از نگرانی های بغداد تا دعوت از جولانی

سیدرضا قزوینی _روزنامه خراسان/از زمان سرنگونی نظام بشار اسد در سوریه و به قدرت رسیدن هیئت تحریر الشام به فرماندهی ابومحمد الجولانی، موضع عراق در قبال حاکمان جدید دمشق با احتیاط همراه بوده است. عراق مرزهای طولانی با سوریه دارد و تحولات امنیتی و سیاسی در دو کشور مستقیم بر یکدیگر اثرگذارند. سقوط صدام در ۲۰۰۳ و تحولات ۲۰۱۱ به بعد در سوریه، به خوبی گویای این تأثیرات هستند. به همین دلیل پس از سقوط اسد با این که بغداد حق سوری ها در تعیین سرنوشت خود را محترم شمرد اما در خصوص رویکرد عراق نسبت به دولت جدید، آن را منوط به رفتارهای عملی حاکمان جدید دانست.
سفر رئیس دستگاه اطلاعاتی عراق به دمشق، سه هفته پس از سقوط اسد و ارسال نشدن یک مقام دیپلمات، مانند دیگر کشورهای عربی و غربی، نشان می داد که عراقی ها هنوز تمایلی به مناسبات و گشایش های سیاسی با حاکمان جدید سوریه ندارند و هم این که دغدغه های امنیتی و ارزیابی های اولیه، هدف نخست آن سفر بوده است. 
الجولانی (الشرع)، که به تازگی توسط گروه تحت انقیادش به عنوان رئیس جمهور معرفی شده، از نظر بسیاری از عراقی ها مسئول بسیاری از جنایت های تروریستی و بمب گذاری هایی است که در دوران عضویت او در القاعده و داعش بر سر عراقی ها گذشت. حتی آزادی وی از زندان بوکا در عراق در سال ۲۰۰۹ هم نتیجه اراده آمریکا و بدون مداخله طرف عراقی بوده است. اعترافات برخی تروریست ها در عراق، منجر به صدور حکم بازداشت برای جولانی هم شده است. 
خبرهای متعدد حاکی از بدرفتاری و خشونت های خونین با اقلیت ها در سوریه، انحصار قدرت در دستان تحریر الشام و تقسیم مهم ترین و تقریبا تمام مناصب اصلی دولت جدید میان اعضای هیئت و مقربان آن، اعلام برگزاری انتخابات در آینده طولانی مدت (چهار سال)، تنش مرزی اخیر میان شبه نظامیان تحریر الشام با ارتش لبنان و مسائلی از این دست بر نگرانی های بغداد می افزاید.
با این حال قرار است نشست پیش روی سران عرب در اوایل بهار سال آینده در بغداد برگزار شود. الجولانی حالا رسما رئیس جمهور سوریه است و طبیعتا مهمان رسمی بغداد خواهد بود. مقامات عراقی نیز در شرایطی ویژه ناچار هستند به طور رسمی از او استقبال کنند. فردی که تا همین چند سال قبل از رهبران القاعده و داعش و از نزدیکان زرقاوی و البغدادی بوده است. 
به رغم این ها به نظر می رسد بغداد که در سال های اخیر و خصوصا در دولت سودانی به دنبال سیاست خارجی پویا و بی طرفانه ای بوده است، به موضع نظاره گری در قبال تحولات سوریه بسنده نکند و به تدریج گام هایی را در این خصوص بردارد. برگزاری کنفرانس بین المللی گفت و گوهای بغداد در اوایل اسفند با حضور همسایگان سوریه و کشورهای منطقه ای از جمله ایران و مشارکت اسعد شیبانی وزیر امور خارجه سوریه، نشان می دهد عراق هر چند که در قبال تحولات سوریه و حاکمانش با احتیاط به پیش می رود اما چاره ای جز حرکت در مسیر روند اتخاذ شده در قبال سوریه توسط کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای ندارد، به خصوص آن که همسایگی با سوریه، ضرورت ترسیم هرچه سریع تر سیاست خود در قبال دمشق را دوچندان می کند.
فؤاد حسین وزیر امور خارجه عراق به تازگی در خصوص موضوع چالش برانگیز حضور یا غیبت جولانی در نشست سران عرب در بغداد گفته که کشورش از «احمد الشرع رئیس جمهور سوریه» برای حضور در نشست سران عرب دعوت خواهد کرد و دولت عراق هیچ ملاحظه ای در تعامل با رهبری جدید سوریه ندارد.
 با این حال حتی در صورت آمد و شدهای دیپلماتیک مقامات دو کشور، به نظر می رسد عراقی ها تا زمان ثبات نسبی سیاسی و بروز شرایط مطلوب در سوریه، همچنان به رفتارهای محتاطانه در قبال رهبران جدید سوریه ادامه دهند.