مسأله ازدواج و طلاق موضوعی چندوجهی و چندجانبه است و تنها به مسائل اقتصادی محدود نمی‌شود، چراکه تحقیقات نشان می‌دهد که درحال‌حاضر مسائل فرهنگی نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند.
این روزها حال جمعیتی ایران خوب نیست. کاهش317هزار و 461 ازدواج و افزایش36هزار و 349 مورد طلاق در یک دهه اخیر از یک‌سو و رشد 1.24درصدی جمعیت و همزمان حرکت شتابان به‌سوی سالمندی از سوی دیگر، زخم‌هایی است بر پیکره جمعیتی ایران که روزبه‌روز ساختار آن را ضعیف و ضعیف‌تر می‌کند، به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود رشد جمعیت ایران در سال 1420 یا 1425به صفر برسد و پس از آن منفی شود.
براساس آماری که سازمان ثبت‌احوال کشور از وضعیت ازدواج در یک دهه اخیر (1402-1392) منتشر کرده است، 795هزار و 856 ازدواج در سال 1392 ثبت شده و این عدد در سال 1402 به 481هزار و 395 رسیده است؛ یعنی کاهشی معادل 317هزار و 461 ازدواج! البته وضعیت زمانی وخیم‌تر می‌شود که در کنار این کاهش محسوس ازدواجی نمودار طلاق اما به سمت بالا در حرکت است.چراکه طبق این آمار، درسال1392،تعداد 171هزار و 537 طلاق ثبت شده است و این عدد در سال 1402 به 202هزار و 191 طلاق رسیده که اوج آن درسال1401با ثبت 207هزار و 886 طلاق بوده است!
سیاست‌های معکوس جمعیتی!
روند کاهش ازدواج و در پی آن کاهش فرزندآوری باعث شد تا مجلس یازدهم قانون حمایت از خانواده و جمعیت را به تصویب برساند. این قانون درسال1400ازسوی شهید رئیسی ابلاغ شد. قانونی که 12هزارمیلیارد تومان بودجه را برای افزایش ازدواج و فرزندآوری به خود تخصیص داد. در این قانون مبلغ وام ازدواج، وام ساخت و خرید مسکن و این‌دست تسهیلات افزایش یافت. با وجود تسهیلات دولت برای تشویق جوانان به تشکیل خانواده و بالابردن آمار ازدواج بازهم روند ازدواج کاهشی شد که به نظر می‌رسد زور سیاست‌های جمعیتی در این سال‌ها به شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نچربیده و نه‌تنها توفیقی را حاصل نکرده بلکه سبب افزایش سن ازدواج نیز شده است، چراکه میانگین سن ازدواج جوانان کشور در این بازه 10ساله نشان می‌دهد که در سال 1392، سن ازدواج زنان23.1 وسن ازدواج مردان27.3بوده است و میانگین سن ازدواج زنان در سال 1402 براساس آمار به 24 و مردان به 28.3 افزایش یافته است. اما بهبود این مسأله در گرو چیست؟
اشتغال؛ قبایی که به تن ازدواج گشاد است
اگر نگاهی به فاکتورهای افزایش ازدواج و طلاق بیندازیم مواردی مثل شغل و درآمد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین عوامل به چشم می‌خورد و قطعا یکی از حلقه‌های مفقوده در کشور ما نیز همین مسأله است. به گفته مدیرکل طرح‌های ملی و فراگیر وزارت ورزش و جوانان، طبق بررسی‌های انجام‌شده، درحال‌حاضر 70درصد مشاغل موجود کفاف مخارج خانواده را نمی‌دهد و شغل معنی خود را ازکفاف درآمدوهزینه به مشغولیت و زمان‌گذراندن تغییرداده است.دکتر مجتبی تاجیک، مدیرکل طرح‌های ملی و فراگیر وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص نقش اشتغال در میزان ازدواج جوانان می‌گوید: درحال‌حاضر میل طبیعی و فطری جوانان به مسأله ازدواج خیلی نیازمند تقویت و دستکاری نیست، چون این میل وجود دارد و با تغییر نسل از بین نرفته است. اما از آنجا که ازدواج یک تعهد مالی در درون خود دارد لذا این مسأله بدون ارتباط با اشتغال نیست. درواقع ما با تشویق افراد به سمت ازدواج، آنها را به سمت یک نظام حقوقی دعوت می‌کنیم که طبق سنت‌های کشور در این نظام، بیشتر بار مالی بر عهده مرد است. حالا ما می‌خواهیم مردی را به این نظام دعوت کنیم که نقش خود را ایفا کند، درحالی‌که توانایی آن را ندارد و به‌اصطلاح این قبا به تن او بزرگ است. لذا تا این پیکر را فربه نکنیم قبا به تن آن نمی‌رود. به گفته وی، در کنار سایر انگیزه‌ها، فضای فرهنگی جامعه و برخی انحرافات جوانان در نگرش به ازدواج، اشتغال و نداشتن شغل نیز به این عوامل طعنه می‌زند و مجموع این عوامل مدام بر هم اثر می‌گذارند تا جایی که مسأله خانواده کمرنگ و کمرنگ‌تر شود.
سخن آخر
مسأله ازدواج و طلاق موضوعی چندوجهی و چندجانبه است و تنها به مسائل اقتصادی محدود نمی‌شود، چراکه تحقیقات نشان می‌دهد که درحال‌حاضر مسائل فرهنگی نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. صالح قاسمی، پژوهشگر جمعیت در گفت‌وگو با جام‌جم اصلاح در ساختار جمعیتی کشور را ارائه خدمات اقتصادی و پیوست توأمان با مسائل فرهنگی، هنری و رسانه‌ای می‌داند و به‌کارگیری هرکدام از آنها بدون دیگری را بی‌اثر می‌داند.
در ادامه نگاهی به آمار ازدواج در 9 استان کشور و مقایسه آنها در سال‌های 1392- 1402 پرداخته‌ایم.
نرخ ازدواج در سال 1392 تا 1402
تهران
1392 100.279
1402 63.792
اصفهان
1392 45.162
1402 23.848
آذربایجان شرقی
1392 45.051
1402 2.104
فارس
1392 47.191
1402 25.166
قم
1392 11.968
1402 7.163
کردستان
1392 19.743
1402 12.604
کهگیلویه‌وبویراحمد
1392 7.623
1402 5.016 /جام جم
دیدگاه ها