ایران در منظومه نوین جهانی، با اتکا به سه گانه اقتدار خود (داووس، بریکس، شانگهای)، می‌تواند نقش فعال و مؤثری در شکل‌دهی به نظم بین‌المللی ایفا کند. حضور هوشمندانه و هدفمند در این عرصه‌ها، ضمن تقویت جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی کشور، می‌تواند به تحقق اهداف توسعه پایدار و تأمین منافع ملی ایران کمک کند.
جهان امروز در حال تجربه تحولات شگرفی است که نظم بین‌المللی را به طور فزاینده‌ای دگرگون می‌سازد. در این گذار خطیر، قدرت‌های نوظهور و نهادهای چندجانبه‌ای چون گروه بریکس، سازمان همکاری شانگهای و مجمع جهانی اقتصاد نقشی محوری ایفا می‌کنند. گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای، هر دو سازمان‌های بین‌دولتی هستند که عضویت در آنها مختص کشورها است. جمهوری اسلامی ایران نیز با موقعیت ژئوپلیتیک بی‌نظیر، منابع غنی و پتانسیل‌های اقتصادی و انسانی فراوان، مصمم است تا در این هندسه نوین جهانی، جایگاه شایسته‌ای برای خود تعریف کند. در این میان، تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه، چالش‌های متعددی را برای ایران ایجاد کرده است. اما، حضور فعال و هوشمندانه در عرصه بین‌المللی و تعامل سازنده با نهادهای چندجانبه، می‌تواند به کاهش اثر این تحریم‌ها و مدیریت آنها کمک کند.
داووس: دروازه‌ای به سوی تعامل جهانی
مجمع جهانی اقتصاد (داووس) یک سازمان غیردولتی است که اعضای آن را شرکت‌های بزرگ، رهبران سیاسی و نخبگان فکری از سراسر جهان تشکیل می‌دهند. بنابراین، کشورها به طور مستقیم عضو آن نیستند، بلکه می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند. این مجمع، گردهمایی نخبگان سیاسی، اقتصادی و فکری جهان است. حضور ایران در این مجمع، فرصتی بی‌بدیل برای معرفی دستاوردها، توانمندی‌ها و دیدگاه‌های خود در عرصه‌های اقتصادی، فناوری و فرهنگی است. تعامل با رهبران جهان، مدیران شرکت‌های بزرگ و اندیشمندان برجسته، می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه همکاری‌های تجاری و انتقال دانش و فناوری به کشور کمک کند. با این حال، چالش‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد.
چالش‌های ایران در داووس
تحریم‌های اقتصادی و فشارهای سیاسی: تحریم‌های بین‌المللی و فشارهای سیاسی، می‌تواند مانع از حضور مؤثر ایران در این مجمع و بهره‌برداری کامل از فرصت‌های آن شود. این تحریم‌ها، دسترسی ایران به بازارهای مالی جهانی را محدود کرده و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را دشوار می‌سازد.
- تصویر منفی بین‌المللی: برخی از کشورها و رسانه‌های غربی، تلاش می‌کنند تصویری منفی از ایران در عرصه بین‌المللی ارائه دهند. این مسئله می‌تواند مانع از تعامل سازنده ایران با دیگر شرکت‌کنندگان در داووس شود.
- رقابت با سایر کشورها: ایران در داووس با سایر کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه، برای جذب سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌های اقتصادی رقابت می‌کند.
منافع قابل حصول برای ایران در داووس
- جذب سرمایه‌گذاری خارجی
- توسعه همکاری‌های تجاری
- انتقال دانش و فناوری
- ارائه تصویری مثبت از ایران در عرصه بین‌المللی
- تبادل نظر با نخبگان جهانی درباره مسائل روز
بریکس: نمادی از تغییر موازنه قدرت
گروه بریکس، متشکل از اقتصادهای نوظهور و قدرتمند جهان، به تدریج در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی نظم نوین جهانی است. عضویت ایران در این گروه، علاوه بر مزایای اقتصادی و تجاری، می‌تواند به تقویت جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی کشور نیز کمک کند. همکاری با کشورهای عضو بریکس در زمینه‌های مختلف، از جمله انرژی، حمل‌ونقل، فناوری و امنیت، می‌تواند به توسعه پایدار و تحقق اهداف ملی ایران کمک کند. با این وجود، بریکس نیز چالش‌های خاص خود را دارد.
چالش‌های ایران در بریکس
- ناهمگونی بین اعضا: بریکس گروهی ناهمگن از کشورها با منافع و دیدگاه‌های متفاوت است. هماهنگ کردن مواضع و پیشبرد اهداف مشترک در چنین گروهی، می‌تواند برای ایران دشوار باشد.
- رقابت‌های اقتصادی و سیاسی: رقابت بین اعضای بریکس بر سر منابع و نفوذ، می‌تواند چالش‌هایی را برای ایران ایجاد کند.
- تأثیرپذیری از تحولات بین‌المللی: بریکس نیز مانند سایر نهادهای بین‌المللی، از تحولات جهانی تأثیر می‌پذیرد. این مسئله می‌تواند بر عملکرد این گروه و منافع ایران در آن تأثیر بگذارد.
منافع قابل حصول برای ایران در بریکس
- دسترسی به بازارهای جدید
- کاهش وابستگی به اقتصادهای غربی
- تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری
- افزایش نفوذ منطقه‌ای و بین‌المللی
- همکاری در زمینه انرژی و سایر منابع طبیعی
شانگهای: بستری برای همکاری‌های منطقه‌ای
سازمان همکاری شانگهای، با تمرکز بر مسائل امنیتی و همکاری‌های منطقه‌ای، از اهمیت ویژه‌ای برای ایران برخوردار است. عضویت در این سازمان، فرصتی برای تقویت همکاری‌های امنیتی با کشورهای منطقه، مقابله با تهدیدات مشترک و پیشبرد اهداف سیاست خارجی ایران در آسیای مرکزی و فراتر از آن فراهم می‌کند. با این حال، چالش‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد.
چالش‌های ایران در شانگهای
- پیچیدگی‌های روابط بین اعضا: روابط بین اعضای سازمان همکاری شانگهای، پیچیده و چندلایه است. برخی از اعضا، روابط نزدیکی با کشورهای غربی دارند که می‌تواند بر همکاری‌های ایران با آنها تأثیر بگذارد.
- مسائل امنیتی منطقه‌ای: منطقه آسیای مرکزی، با چالش‌های امنیتی مختلفی روبروست. حضور گروه‌های تروریستی، افراط‌گرایی و مسائل مرزی، از جمله این چالش‌ها هستند.
- تأثیر قدرت‌های فرامنطقه‌ای: حضور و نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای، مانند ایالات متحده آمریکا، می‌تواند بر فعالیت‌های سازمان همکاری شانگهای و منافع ایران در آن تأثیر بگذارد.
منافع قابل حصول برای ایران در شانگهای
- تقویت همکاری‌های امنیتی
- مقابله با تهدیدات مشترک
- توسعه همکاری‌های منطقه‌ای
- حضور فعال در معادلات امنیتی منطقه
- گسترش روابط با کشورهای آسیایی
حضور فعال و مؤثر در این سه عرصه بین‌المللی، در کنار فرصت‌های بی‌شماری که برای ایران فراهم می‌کند، چالش‌های خاص خود را نیز به همراه دارد. رقابت‌های ژئوپلیتیک، تحریم‌های اقتصادی و فشارهای سیاسی، از جمله موانعی هستند که می‌توانند بر فعالیت‌های ایران در این نهادها تأثیر بگذارند. برای مقابله با این چالش‌ها و بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های موجود، ایران نیازمند اتخاذ راهبردی جامع و هوشمندانه است. این راهبرد باید شامل تقویت دیپلماسی اقتصادی، معرفی ظرفیت‌های کشور، توسعه همکاری‌های علمی و فناوری، و حفظ منافع ملی باشد.
ایران در منظومه نوین جهانی، با اتکا به سه گانه اقتدار خود (داووس، بریکس، شانگهای)، می‌تواند نقش فعال و مؤثری در شکل‌دهی به نظم بین‌المللی ایفا کند. حضور هوشمندانه و هدفمند در این عرصه‌ها، ضمن تقویت جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی کشور، می‌تواند به تحقق اهداف توسعه پایدار و تأمین منافع ملی ایران کمک کند
دیدگاه ها