گزارش جدید مرکز پژوهش های مجلس درباره وضعیت اتوبوس های شهری می گوید، تعداد ناوگان فعال اتوبوس در شهرهای کشور طی یک دهه گذشته با کاهش ۵۰ درصدی مواجه شده است. اختصاص نیافتن بودجه های کافی حمل و نقل و ناوگان شهری را با یک چالش جدی روبه رو کرده است
اگر نخواهیم وضعیت ناوگان اتوبوس های حمل و نقل داخل شهری شهرهای بزرگ کشور را تک به تک بررسی کنیم، بررسی این ناوگان در پایتخت نشان می دهد، شرایط نسبت به گذشته در شرایط بغرنج تری به سر می برد. گزارش جدید مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با عنوان «مسئله کمبود و فرسودگی اتوبوس های شهری»، البته آماری از کل کشور می دهد که «تعداد ناوگان فعال اتوبوس در شهرهای کشور طی یک دهه گذشته با کاهش ۵۰ درصدی مواجه شده و از حدود ۲۰ هزار دستگاه به حدود ۱۰ هزار دستگاه رسیده است.»
داد و فریاد مسافران!
در یکی از روزهای قبل که احتمالا گرم ترین روز امسال پایتخت بود، در یکی از مسیرهای بی آرتی سوار اتوبوس می شوم. اتوبوس در ایستگاه اول، تا سقف مملو از مسافر می شود، گرمای هوا به حدی است که کولرهای اتوبوس پاسخگو نیست. هوای دم کرده داخل کابین و قصه پیاده شدن و سوار شدن بر اثر ازدحام مسافران در هر ایستگاه خود یک چالش بزرگ است. در این چالش، داد وفریاد مسافران کم حوصله، خود یک نمایش تراژیک در سفر با اتوبوس های شلوغ این شهر است.
اتوبوس های پیر!
شهرداری ها به دلایل مختلف از جمله ناکارآمدی ها در سال های اخیر نتوانسته اند ناوگان حمل و نقل شهری را تقویت کنند. در گزارش مرکز پژوهش ها آمده است: در شهر تهران، متوسط سن ناوگان اتوبوسرانی از 4.8 در سال ۱۳۸۷ به عدد ۱۲ در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
کاهش 55 درصدی تعداد اتوبوس های پایتخت
بررسی روند ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران در این مطالعه بیانگر آن است که تعداد اتوبوس‌های فعال از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ تقریباً روند ثابتی داشته و سیر نزولی آن ها از سال ۱۳۹۵ با شیب بسیار تندی آغاز شده‌است؛ به‌طوری‌که تعداد ناوگان فعال در سال ۱۴۰۱ با ۵۵ درصد کاهش نسبت به سال ۱۳۹۵ به ۲۷۸۴ دستگاه رسیده است. البته در این گزارش آمده که ناوگان نو خریداری شده توسط شهرداری شهرهای مشهد و اصفهان سالانه به‌طور متوسط بین ۵ تا ۱۰ درصد از ناوگان اتوبوس فعال در این شهرها بوده که نسبتاً مطلوب ارزیابی می‌شود. این گزارش توضیح می‌دهد که یافته‌های این پژوهش نشان داد به جز در برخی مقاطع زمانی محدود که خرید ناوگان به‌صورت کامل با سرمایه بخش خصوصی در مشهد و تهران انجام‌شده، در سایر شهرها چنین اتفاقی رقم نخورده است. ازاین‌رو لازم است شهرداری‌ها و دولت شرایط لازم برای اقتصادی کردن و ایجاد جذابیت جهت ورود بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در خرید ناوگان را فراهم کنند.
بودجه های ناکافی
بررسی بودجه مصوب سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شهرداری چندین کلانشهر کشور در این مطالعه نشان داد، اعتبار پیش‌بینی شده از سوی اغلب شهرداری‌ها برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی شهرها کفایت نیازهای شهر را نمی‌کند. به‌طوری‌که سهم حمل‌ونقل عمومی غیر ریلی (شامل اتوبوس، مینی‌بوس و ون) از اعتبارات بخش حمل‌ونقل شهرداری‌ها به‌طور متوسط حدود ۱۰ درصد است.
10 هزار کمبود در پایتخت
امروز پایتخت در فقر جدی اتوبوس و وسایل حمل و نقل شهری به سر می برد. در یکی از آخرین آمارهای اتوبوسرانی تهران آمده است؛ تهران به صورت کلی ۵ هزار و ۲۷۲ دستگاه اتوبوس به صورت فعال و غیرفعال دارد که از این تعداد ۲هزار و۲۵۶ دستگاه متعلق به شرکت واحد و ۳ هزار و۱۶ دستگاه مربوط به بخش خصوصی است، بنابر‌این اطلاعات ۴ هزار و ۱۹ دستگاه از این تعداد فرسوده است. رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران و سایر مدیران شهری تهران بارها بر این نیاز تصریح کرده اند که «تهران به ۱۰ هزار اتوبوس فعال نیاز دارد و هیچ اولویتی در حوزه شهری مهم‌تر از تامین اتوبوس برای تهران نیست.»
و این شهر...
اما وضعیت اتوبوس ها در شهرمشهد نیز اگرچه همسان پایتخت بغرنج نیست اما کمبود وجود دارد. این سازمان به تازگی در گفت وگو با رسانه شهرداری اعلام کرده که «در شهر مشهد ما نیازمند فعالیت ۲۴۰۰ دستگاه اتوبوس هستیم، اما در حال حاضر بیش از ۱۷۰۰ دستگاه فعال است.» علاوه بر این سن ناوگان نیز اکنون بیش از 10 سال است: با توجه به تولید کم اتوبوس داخلی درون‌شهری و ممنوعیت واردات در سال های گذشته، میانگین سنی ناوگان اتوبوسرانی در کشور روندی افزایشی داشته و با توجه به این موضوع، اکنون میانگین عمر ناوگان اتوبوسرانی شهرداری مشهد 10.5 سال است.
نصف جهان هم...
هفته گذشته رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل و نقل شورای شهر اصفهان گفته است: کمبود اتوبوس واحد مشکل اساسی حمل و نقل عمومی این کلانشهر است و در سال‌های گذشته نیز با این چالش روبه‌رو بوده‌ایم. از ابتدای فعالیت این دوره مدیریت شهری تاکنون ۱۸۵ دستگاه اتوبوس از طریق وزارت کشور خریداری و پول آن نیز پرداخت شده اما تاکنون تنها ۴۰ دستگاه از این تعداد را تحویل گرفته‌ایم. همچنین شهرهای اهواز، قم، شیراز، همدان و... در شمار شهرهایی هستند که با یک جست وجوی ساده می توان وضعیت کمبود در ناوگان اتوبوسرانی آن ها را مشاهده کرد.
دیدگاه ها