انقلاب و دینداری

یوسف پورجم- روزنامه خراسان/بر اساس نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در سال ۱۴۰۲، حدود ۶۶ درصد از مردم ایران خود را به میزان «خیلی زیاد»، «زیاد» یا «متوسط» مذهبی می‌دانند. این آمار نشان می‌دهد که دین همچنان نقش مهمی در زندگی بسیاری از ایرانیان ایفا می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که این آمار، تصویری کلی از دینداری در سطح ملی ارائه می‌دهد و ممکن است تفاوت‌های قابل توجهی در میان گروه‌های مختلف اجتماعی و سنی وجود داشته باشد.
یکی از نکات قابل توجه در این پیمایش، وضعیت دینداری در میان نوجوانان و جوانان بین ۱۵ تا ۲۹ سال است. بر اساس این نتایج، ۵۵ درصد از این گروه سنی خود را به میزان «خیلی زیاد»، «زیاد» یا «متوسط» مذهبی می‌دانند، در حالی که ۳۱ درصد نیز به مقدار «کم» خود را مذهبی می‌دانند. تنها ۱۴ درصد از این گروه سنی عنوان کرده‌اند که فرد مذهبی نیستند. این آمار نشان می‌دهد که ادعای بی‌دین شدن نسل جدید ایران، ادعایی دقیق نیست و بخش قابل توجهی از جوانان ایرانی همچنان به دین پایبند هستند.
برای تفسیر دقیق‌تر نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، باید به چند نکته توجه داشت. اول این که دینداری یک مفهوم چندوجهی است و نمی‌توان آن را صرفاً به شرکت در مناسک مذهبی یا اعتقاد به اصول دینی محدود کرد. دینداری می‌تواند شامل ابعاد مختلفی مانند باورهای معنوی، ارزش‌های اخلاقی و هویت فرهنگی باشد. دوم این که، خوداظهاری افراد در مورد میزان دینداری خود، ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند فشارهای اجتماعی و انتظارات فرهنگی قرار گیرد، اما درک دقیق‌تر وضعیت دینداری در میان نسل جدید ایران، که با استفاده از روش‌های تحقیق کیفی و بررسی عمیق‌تر باورها و ارزش‌های جوانان پرداخته نیز موید همین مسئله است که دینداری در میان اقشار مختلف جامعه، علی الخصوص نسل جوان رشد فزاینده‌ای داشته است.البته عوامل مختلفی می‌توانند بر دینداری نسل جدید ایران تأثیرگذار باشند. با گسترش شهرنشینی، افزایش سطح تحصیلات و دسترسی به اطلاعات، ارزش‌ها و سبک زندگی جوانان ایرانی تغییر کرده است. این تغییرات می‌توانند منجر به کاهش پایبندی به برخی از سنت‌های مذهبی و افزایش انتقاد نسبت به نهادهای دینی شوند.همچنین نحوه عملکرد نهادهای دینی و میزان پاسخگویی آن‌ها به نیازهای جامعه، می‌تواند تأثیر زیادی بر نگرش جوانان نسبت به دین داشته باشد. اگر نهادهای دینی نتوانند به سوالات و ابهامات جوانان پاسخ دهند و نیازهای معنوی آن‌ها را برآورده کنند، ممکن است جوانان به سمت گزینه‌های جایگزین گرایش پیدا کنند.
از سوی دیگر، شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در شکل‌دهی افکار و ارزش‌های جوانان ایفا می‌کنند. این شبکه‌ها، امکان دسترسی به اطلاعات متنوع و دیدگاه‌های مختلف را فراهم می‌کنند و می‌توانند منجر به تغییر در باورها و ارزش‌های مذهبی شوند.
به طور خلاصه، نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که ادعای بی‌دین شدن نسل جدید ایران، ادعای دقیقی نیست و بخش قابل توجهی از جوانان ایرانی همچنان به دین پایبند هستند. با این حال، باید توجه داشت که دینداری در میان نسل جدید، ممکن است با دینداری نسل‌های گذشته تفاوت داشته باشد و شامل ابعاد جدیدی مانند باورهای معنوی و ارزش‌های اخلاقی باشد. برای درک دقیق‌تر وضعیت دینداری در میان نسل جدید ایران، در عین اجتناب از منافع کوتاه‌مدت جناحی و تاثیرپذیری از تبلیغات رسانه‌ای معاندان، می‌توان از روش‌های تحقیق کیفی نیز استفاده کرد و به بررسی عمیق‌تر باورها و ارزش‌های جوانان پرداخت.