دستور کار عبور از ناترازی انرژی

برنامه هفتم توسعه چه تکالیفی را در حوزه انرژی تعیین کرده که دولت چهاردهم باید سرلوحه اقدامات خود قرار دهد؟

کابینه دولت چهاردهم در حال شکل گیری است و در کنار ملاک هایی که تیم های مشورتی رئیس جمهور برای احراز صلاحیت وزرا تعیین کرده اند، شاخصه های اجرایی و اهداف کمی و کیفی که وزرا و تیم اقتصادی این کابینه در طول تصدی مسئولیت خویش باید انجام بدهند نیز معیار مهمی برای محک توانمندی ها در چینش کابینه و انتخاب مردان اقتصادی دولت چهاردهم است. مهم ترین مرجع این معیارها، برنامه هفتم توسعه است. در این راستا نگاهی به این برنامه در حوزه انرژی نشان می دهد که تکالیفی از جمله افزایش تولید نفت و گاز از میادین، ایجاد سامانه جامع هوشمند انرژی، افزایش حجم سواپ نفت خام و فراورده‌های نفتی و ... را دولت باید جامه عمل بپوشاند.

اهداف کمی در بخش های نفت، گاز

مهم ترین اهداف کمی سنجه‌های عملکردی انرژی در بخش های نفت، گاز درجدول شماره 8برنامه هفتم پیشرفت قابل مشاهده است که باید در پایان برنامه محقق شود، از میان آن ها می توان به موضوعات مهمی همچون تولید 129 میلیون لیتر بنزین در روز و 130 میلیون لیتر روزانه نفت گاز(گازوئیل) اشاره کرد، این در حالی است که به گفته جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران میزان تولید بنزین و نفت گاز کشور در انتهای سال گذشته به ترتیب 112 و 111 میلیون لیتر در روز بوده است. در نتیجه باید گفت که ضمن رسیدن به سقف مورد نظر برنامه، عمده تلاش های دولت باید معطوف به کنترل مصرف حامل های انرژی باشد. از سوی دیگر ظرفیت تولید صیانتی نفت خام معادل 4میلیون و 800 هزار بشکه در روز و تولید یک میلیارد و 340 میلیون مترمکعب گاز از دیگر اهدافی است که باید طی 5 سال آینده توسط وزیر نفت دولت چهاردهم محقق شود. این در حالی است که به گفته وزیر نفت دولت سیزدهم ریل گذاری برای تولید 4 میلیون بشکه ای نفت خام تا پایان امسال گذاشته شده است. جمع آوری 16 میلیارد متر مکعب گاز مشعل در سال نیز از دیگر اهداف سختی است که طی  5 سال آینده باید ایجاد شود، سخت به این دلیل که ظرفیت کنونی آن با هدف برنامه فاصله زیادی دارد چرا که وزیر نفت در جلسه دیروز هیئت دولت با بیان این که در جمع‌آوری گازهای مشعل به رکورد 16 میلیون مترمکعب رسیده‌ایم، وعده داد که تا پایان سال این رقم به 30 میلیون مترمکعب می‌رسد که بازهم با هدف برنامه فاصله زیادی دارد.
شاخصه ها و اهداف  کمی بخش برق

جدول شماره 9 برنامه هفتم پیشرفت نیز به مهم ترین اهداف کمی تا پایان برنامه در بخش برق می پردازد که از جمله آن ها می توان به تحقق حداکثر توان87هزار مگاواتی تولید برق در اوج بار در سال پایانی برنامه اشاره کرد در حالی که این توان در حال حاضر 77 هزار مگاوات است. دستیابی به ظرفیت منصوبه 12 هزار مگاواتی در نیروگاه های تجدیدپذیر از دیگر اهداف سختی است که دراین جدول آمده است، سختی آن به دلیل فاصله زیادی است که ظرفیت کنونی نیروگاه های تجدیدپذیر کشور با این رقم دارند. آخرین گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران نشان می‌دهد تا پایان خردادماه ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به 1199.71 مگاوات رسیده است که به‌زودی به ‌هزار و ۲۰۰ مگاوات خواهد رسید.ظرفیت منصوبه 3 هزار مگاواتی برای نیروگاه های هسته ای نیز دیگر هدف مهمی است که تا 5 سال آینده باید محقق شود، در حالی که این رقم درحال حاضر حدود هزار مگاوات است که در نیروگاه اتمی بوشهر تولید می شود.
اصلاح ساختار اداری

اصلاح ساختار اداری و سازمانی وزارتخانه های نفت و نیرو از دیگر احکامی است که مردان عهده دار این مسئولیت ها طی سال های پیش رو باید مدنظر داشته باشند. طبق ماده 43 قانون برنامه هفتم وزارتخانه‌های نفت و نیرو مکلف اند با همکاری سازمان برنامه و بودجه تا پایان سال اول اجرای برنامه، نسبت به اصلاح ساختار اداری و سازمانی ستادی، شرکت ها و سازمان‌های زیرمجموعه خود در حوزه برق، گاز و نفت با رویکرد تفکیک وظایف حاکمیتی از تصدی‌گری، اقدام و پیشنهاد لازم را پس از ‌تأیید شورای‌عالی اداری برای طی تشریفات قانونی لازم ارائه کنند.

تولید نفت و گاز با مشارکت همسایگان

نکته دیگری که با هدف تولید حداکثری و در راستای توسعه سیاست (دیپلماسی) انرژی و حضور در بازارهای بین‌المللی در برنامه هفتم گنجانده شده، مجوزی است که به وزارت نفت برای تولید نفت و گاز در میادین مشترک با مشارکت کشورهای همسایه داده شده است. طبق ماده 44 این برنامه، وزارت نفت مجاز است با رعایت قوانین و اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون اساسی از طریق شرکت ملی نفت ایران بدون واگذاری مالکیت در میادین مشترک به عقد قراردادهای بهره‌برداری مشترک با همسایگان و همچنین عقد قراردادهای مشارکت در تولید میادین مشترک اقدام کند.بر اساس حکم دیگری درهمین ماده وزارت نفت مجاز است با هدف توسعه صادرات فراورده های نفتی نسبت به مشارکت در توسعه پالایشگاه یا پتروپالایشگاه خارجی یا احداث پالایشگاه یا پتروپالایشگاه جدید خارجی یا تملک سهام آن ها و نیز افزایش ظرفیت داخلی پتروپالایش نفت کشور به میزان 300 هزار بشکه در روز، اقدام کند.

پیاده سازی سامانه جامع هوشمند انرژی از تولید تا مصرف

ایجاد یک سامانه جامع هوشمند برای پایش و نظارت بر فرایندهای استخراج، انتقال، ذخیره سازی و تولید و مصرف نفت و گاز و فراورده های پتروشیمی و مشتقات آن ها از دیگر وظایفی است که بر اساس بند پ ماده 44 برنامه هفتم بر عهده وزارت نفت گذاشته شده است که نهایتا باید تا پایان سال دوم برنامه  محقق شود.این سامانه هوشمند باید با دو ساختار ۱- «بانک اطلاعات و داده»و ۲- «نصب دستگاه های سنجش الکترونیک هوشمند جرمی» در خطوط لوله و کلیه مجاری و انبارهای صنعت نفت کشور ترتیبی اتخاذ نماید تا امکان رصد لحظه‌ای و میزان در جریان کالاهای مذکور از برداشت تا مصرف در خطوط لوله و کلیه مخازن و انبارها فراهم شود. وزارت نفت مکلف است گزارش عملکرد اجرای این بند را به‌صورت ماهانه به کمیسیون انرژی و کمیسیون اصل نود(۹۰) قانون اساسی مجلس ارائه کند.

سایرتکالیف حوزه انرژی

سایر تکالیفی که برنامه هفتم در حوزه انرژی برای دستگاه های اجرایی مقرر کرده به شرح زیر است:
1-افزایش سهم معاملات برق در بورس انرژی به 30 درصد تا پایان سال دوم و 60 درصد تا پایان برنامه
2-مستقل‌سازی مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور از سازمان انرژی اتمی

3-افزایش میزان تولید از محل ذخیره‌سازی گاز طبیعی در دوره دو ماه اوج مصرف به حداقل 120 میلیون متر مکعب در روز

4-افزایش حجم واردات و صادرات گاز کشور به ترتیب به میزان 40 و 20 میلیارد متر مکعب در سال

5-افزایش حجم سواپ نفت خام و فراورده‌های نفتی به 200 هزار بشکه در روز

6-افزایش میزان تجارت برق به 20 میلیارد کیلووات ساعت در سال

7-استانداردسازی ترکیب و کیفیت فراورده‌های نفتی

8-تمهید توسعه نیروگاه‌های بادی، خورشیدی و زمین‌گرمایی

9-تمهید توسعه نیروگاه‌های خودتأمین

10-برقی‌سازی خودروها

11-تأسیس سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی

12-تهیه برنامه جامع تأمین و تخصیص حامل‌های انرژی شبکه حمل و نقل کشور

13-نظارت الکترونیکی مصرف نفت گاز

14-صدور گواهی حامل انرژی صرفه‌جویی‌شده

15-ایجاد حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی

16-اصلاح آیین‌نامه ایجاد بازار بهینه‌سازی انرژی