ویژه

با اعلام حکم زینب موسوی که چند وقت قبل رفتار توهین آمیزی نسبت به فردوسی داشت این سوال در معرض توجه قرار گرفت که چرا فقط در واکنش به اتفاقات یاد اهمیت و جایگاه شاهنامه می‌افتیم؟

مراسم «یاجُلی چَغِل» یکی از آیین‌های کهن باران‌خواهی در نواحی مرکزی خراسان است که پیشینه‌اش به روزگاران بسیار دور باز می‌گردد؛ روزگاری که مردم به نیروی طبیعت و اراده آسمان باور عمیقی داشتند. طبق روایت‌های محلی، زمانی‌که خشکسالی به طول می‌انجامید و چشمه‌ها از آب می‌افتادند، اهالی روستا گرد هم می‌آمدند تا با اجرای آیینی نمادین، از آسمان طلب باران کنند. در این مراسم، کودکان نقش اصلی را برعهده دارند. مادر بزرگ‌ها تعریف می‌کنند که یکی از پسر بچه‌های روستا را در پوستین یا کیسه‌ای از کاه و شاخه‌های تازه می‌پوشانند و او را «چَغِل» می‌نامند که یعنی پیک باران. این کودک در حالی‌که با طنزی کودکانه و چهره‌ای گل‌آلود از کوچه‌ای به کوچه دیگر می‌رود، اشعاری ریتمیک می‌خواند و مردم بر سر او آب می‌پاشند. آب‌پاشی هم نمادی برای طلب رحمت است و هم یادآور کرامتی که از یکدیگر انتظار دارند. در گذشته، زنان روستا همزمان با حرکت گروه کودکان، در خانه‌ها نان می‌پختند و بخشی از آن را میان اهالی تقسیم می‌کردند. این تقسیم نان، نوعی نذر آیینی بود که باور داشتند با بخشندگی، برکت و باران همراه می‌آید. در پایان مراسم، دریچه‌های کوچک آب‌انبارها گشوده و چند کاسه آب بر بام خانه‌ها پاشیده می‌شد تا زمین و آسمان به هم آشتی کنند. جواد روشندل، پژوهشگر فرهنگ عامه خراسان رضوی، در گفت و گو با ایسنا، به بررسی پیشینه تاریخی و ویژگی‌های آیین باران‌خواهی «یاجُلی چَغِل» پرداخت و گفت: آیین‌های باران‌خواهی در فرهنگ خراسانی‌ها سابقه‌ای کهن دارند و در مناطق مختلف به اشکال گوناگون اجرا می‌شده‌اند. این آیین‌ها معمولاً در فصل‌های بهار و تابستان که نیاز به باران برای کشاورزی بیشتر احساس می‌شود، برگزار می‌شوند. «یاجُلی چَغِل»؛ نجوا با ابرها در کویر خراسان وی با اشاره به غنای آیین‌های باران‌خواهی در خراسان، افزود: به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص اقلیمی این منطقه، آیین‌ها از تنوع و غنای ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. مراسم «یاجُلی چَغِل» در روستای گاچ یکی از اصیل‌ترین و کم‌دست ‌خوردۀ این آیین‌هاست که توانسته است تا دوره معاصر تداوم یابد. روشندل تشریح کرد: اهالی روستای گاچ این آیین باران‌خواهی را با خلاقیت و نمادپردازی خاصی اجرا می‌کنند. در قدیم، جمجمه یک الاغ بر سر چوبی نصب می‌شد و با پوشاندن لباس‌های کهنه، عروسکی به نام «یاجُلی چَغِل» ساخته می‌شود. این عروسک نمادی از خشکسالی و قحطی و سختی‌های ناشی از آن است. انتخاب جمجمه الاغ به عنوان پایه عروسک، به نقش این حیوان در کشاورزی و زندگی روستایی و همچنین نماد مقاومت در برابر سختی‌ها اشاره دارد. این پژوهشگر اضافه کرد: گروهی از مردم، به ویژه کودکان و نوجوانان، به‌ صورت دسته‌جمعی و با آهنگی موزون در روستا راه می‌افتادند. وی اظهار کرد: آنها اشعاری خاص می‌خوانند که محتوای آن التماس و درخواست باران از درگاه الهی است. این اشعار که به زبان محلی و با مضامین عاطفی سروده شده‌اند، بیانگر عمق نیاز مردم به نزولات آسمانی است. چاولی چغَل بارون کو وِر سَر دِه بارون کُو گندم دِ زیرخاکا از تِشنیا هَلاکا خدا بته رحمت صلی علی محمد صلوات بر محمد بارون دِه و بارون دِه وِر چُو به چُو بارون دِه وِر زیر دِه بارون دِه خدا بده تو رحمت صلی علی محمد صلوات بر محمد چوپان پنیر مایا بزغاله شیر مایا صل الا محمد صلوات بر محمد روشندل ادامه داد: با شنیدن صدای گروه باران‌خواهان، صاحبان خانه‌ها از منزل خارج شده و با پاشیدن آب بر روی عروسک، نمادین بودن درخواست باران را تأکید می‌کنند. وی افزود: هرچند در روزگار کنونی، شکل برگزاری این آیین ساده‌تر شده است، اما معنای جمعی ‌بودن و امید به آسمان در دل نسل‌های جدید همچنان زنده است. روشندل با اشاره به تلاش‌های اخیر برای ثبت این آیین در فهرست میراث ناملموس استان خراسان رضوی، افزود: گروهی از پژوهشگران و اهالی فرهنگ در سال‌های اخیر برای مستندسازی این آیین و حفظ آن در برابر تهدیدات فرهنگی و اجتماعی تلاش کرده‌اند. این تلاش‌ها شامل مستندسازی شفاهی از سالمندان، گردآوری اشعار و ثبت تصاویر مراسم است که به عنوان بخشی از برنامه‌های فرهنگی محلی در نظر گرفته شده است. «یاجُلی چغل» در اصل روایت پیوند انسان با طبیعت است؛ پیوندی که هرچند گاه از سر نیاز شکل گرفته، اما در بطن خود احترام به زمین، آب و آسمان را می‌پروراند. از دیدگاه مردم روستا، هر بار که این آیین برگزار می‌شود، روح اجدادشان هم در بادها و ابرها حاضر است و زمزمه‌شان را به درگاه پروردگار می‌برد. این پژوهشگر تأکید کرد: این مراسم که از نسل‌های گذشته به ارث رسیده، نه تنها نشان‌ دهنده فرهنگ غنی و ریشه‌دار مردم خراسان است، بلکه امید و همبستگی را در دل‌های آنان زنده نگه می‌دارد. روشندل اظهار امیدواری کرد: با حفظ و تقویت این آیین‌ها، بتوان به نسل‌های آینده نیز این میراث فرهنگی ارزشمند را منتقل کرد و آن‌ها را به ارتباط با طبیعت و هویت فرهنگی خود آشنا ساخت. این پژوهشگر در پایان به نقش این آیین در جهان معاصر اشاره و اظهار کرد: در عصر حاضر، با توجه به تغییرات اقلیمی و تشدید بحران کم‌آبی، بازخوانی و احیاء چنین آیین‌هایی می‌تواند دارای ارزش‌های متعددی باشد. این آیین‌ها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس نیاز به حفاظت و ثبت دارند و می‌توانند الهام‌بخش رویکردهای نوین در مدیریت بحران کم‌آبی باشند. «یاجُلی چَغِل»؛ نجوا با ابرها در کویر خراسان حفظ و ثبت چنین آیین‌هایی نه تنها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس اهمیت دارد، بلکه می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای جوامع امروزی در مواجهه با بحران‌های محیطی ارائه دهد. این سنت کهن به ما یادآوری می‌کند که در مواجهه با چالش‌های بزرگ، همبستگی اجتماعی، تعاون و عمل جمعی می‌تواند راهگشا باشد. آیین یاجُلی چَغِل نه تنها یک مراسم کهن، بلکه نمادی زنده از مقاومت فرهنگی و انسجام اجتماعی در برابر سختی‌های طبیعی است. این آیین نشان می‌دهد که چگونه فرهنگ می‌تواند به عنوان منبعی برای مقابله با بحران‌ها عمل کند و چگونه سنت‌های بومی می‌توانند در خدمت تاب‌آوری اجتماعی قرار گیرند. آیین باران‌خواهی یاجُلی چَغِل در روستای گاچ، نمونه‌ای بارز از چگونگی مواجهه فرهنگ بومی با چالش‌های محیطی است.

مداح اهل بیت گفت: مشکل کم آبی که در کشور هم اکنون با آن مواجه هستیم با توسل و دعا حل خواهد شد.

گفت‌وگو با مجید قیصری، برنده جایزه رمان برتر اوراسیای روسیه، جایزه جلال و جایزه قلم زرین درباره انتشار اثر جدیدش با عنوان «برف کهنه،برف نو» که به زوایایی تازه از دفاع مقدس پرداخته است

ویدیویی پباردید در شبکه های اجتماعی از برآورده شدن آرزوی «باباکلو»، پیرمرد نیشابوری در ۹۰ سالگی و و مشرف شدن به کربلا

شهرت سیدمحمد موسوی سجاسی به خاطر روضه‌های گرم و جان‌سوز بود. او اشعار را حفظ بود و بدون نگاه به کاغذ می‌خواند

آریا عظیمی نژاد با اجرای موسیقی و نمایش «عشق درگذر دوران» با اشعار فردوسی و عطار در پاریس، جلوه‌ای نو از روایت فرهنگی و عاشقانه ایرانی را به مخاطبان جهانی ارائه کرد

«دمابان» به‌عنوان معادل واژه «فلاسک» مصوب شده است؛ واژه‌ای که در میان گویشوران زبان فارسی چندان جا نیفتاده است.

به بهانه ثبت نام ۲ تن از مفاخر فرهنگی و معرفتی ایران، بایزید بسطامی و علامه طباطبایی در فهرست آثار جهانی یونسکو چند پیشنهاد به انجمن مفاخر و وزارت میراث فرهنگی داد ه ایم

درباره کتاب جدید محمدرضا زائری در الجزایر که تجربه ای در حوزه دیپلماسی کتاب به شمار می آید

به بهانه کنسرت ارکستر موسیقی ملی ایران با اجرای عبدالحسین مختاباد، با وی درباره بازگشتش به صحنه، موسیقی فاخر و دغدغه‌های هنری‌اش همکلام شدیم. او از انزوای موسیقی فاخر می گوید

ایرانی‌ها بلدند هر فرهنگ بیگانه‌ای را از نو بسازند و «هالووین» هم از این قاعده مستثنا نیست. جشنی که در جهان با چهره‌های رنگ‌پریده و ارواح سرگردان معنا پیدا می‌کند، در ایران برای عده‌ای به بهانه‌ای برای خنده، عکاسی و چند ساعت شادی تبدیل شده است. پس از سال‌هایی که برگزاری چنین مراسمی ممنوع تلقی می‌شد، نسلی تازه سربرآورده که دوست دارد به بهانه هر مناسبتی شادی جمعی را تجربه کند و حالا هالووینِ ایرانیزه‌شده هم شده یکی از آنها!

گفت‌وگو با آرش و امیر بیات، آهنگ‌سازان قطعه «پاییز»؛ اثر مشهور حجت اشرف زاده با شعر علیرضا بدیع که پاییز را برای بسیاری از ما دوست‌داشتنی‌تر کرد

یک باستان‌شناس و متخصص دوره‌ هخامنشی می‌گوید: «در متون بابلی، کوروش نه فاتحی خون‌ریز، بلکه پادشاهی دادگر و برگزیده‌ خدای مردوک معرفی شده است، که صلح و آرامش را به بابِل بازگرداند.»

کتاب «این همیشه‌ها و بیشه‌ها»، دربرگیرنده گزیده‌ای از سروده‌های محمدرضا شفیعی‌کدکنی با هدف آشناسازی مخاطبان کودک با ادبیات کلاسیک و معاصر ایران منتشر شد.

رهبر انقلاب در دیدار دست‌اندرکاران همایش بین‌المللی علامه میرزای نائینی تبیین کردند

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: سفرای ما در کشورهای دوست و همسایه برای جذب گردشگر به ایران می‌توانند کمک کنند.

هالووین (به انگلیسی: Halloween) مخفف هالووز ایونینگ (Hallows' Evening) به معنای شب قدیسان، جشنی است که در ۳۱ اکتبر (۹ آبان) برگزار می‌شود.

مجموعه ترانه «من باید می‌رفتم» از امید روزبه در دانشگاه فردوسی رونمایی شد. روزبه از نوآوری‌های زبانی در ترانه گفت و ناصر فیض، شاعر و طنزپرداز مطرح بر نقش ترانه در پاسداشت زبان فارسی تأکید کرد

گفت‌وگو با استاد فاطمه مقیمی، استاد خوشنویسی، درباره جایگاه جهانی خوشنویسان ایرانی و کم کاری ها در معرفی و حمایت از این هنر اصیل ایرانی

کتاب «سمت روشن زندگی» تازه‌ترین اثر مصطفی مستور، با روایت‌هایی زنانه و تجربه محور، در مشهد رونمایی شد. مستور در این اثر تلاش می‌کند دردهای پنهان زنان جامعه را به تصویر بکشد و با نگاهی واقع‌گرایانه، مخاطب را به تأملی عمیق در جهان زنانه دعوت کند

محمود دولت‌آبادی ناصر تقوایی را کارگردان دانا و موفقی می‌خواند و به دوره‌ای که از آن سربرآوردند اشاره کرده و می‌گوید: ما داریم تمام می‌شویم و حیف شد که شرایط اجازه نداد آدم‌هایی که در این دوره پدید آمده بودند با یکدیگر کار کنند.

محمود روحانی، استاد برجسته دانشگاه و قرآن پژوه نامدار که در سال ۱۳۱۵ در مشهد متولد شده بود، ۲۰ مهرماه در ۸۹ سالگی از دنیا رفت.

بازیگر «خوش رکاب» گفت: برای ضبط این سریال با یک سرویس به شهرک دفاع مقدس می‌رفتیم و ایشان تا لحظه رسیدن به شهرک، به ما یاد می‌دادند؛ به من و مجید صالحی در پشت صحنه کمک زیادی کردند. انگیزه ایشان قبل از ضبط باعث می‌شد اعتماد به نفس ما بالا برود

به مناسبت ۲۰ مهرماه، روز بزرگداشت حافظ، نگاهی گذرا داشته‌ایم به جایگاه شعر این شاعر جاودانه در میان فارسی‌زبانان تاجیکستان؛ مردمانی که دیوان حافظ را نه‌فقط کتابی ادبی، بلکه آیینه‌ای از ایمان، عشق و هویت فرهنگی خود می‌دانند

سفیر کره جنوبی در ایران با اجرای قطعه «جان مریم» خبرساز شد اما در میان سفرای ایران در خارج، نشانه‌های مشابهی از دیپلماسی عمومی و فرهنگی کمتر به چشم می‌خورد

یادی از شیخ‌میرزامحمد شفیعی کدکنی، پدر دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در سالروز تولد استاد

دکتر اسماعیل امینی، استاد دانشگاه و طنزپرداز برجسته، در نشست «عصر طنز» مشهد به بررسی تکنیک های مولانا جلال الدین بلخی در ارائه طنز فاخر و همچنین نقش کلیدی طنز در انتقال مفاهیم در شعر پرداخت

نقدی بر دفاع عجیب وزیر میراث فرهنگی از ثبت جهانی و مشترک مثنوی مولوی با کشورهای ترکیه و افغانستان در گفت و گو با دکتر جواد محقق نیشابوری استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر ادبی

همزمان با روزهای بزرگداشت مولانا، گروه موسیقی مقامی خراسان در جشنواره بین‌المللی «دولت عشق » در قونیه روی صحنه رفت. با استادان، علی پژوهشگر، محمد فاروق درپور و علی پورعطایی از نوازندگان حاضر در این اجرا هم‌کلام شدیم