سرآغاز تحول؛ محمدعلی شکرچیان، نوآور گز نوین
برخلاف تصور رایج که ریشه گز را تنها به دربار صفوی نسبت می‌دهد، منابع تاریخی نشان می‌دهند که تحول اصلی و تولد گز به شکل امروزی، حاصل خلاقیت یک فرد مشخص است: محمدعلی شکرچیان. در دوران قاجار، شیرینی ساده‌تری به نام «حلوا چوبه» وجود داشت. شکرچیان با یک نوآوری هوشمندانه، این شیرینی را متحول کرد. او با افزودن مغز پسته و بادام و مهم‌تر از آن، جایگزین کردن بخشی از شکر با گزانگبین، محصولی جدید، لطیف‌تر و بسیار غنی‌تر خلق کرد. او در واقع مخترع «گز» به معنای امروزی آن بود و با این کار، فصل جدیدی را در تاریخ شیرینی‌جات ایران آغاز نمود.
فصل دوم: از کارگاه تا کارخانه؛ حاج حسین کرمانی و تأسیس اولین صنعت
پس از ابداع گز نوین، این شیرینی همچنان به صورت سنتی و در کارگاه‌های کوچک تولید می‌شد. گام بزرگ بعدی، تبدیل این هنر به یک "صنعت" واقعی بود. این گام تاریخی توسط حاج حسین میرزا کرمانی برداشته شد. او در سال ۱۲۸۱ شمسی، با تأسیس «بنگاه گز کرمانی»، اولین کارخانه تولید گز ایران را بنیان نهاد. حاج حسین کرمانی با ایجاد یک واحد تولیدی منسجم و استاندارد، نه تنها تولید گز را به مقیاسی بزرگ‌تر رساند، بلکه به این محصول هویتی صنعتی و تجاری بخشید. او ثابت کرد که می‌توان با حفظ کیفیت، تولید را افزایش داد و به این ترتیب، راه را برای نسل‌های بعدی کارآفرینان این حوزه هموار کرد و نام گز اصفهان را به عنوان یک کالای تجاری معتبر بر سر زبان‌ها انداخت.
نگهبان میراث؛ حاج احمد طهماسبی و گز بلداجی
با صنعتی شدن تدریجی گز اصفهان ، یک جریان فکری قدرتمند برای حفظ اصالت و روح سنتی این شیرینی شکل گرفت. پرچم‌دار این جریان، حاج احمد طهماسبی بود. او با تأسیس اولین کارگاه گز در بلداجی در سال ۱۳۵۳، تصمیمی آگاهانه گرفت تا در برابر موج صنعتی شدن، نگهبان سرسخت سنت‌های اصیل باشد. فلسفه او، اصرار بر تولید کاملاً دستی و فرآیند پخت آرام و زمان‌بر بود. او با این کار، «مکتب بلداجی» را به عنوان نماد "گز سنتی و دست‌ساز" بنیان نهاد. طولی نکشید که آوازه «مکتب بلداجی» در سراسر ایران پیچید. اما این شهرت، شمشیری دولبه بود. نام «بلداجی» به یک عنوان عمومی تبدیل شد و تشخیص اصل از فرع برای مردم دشوار گشت. حاج احمد که تمام عمر خود را صرف ساختن یک میراث کیفی کرده بود، نمی‌توانست شاهد تضعیف آن باشد. از این رو، برای پاسداری از این امانت، دست به انتخابی بزرگ زد. او نام برند خود را به «شاهکار» تغییر داد تا این نام، مانند یک امضای شخصی و غیرقابل تقلید، بر پای اثر هنری او بنشیند و راهنمای مطمئنی برای تمام کسانی باشد که به دنبال همان طعم اصیل هستند.
عصر برندسازی مدرن؛ حاج عباسعلی گوهریان و «گز سکه»
هم‌زمان که مکتب بلداجی بر حفظ سنت تمرکز داشت، جریان دیگری در اصفهان به دنبال نوآوری در "ارائه" محصول بود. حاج عباسعلی گوهریان، بنیان‌گذار «گز سکه»، یکی از پیشگامانی بود که با درک درست از نیاز بازار، بر روی بسته‌بندی شکیل و هویت بصری مدرن سرمایه‌گذاری کرد. او با معرفی بسته‌بندی‌های فلزی و طراحی‌های متمایز، به گز شخصیتی لوکس و صادراتی بخشید و به مردم آموخت که به یک نام تجاری مشخص با بسته‌بندی خاص اعتماد کنند.
دو راهی نهایی؛ آقای برهانی و نوآوری صنعتی
در دهه‌های میانی قرن اخیر، با نوآوری مهندسانی مانند آقای برهانی و طراحی اولین دستگاه‌های برش ماشینی، صنعت گز به نقطه عطف نهایی خود رسید. این فناوری، راه را برای تولید انبوه، سریع و ارزان هموار کرد و مسیر بسیاری از تولیدکنندگان را برای همیشه تغییر داد. این لحظه‌ای بود که مرز میان دو فلسفه کاملاً مشخص شد: فلسفه تولید صنعتی با تکیه بر سرعت و فناوری، و فلسفه تولید سنتی با تکیه بر هنر و اصالت، که پیشگامانی چون حاج احمد طهماسبی نماینده آن بودند
نتیجه‌گیری: طعمی که حاصل یک قرن تلاش است
"داستان گز، داستان یک خط مستقیم نیست، بلکه روایتی غنی از فلسفه‌های گوناگون است. از نوآوری خلاقانه شکرچیان و همت صنعتی کرمانی، تا ذائقه دقیق طهماسبی‌ها، از برندسازی گوهریان تا فناوری برهانی. هر قطعه گز اصیل که امروز می‌چشیم، عصاره‌ای از تاریخ و حاصل تلاش تمام این بزرگان است. شناختن این تاریخ، بهترین راه برای قدردانی از این میراغ گران‌بها و انتخاب محصولی است که به این تاریخ وفادار مانده است."
دیدگاه ها