هادی صلح‌جو مجری برنامه قرآنی تلویزیون در گفت‌وگو با خراسان، از تجربه اجرای این برنامه، ضعف‌های تلویزیون در ساخت برنامه‌های قرآنی و ویژگی‌های «محفل» می‌گوید
مائده کاشیان _ روزنامه خراسان / برنامه «نفحات» در شبکه قرآن با محوریت تلاوت قرآن کریم، روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه روی آنتن می‌رود. این برنامه که به فصل دوم رسیده است، مشابه برنامه موفق «محفل»، بر حوزه قرائت قرآن تمرکز دارد و میزبان قاریان جوان و حرفه‌ای است. علاوه بر گفت‌وگو با مهمان، در بخش‌هایی از «نفحات» تلاوت‌های قاریان بزرگ قرآن کریم نیز پخش می‌شود، به این ترتیب نوای شنیدنی قرآن چه به واسطه تلاوت مهمان و چه از طریق پخش تلاوت قاریان مشهور، در طول برنامه جاری است. در ادامه مطلب، با هادی صلح‌جو که اجرای «نفحات» را برعهده دارد، درباره این برنامه، موفقیت «محفل» و ضعف‌های تلویزیون در حوزه تولید برنامه‌های قرآنی گفت‌وگو کردیم.
«نفحات» بیشتر یک برنامه تخصصی درباره تلاوت قرآن است و مخاطب هدف آن قاریان قرآن هستند نه مخاطب عام؛ درست است؟
بله «نفحات» به موضوع تلاوت قرآن می‌پردازد، اما تلاش می‌کند که مخاطبش صرفاً قاریان قرآن نباشند و موضوع تخصصی تلاوت قرآن را به عنوان یک موضوع جذاب همه‌پسند برای توده‌های مردم و تمامی مخاطبان ارائه کند. معتقدیم که شنیدن صدای قرآن موضوعی است که همه افراد باید با آن در ارتباط باشند، بنابراین «نفحات» به بستری برای پخش تلاوت‌های زیبای قاریان قرآن کریم تبدیل شد تا گوش مخاطب را نوازش بدهد.
مهمانان برنامه بر اساس افتخارات و جوایزی که در مسابقات قرائت قرآن به دست آوردند، انتخاب می‌شوند؟
پیش از این هم برنامه‌هایی با موضوع تلاوت قرآن کریم داشتیم، در آن‌ها هم بیشتر تلاش می‌شد که اساتید برجسته و قاریان ممتاز و پیشکسوتان قرآنی دعوت شوند. ما سعی کردیم برویم سراغ نسل جدید قاریان قرآن کریم یعنی جوان‌هایی که کمتر به برنامه‌ها دعوت شدند، میدانی برای معرفی نداشتند و مخاطب کمتر آن‌ها را می‌شناسد؛ در عین حال آن‌ها صاحب عناوین و افتخاراتی هم هستند. هرچند لزوما اینطور نیست که حتماً باید صاحب مدال یا افتخاری باشند تا دعوت شوند. صرف اینکه یک قاری خوش‌خوان و توانمند است، در عین حال قهرمان قرآنی کشور نیز است، رسالت رسانه این است که او را به عنوان قهرمان قرآنی به مردم معرفی کند. ما از جوان‌ها دعوت می‌کنیم و تلاش کردیم که همچون گذشته صرفا سراغ قاریان تهرانی یا نهایتاً مشهدی نرویم. چنانچه در سراسر کشور قاریان خوب حاضر هستند، آن‌ها را دعوت کنیم. ما از یزد، اصفهان، کرمانشاه، قزوین، همدان، قم و بسیاری دیگر از استان‌ها مهمانانی را به برنامه دعوت کردیم.
شما قاری قرآن هستید و به انواع تلاوت‌های قرآن کاملا مسلط هستید، برای اجرای «نفحات» از دانش و تجربیات خودتان استفاده می‌کنید یا برای این برنامه مطالعه و تحقیق داشتید؟
بله من افتخار دارم که در زمره قاریان قرآن هستم و این به واسطه حضورم در یک خانواده قرآنی رخ داده است. پدر من از اساتید قدیمی و پیشکسوت قرآنی کشور است. ما از ابتدا در چنین خانواده‌ای بزرگ شدیم، صبح ها با صدای تلاوت قرآن پدرم از خواب بیدار می‌شدم و در دوره کودکی و نوجوانی ترک موتور ایشان می‌نشستم و به اتفاق ایشان به جلسات و محافل قرآن می‌رفتم، نوارهای کاست پدر را که بسیاری از آن‌ها نوارهای قرآن بود می‌شنیدم. این تجربه و عقبه، بسیار در اجرای برنامه‌های قرآنی به من کمک می‌کند. ضمن اینکه من در دوره جوانی برای شاگردی به جلسات قرآن بسیاری از اساتید رفتم و از جلسات استفاده کردم، در مسابقات قرآن شرکت و عناوینی را هم در مسابقات دانشجویی و غیر از آن کسب کردم. بسیاری از مهمانان برنامه دوستان من هستند و با آن‌ها سابقه رفاقت و آشنایی داریم که این نزدیکی و انس به اجرای هرچه جذاب‌تر برنامه کمک می‌کند.
با توجه به واکنش‌ها، تلاوت همزمان شما با مهمان برنامه مورد استقبال قرار گرفته. این اتفاق چطور شکل گرفت؟
برای من هم جالب بود که مخاطب این موضوع را پسندید. ما تلاش کردیم که میزان آوای برنامه چه تلاوت‌هایی که از اساتید برجسته جهان اسلام پخش می‌شود و چه تلاوتی که خود مهمان برنامه ارائه می‌کند زیاد باشد، یعنی تا جایی که می‌توانیم از کلام کم کنیم و به موسیقی برنامه که همان تلاوت قرآن کریم است بپردازیم. تلاوت مجری و مهمان به صورت همزمان هم خیلی اتفاقی رخ داد. در یکی از برنامه‌ها مهمان برنامه آقای فروغی از قاریان خوب کشور، پیشنهاد کردند که آماده‌ای یک قطعه را با هم بخوانیم؟ من هم اعلام آمادگی کردم و این اتفاق در برنامه‌های دیگر هم مورد استفاده قرار گرفت. لازمه‌اش هم این است که هر دو آن فراز و قطعه را شنیده و کامل به ذهن سپرده باشید تا بتوانید به صورت جمع‌خوانی، با یکدیگر آن را اجرا کنید.
به نظرتان چرا کمتر برنامه‌های قرآنی در تلویزیون ساخته می‌شود که مخاطب گسترده داشته باشد؟ برنامه «محفل» یک استثناست.
بله متاسفانه این نقیصه امروز وجود دارد. یکی از دلایل آن که ای بسا مهم‌ترین دلیل هم باشد این است که مدیران ارشد رسانه ما برایشان سخت است که بپذیرند یا هنوز به این باور نرسیدند برنامه‌ای که موضوعش قرآن کریم و خصوصا تلاوت قرآن باشد، می‌تواند برای توده عموم مردم جذاب و دلپذیر باشد. به نظرم «محفل» در شبکه سه که آن هم با احتیاط بسیار زیادی شروع شد و الان الحمدلله تثبیت شده، به مدیران رسانه فهماند که یک برنامه قرآنی می‌تواند پربیننده‌ترین برنامه ماه مبارک رمضان هم شود. یادم نمی‌رود یک سال برنامه صبحگاهی ما در رادیو قرآن پرشنونده‌ترین برنامه صبح تمام شبکه‌های رادیویی شد و در جشنواره بین‌المللی رادیو تقدیر شد. آن زمان برخی مدیران ارشد رادیو تعجب می‌کردند که مگر ممکن است مردم مثلاً یک برنامه قرآنی را به عنوان برنامه صبح خودشان انتخاب کنند! وقتی باور نداشته باشید که می‌شود یک برنامه قرآنی در کام و ذائقه مردم برنامه‌ای جذاب باشد، مبادرت به ساخت چنین برنامه‌هایی نمی‌کنید. در حالی که هر وقت یک برنامه خوب قرآنی با کیفیت ساختیم، مردم پسندیدند. عزیزان را دعوت می‌کنم به اینکه نسبت به موضوع تلاوت قرآن کریم و ظرفیت بالای آن توجه ویژه‌ای داشته باشند، برنامه‌هایی مانند «نفحات» می‌تواند برنامه مستمر و روتین شبکه‌ای مانند شبکه قرآن باشد و نباید از این ظرفیت غفلت کرد.
تلویزیون امروزه برای ساخت برنامه‌های قرآنی جذاب باید چه کند؟
من همیشه مشتاق بوده‌ام اتاق فکر بعضی از شبکه‌های موفق تلویزیونی در دنیا را از نزدیک ببینم که این‌ها چطور از مرحله ایده به مرحله اجرا و عملیات تولید یک برنامه می‌رسند. متاسفانه ما برای تولید یک برنامه کمتر به ایده‌پردازی و کارگروه‌های فکری آن می‌پردازیم. برنامه آن‌جا شکل می‌گیرد وگرنه دکور زدن یا مواردی نظیر این‌ها خیلی پیچیدگی خاصی ندارد. اکنون ما نیازمند شکل دادن کارگروه‌های اندیشه‌ورز هستیم تا بیایند و ایده‌های جذاب را ارائه کنند و با قالب‌های جدید روبه‌رو شویم. باید از قالب‌های تکراری اجتناب کرد و برای این موضوع هم هزینه کنیم. معمولا موضوع طراحی و ایده‌پردازی برای ما یک مسئله هزینه‌بردار به حساب نمی‌آید! از زمانی که می‌خواهیم تولید را شروع کنیم و برویم داخل استودیو، فکر می‌کنیم که باید برایش سرمایه‌گذاری شود! نه، باید برای ایده و خلق فکر هم هزینه کنیم تا افرادی که در این زمینه صاحب‌نظر، خوش‌ذوق و خوش‌قریحه هستند، کار را به دست بگیرند. امیدوار هستم که انشاءا... بتوانیم خیلی زود، در این زمینه اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.
نظرتان درباره برنامه «محفل» چیست؟
این برنامه توانست موضوع تلاوت قرآن کریم و هنر آوایی قرآن را به سمع مردم برساند و آن را جذاب ارائه کند. «محفل» نشان داد که صنف قاریان قرآن کریم گروهی هستند که از یک طراوتی برخوردار هستند، بعضی شوخی‌ها در برنامه و جذابیت در گفت‌وگوهایی که صورت می‌گیرد، برای مردم بسیار دلپسند و دلپذیر بود. اینکه اساتید و قاریان قرآن در یک فضای شاد و صمیمی تلاوت می‌کنند، افرادی که زندگی‌شان را به قرآن کریم گره زدند از برکاتی که در طول عمرشان با آن مواجه شدند می‌گویند، در مجموع گرایش و علاقه مردم به موضوع قرآن کریم را بیشتر کرد. جالب است مخاطبان عزیز ما بدانند پس از اینکه «محفل» در همان سال اول به روی آنتن رفت و توفیق به دست آورد، میزان مراجعه مردم به موسسات آموزش قرآن بیشتر شد و مردم دوست دارند که فرزندانشان قاری قرآن یا حافظ قرآن شوند و در مسیر قرآن قدم بردارند. این اتفاق بزرگ و خوشایندی بود که «محفل» توانست رقم بزند و کارکرد رسانه هم همین است. اگر قرار است رسانه یک دانشگاه باشد، علاوه بر موضوع سرگرمی که این روزها رسانه به شدت برای آن هزینه می‌کند و برایش مهم است که مردم سرگرم باشند، باید نسبت به ارتقا و رشد مخاطب هم طراحی داشته باشد. برنامه‌ای مثل «محفل» تلاش می‌کند که معرفت و آگاهی مخاطب را بالا ببرد و او را به بزرگ‌ترین چیز پس از خداوند «افضل کل شیء دون‌ا...» یعنی قرآن کریم وصل کند که اتفاق بزرگی است، لذا جا دارد که هم از مدیران رسانه ملی و هم خصوصاً عزیزانمان در شبکه سه تشکر کنم و امیدوار باشم که این راه و این مسیر استمرار داشته باشد. البته که حتما نیازمند نوآوری و تغییرات در قالب و سوژه‌های برنامه است.
دیدگاه ها