پیامدهای ترور هنیه برای امنیت خاورمیانه

حمله هوایی به جنوب بیروت برای ترور فواد شکر، فرمانده برجسته نظامی حزب‌الله و حمله مشکوک به شمال تهران برای هدف قرار دادن اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی جنبش حماس اقدامات «تهاجمی» بودند که رسما حاکمیت ملی جمهوری اسلامی ایران و لبنان را نقض و زمینه لازم برای برخورد مستقیم نظامی را فراهم کرد. پیش از این در جریان حمله تروریستی ارتش اسراییل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق و شهادت جمعی از فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران نیز تهران به صورت مستقیم و «بی‌واسطه» سرزمین‌های اشغالی را هدف قرار داد، اما این‌بار به نظر می‌رسد سطح پاسخ جمهوری اسلامی ایران و اعضای شبکه مقاومت متفاوت باشد. به عبارت دیگر تهران در جریان عملیات «وعده صادق» بیشتر به دنبال «نمایش قدرت» برای عقب راندن دشمن بود، اما این‌بار به دنبال ضربه زدن به شخصیت‌ها و مراکز نظامی رژیم صهیونیستی است. 
پس از سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن و دیدار وی با مقامات عالیرتبه دولت امریکا، رفتار ارتش اسراییل به صورت معناداری در قبال محور مقاومت «تهاجمی‌تر» شده است. برخی تحلیلگران معتقدند که نتانیاهو در پاسخ به درخواست‌های مکرر اعضای دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه برای پایان جنگ غزه و تن دادن به طرح سه مرحله‌ای بایدن در قطعنامه 2735 شورای امنیت، خواستار تشدید پشتیبانی نظامی-سیاسی واشنگتن برای کسب دستاوردهای ملموس میدانی شده است. در این فرضیه نتانیاهو ترور سران مقاومت را برای آنکه در مذاکرات دوحه دست از کارشکنی و مطرح کردن شروط غیرقابل اجرا بردارد، مطالبه کرده است. 
قمار «بی‌بی» برای تغییر موازنه در خاورمیانه عواقب بسیار سختی برای منطقه خواهد داشت. تنها دقایقی پس از حمله تروریستی تهران، رهبران مقاومت تشکیل جلسه داده و نسبت به نوع پاسخ به تجاوز رسمی رژیم صهیونیستی و عبور از خطوط قرمز مقاومت به اجماع رسیدند. براساس اخبار پراکنده‌ای که در رسانه‌های جریان اصلی منتشر شده به نظر می‌رسد حمله مستقیم نیروهای مسلح ایران به اسراییل امر حتمی باشد. در این پاسخ به احتمال زیاد «حلقه دوم» مقاومت یعنی حزب‌الله و انصارالله نیز وارد میدان شده و حملات هماهنگی را علیه اهداف مشخص در سرزمین‌های اشغالی ترتیب خواهند داد. امتیاز چنین استراتژی آن است که صهیونیست‌ها مانند عملیات «وعده صادق» آنچنان نمی‌توانند از کمک پدافندی سنتکام، انگلیس، فرانسه و اردن بهره ببرند. شامگاه روز پنجشنبه اول آگوست 2024 حزب‌الله در فاز ابتدایی پاسخ به ترور فواد شکر حملات راکتی را علیه حیفا و کریات شیمونه آغاز کرد. به نظر می‌رسد این حمله ابتدایی با هدف محک زدن سیستم‌های ضدموشکی اسراییل باشد تا روزهای آینده حملات موثرتری علیه اهداف مشخص شده در سرزمین‌های اشغالی ترتیب داده شود. 
در سوی مقابل رژیم صهیونیستی و متحدان آن نیز در حال آماده شدن برای پاسخ احتمالی ایران هستند. ارتش اسراییل علاوه بر اعلام آماده‌باش برای تمام نیروهای رزمی- ذخیره، از تمام واحدهای درمانی و خدماتی نیز خواسته تا برای بدترین سناریو یعنی جنگ گسترده آماده شوند. همزمان شاباک از وزرا و مقامات عالیرتبه اسراییلی خواست که از حضور در مراسم‌های عمومی بدون هماهنگی قبلی خودداری کنند. ترس از آلودگی شیمیایی در جبهه شمالی سبب شده است تا تل‌آویو از تمام کارخانه‌های واقع در این منطقه بخواهد تا مواد شیمیایی خود را رقیق کرده و فعلا فعالیت‌های خود را متوقف کنند. در بعد خارجی لابی اسراییل در امریکا به دنبال تصویب قانونی دو حزبی با کمک جاش گانهایمر و برایان مست به نام طرح «قانون بمب سنگرشکن» هستند که به رییس‌جمهوری امریکا اجازه می‌دهد تا بمب‌های راهبردی 16 تنی را تحویل ارتش اسراییل دهد. کاربرد این بمب‌های راهبردی هدف قرار دادن سایت‌های اتمی زیرزمینی ایران تا عمق 60 متری است. لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه امریکایی نیز خواستار حمله به تاسیسات نفت‌ و گاز ایران در صورت پاسخ گسترده ایران به اسراییل شد. لوید آستین، وزیر دفاع امریکا نیز در جریان سفر به فیلیپین رسما اعلام کرد که واشنگتن از اسراییل در برابر حملات احتمالی ایران دفاع خواهد کرد. مجموع سیگنال‌های فوق نشان‌دهنده همراهی نسبی امریکا با تل‌آویو برای اتخاذ سیاست تهاجمی در منطقه غرب آسیاست.
با وجود احتمال گسترش جبهه جنگ در روزهای آینده اما از نقش بازیگران میانجی نمی‌توان غافل شد. در جریان ترور سپهبد حاج قاسم سلیمانی و حمله به کنسولگری ایران در دمشق، کشورهای اروپایی و برخی دولت‌های عربی مانند قطر با تبادل پیام میان طرفین منازعه و تشریح وضعیت خطرناک منطقه سعی کردند تا مقامات تصمیم‌گیر در تهران را مجاب به ارایه پاسخی خفیف کنند. اکنون یکی از سناریوهای جدی تماس‌های مکرر کشورهای ثالث برای جلوگیری از گسترش دامنه جنگ در منطقه غرب آسیاست. منافع قدرت‌های بزرگ ایجاب می‌کند که منطقه خاورمیانه در کوتاه‌مدت به سمت تشدید تنش حرکت نکند و احتمال آغاز هرگونه جنگ فراگیر منتفی شود. حال باید منتظر ماند و دید که تهران و اعضای شبکه مقاومت چه تصمیمی برای پاسخ به تجاوزهای اخیر اسراییل اتخاذ خواهند کرد. 
محمدبیات/روزنامه اعتماد