فاجعه‌ای رخ نمی داد!

محمد عنبرسوز_روزنامه خراسان/بی‌شک مهم‌ترین بدعت چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر، اکران ویژه آثاری بود که به دلایل مختلف نتوانستند در بخش اصلی مسابقه سینمای ایران حاضر شوند. این سئانس‌های ویژه که برخی از آن‌ها در ساعت ۲۲ سالن برج میلاد تهران را لبالب از جمعیت می‌کردند، بیشتر از آن‌که موضوع ممیزی را بازنمایی کنند، نشان دهنده سوء مدیریت در چرخه تولید، اعطای مجوزهای لازم و اکران در سینمای ایران بودند. در ادامه، مروری خواهیم داشت بر ۹ فیلمی که در طول ۱۰ شب جشنواره فیلم فجر، به شکل ویژه و برای اصحاب رسانه، به نمایش درآمدند.
رگ‌های آبی/ جهانگیر کوثری
یک فیلم کلاسیک درباره بخشی از زندگی و مرگ فروغ فرخزاد، شاعر برجسته معاصر که با لحن فیلم سازی یک سینماگر باسابقه یعنی جهانگیر کوثری و بازی دخترش باران کوثری (در نقش فروغ فرخزاد) به نمایش درآمد و البته واکنش‌ها و حواشی فراوانی را هم برانگیخت. این فیلم، جز یک پلان در دقایق پایانی‌اش و حواشی باران کوثری، نکته ممیزی خاصی نداشت. تصویری که فیلم از فروغ ارائه داد با اعتراض خانواده او همراه شد. «رگ‌های آبی» ریتم کندی دارد و تلاش بیش از حد فیلم برای شاعرانه کردن فضا، باعث شده فروغ فرخزاد در حد یک تیپ باقی بماند و شخصیتی همراهی‌برانگیز خلق نشود.
آتش و گلستان/ علی رویین‌تن
در سومین شب از جشنواره فیلم فجر چهل‌وسوم، مستند نیمه‌تمامی از علی رویین‌تن در برج میلاد تهران به نمایش درآمد که به کنکاش در زندگی شهید ابراهیم هادی می‌پرداخت. «آتش و گلستان»، در همان دقایق محدودی که برای مخاطبان به نمایش درآمد، نشان داد اثری سرحال و به دور از شعار است که تلاش می‌کند تا تصویری واقعی و روتوش نشده از زندگی یک شهید را بازنمایی کند. با این حال فیلم به دلیل نقص فنی، نیمه‌تمام ماند و علی رویین‌تن با حضور بر روی سن، از مخاطبان عذرخواهی و اظهار امیدواری کرد که در شرایطی بهتر فیلم به طور کامل به نمایش درآید.
لاک پشت/ بهمن کامیار
سومین فیلمی که در سئانس ویژه جشنواره امسال به نمایش درآمد، یک سایکودرام خوش‌ریتم و درگیرکننده از بهمن کامیار، کارگردان فیلم‌های «مرداد» و «در وجه حامل» بود. این اثر که فرهاد اصلانی، صابر ابر و نازنین بیاتی در آن به ایفای نقش می‌پرداختند، جز چند صحنه حرکات موزون که البته تار بودند، هیچ نکته خاصی از منظر ممیزی نداشت و به سادگی می‌تواند به اکران عمومی درآید. مثلث عشقی، کمی خشونت و البته اوهام مردی که خودش روان شناس است، شالوده این اثر را تشکیل می‌دهند. دقیقا مشخص نیست که چرا «لاک پشت» در رقابت اصلی جشنواره امسال حضور نداشت، اما بعید است که این فیلم برای دریافت مجوز اکران مشکل خاصی داشته باشد.
فرشته‌ها نمی‌میرند / محمدرضا ابوالحسنی
مستند «فرشته‌ها نمی‌میرند» به کارگردانی محمدرضا ابوالحسنی دیگر فیلم سئانس ویژه سالن اصحاب رسانه بود که با نگاهی انسانی و روایتی شاعرانه به موضوع جنگ اخیر غزه و رنج‌های زنان و کودکان فلسطینی می‌پرداخت. «فرشته‌ها نمی‌میرند» اثری است که تلاش کرده تا یک مستند میدانی باشد و تصاویر بکر و اختصاصی از فجایعی را که در غزه رخ داد به مخاطب منتقل کند. علاوه بر این، استفاده از نریشن‌های نسبتا طولانی هم در راستای برانگیختن همدلی بیننده و همذات‌پنداری او، از منظر انسانی، با زنان و کودکانی است که این جنگ زندگی ایشان را تباه کرده.
رکسانا/ پرویز شهبازی
از مهم‌ترین تولیدات سینمای ایران طی سال‌های اخیر که یک درام اجتماعی واقع‌گرایانه و خوش‌ساخت است؛ اثری بدون بازیگر گران‌قیمت که می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند. «رکسانا» در ادامه مسیر فیلم سازی شهبازی، یک فیلم اجتماعی مبتنی بر نگاه و لحن خاص کارگردانی مولف است که تعمدا سعی دارد قصه را به سمت اشک و آه هدایت نکند. در عوض، فیلم ساز با خویشتن‌داری، تلاش می‌کند تا مراودات اجتماعی جوانان طبقه متوسط امروز را که با نسل قبل از خودشان کاملا فرق دارند،بازنمایی کند. ممیزی مهم «رکسانا» احتمالا ورودش به موضوع جاری شدن حد شرعی است که البته هیچ گونه غرض‌ورزی یا اهانتی در نحوه بازنمایی آن به چشم نمی‌خورد.
غریزه/ سیاوش اسعدی
کارگردان «درخونگاه» در فیلم جدیدش، چند پله بالاتر رفته و موفق می‌شود همان مضامین مدنظر خود را این بار، با لحنی منقح در نگارش دیالوگ‌ها و البته اجرایی به مراتب قدرتمندتر از فیلم قبلی‌اش، به سینما تبدیل کند. «غریزه» دو نیمه متفاوت دارد. در نیمه نخست، شاهد یک عاشقانه نوجوانانه هستیم که جزئیاتش به شکلی دقیق کنار هم قرار گرفته‌اند تا اجازه ندهند که فیلم به دام ابتذال بیفتد. در نیمه دوم، با نسخه به‌‌روزرسانی شده سینمای مسعود کیمیایی مواجه می‌شویم که باز هم برای مخاطب دلنشین است. «غریزه» جز یکی دو پلان حرکات موزون که به سادگی قابل اصلاح هستند، نکته ممیزی خاصی ندارد.
پیرپسر/ اکتای براهنی
در سئانس ویژه هشتمین روز از چهل‌وسومین جشنواره فجر، فیلم «پیرپسر» ساخته اکتای براهنی به نمایش درآمد که اثری بسیار مهم و قابل بحث بود. بی‌شک درباره این فیلم ساعت‌ها حرف زده خواهد شد و صدها صفحه مطلب به رشته تحریر درخواهد آمد که در جای خود می‌توان به آن پرداخت. عجالتا «پیرپسر» فیلمی بزرگ است؛ چه از منظر زمان حدودا سه ساعته‌اش و چه بر اساس مختصات سینمایی آن که قابلیت تاویل و تفسیرهای مختلف را دارد. ممیزی این فیلم به پیرنگ اصلی آن یعنی رقابت عشقی میان پدر و پسر و ارائه تصویر پدر در مقام آنتاگونیست مربوط می‌شود. «پیرپسر» درام ملتهب و متفاوتی دارد که قطعا برای همه گروه‌های سنی مناسب نیست؛ اما با رعایت رده سنی مخاطبان، می‌تواند به نمایش درآید. آنتاگونیست بودن پدر در یک فیلم یا سریال ایرانی هم چیزی نیست که مسبوق به سابقه نباشد.
ممنوع‌الخروجی/ سیدجلال اشکذری
یکی از معمولی‌ترین و ناکام‌ترین فیلم‌های سئانس ویژه جشنواره امسال، اثری به نام «ممنوع الخروجی» بود. ساخته سیدجلال اشکذری یک فیلم ساده اجتماعی است که مضامین عاطفی بین نسل جوان را با چاشنی نقد سطحی اجتماعی درهم می‌آمیزد و درامی یک‌بارمصرف را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. در این فیلم سجاد بابایی، سام درخشانی، نگار نیکدل، ساقی حاجی‌پور و روح‌ا... زمانی به ایفای نقش می‌پردازند که از این فهرست، جز سام درخشانی، همگی استعدادهای جوانی هستند که ظرف همین چند سال اخیر کشف و به سینمای ایران معرفی شده‌اند.
سالن ۴/ حسین ترک‌جوش
آخرین فیلم به نمایش درآمده در سئانس ویژه جشنواره چهل‌وسوم «سالن ۴» بود. این اثر یک فیلم پلیسی است که لحن روایتش به نیمه اول فیلم «متری شیش و نیم» شباهت دارد. میلاد کی‌مرام بازیگر نقش منفی این اثر است و محسن قصابیان نقش یک پلیس کارکشته را به شکلی جذاب و نظرگیر ایفا می‌کند. «سالن ۴» فیلمی متوسط است که تلاش می‌کند با یک استراتژی کلاسیک، به موضوعات مختلف اجتماعی و خانوادگی هم نگاهی داشته باشد.