سفر خردورزانه فردوسی به آمریکا و کانادا

یک باور عمومی درباره واژه «نخبه» وجود دارد و آن، این است که بیشتر افراد تصور می‌کنند نخبه کسی است که در حوزه‌های فنی و پزشکی نمونه است. از این رو نخبه‌های علوم انسانی، به‌ویژه ادبیات چندان دیده نمی‌شوند. در حالی‌که بسیاری از نخبگان ادبیات فارسی در کشور ما در محافل و مجامع ملی و بین‌المللی صاحب‌نام و صاحب‌نظر هستند و حرف اول را در حیطه‌ کاری‌شان از جمله پژوهش، شعر، داستان و... می‌زنند. یکی از اتفاق‌های خوب امسال در حوزه فرهنگ و ادبیات، برگزاری نخستین رویداد ملی نخبگان ادبی(جایزه استاد جلال‌الدین همایی) بود که به همت بنیاد ملی نخبگان برگزار شد. محسن شاهرضایی، مدیرکل دفتر الگوسازی و تکریم نخبگان بنیاد ملی نخبگان درباره اهداف این مراسم گفت: «رویداد ملی نخبگان ادبی به منظور شناسایی و تکریم نخبگان ادبی و تسهیل مسیر اثرگذاری و الگوسازی از آن‌ها برگزار شد».

 در ادامه این مراسم از برگزیدگان در بخش‌های مختلف تقدیر شد که در میان آن‌ها نام دو تن از چهره‌های برجسته خراسانی که از پرچمداران پژوهش‌های ادبی در کشور هستند، به چشم می‌خورد؛ دکتر سید مهدی زرقانی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی که در حوزه پژوهشگری، برگزیده و دکتر محمدجعفر یاحقی، شاهنامه‌پژوه نامدار و مدیر موسسه خردسرای فردوسی که در بخش معرفی انجمن‌های ادبی نخبه‌پرور از ایشان تقدیر شد. یکی از آسیب‌های پژوهش ادبی در کشور ما، نبود کلان‌نگری علمی و ادبی است. اگر نهادهای ادبیِ مبتنی بر پژوهشِ اصولی و حمایت از نخبه‌های ادبیات در کشور ما بیشتر پا بگیرند، بدون تردید نقش مهمی در رفع این مشکل خواهند داشت.
 

در ادامه گفت‌وگوی ما را با دکتر یاحقی درباره دلایل انتخاب خردسرای فردوسی به‌عنوان انجمن ادبی نخبه‌پرور، اهمیت حمایت از نخبگان و پژوهشگران ادبیات و لزوم ایجاد نهادهای ادبی مردمی در کشور می‌خوانید.

فکر می‌کنید به چه دلایلی خردسرای فردوسی به‌عنوان انجمن ادبی نخبه‌پرور معرفی شده‌است؟
ما از سال84 مجوز رسمی فعالیت داریم و کارهای ما در زمینه‌های مختلف پژوهشی در حیطه زبان فارسی و ادبیات مورد بررسی و بازرسی قرار گرفته‌ و به این جمع‌بندی رسیده‌اند.

تاکنون چند شماره از فصلنامه پژوهشی «پاژ» که خردسرای فردوسی آن را منتشر می‌کند، به چاپ رسیده‌است؟
تا به حال 54 شماره فصلنامه تخصصی و پژوهشی «پاژ» منتشر شده‌است. این مجله دقیق و سر وقت در هر فصل منتشر می‌شود و ویژه تحقیقات و پژوهش‌های ادبی است. علاوه بر این یک کتاب گاه‌شماری هم داریم که مسائل فرهنگی را در بر می‌گیرد و از سال 92 منتشر می‌شود. این کتاب هم در بین علاقه‌مندان جای خودش را باز کرده‌است.

برای گسترش زبان و ادبیات فارسی در کشورهایی مانند افغانستان، تاجیکستان و ... چه برنامه‌هایی دارید؟
خردسرای فردوسی با تمام قلمروی زبان فارسی همکاری دارد. چهار همایش با همکاری سفارت هندوستان در مشهد برگزار کردیم که انعکاس خوبی داشت. دو جلسه به‌طور مشترک با افغانستان برگزار کردیم و جوایزی هم برای تشویق به خواندن و نوشتن فارسی پایه‌گذاری کردیم. امسال در شهریور ماه با تاجیکستان حول محور فرهنگ تاجیکستان برنامه مشترک داریم. چندین سفر به افغانستان و تاجیکستان داشته‌ایم و با دانشمندان و مراکز علمی آن ها مراوده داریم. تشویق کردیم مردم و علاقه‌مندان به فرهنگ و زبان فارسی را که جلسات شاهنامه‌خوانی بگذارند و در چندین شهر در کشور و حتی خارج از کشور مانند آمریکا و کانادا، خردسرای فردوسی تاسیس شده‌است. این‌ها تاثیراتی است که این نهاد فرهنگی به جا گذاشته‌است.

برای حمایت از جوان‌های پژوهشگر در حوزه زبان و ادبیات فارسی چه برنامه‌ای دارید؟
ما با حضور جوان‌ها جلسات خاص شاهنامه‌خوانی و شاهنامه‌شناسی برگزار می‌کنیم. در جلسه‌های نقد و معرفی کتاب، جوان‌ها را به اندیشه دعوت می‌کنیم. خیلی‌ها با حمایت این نهاد نویسنده و محقق و پژوهشگر شدند.

 وجود نهادهایی مانند خردسرای فردوسی در کشور برای پرورش نخبه‌های ادبیات فارسی چه ضرورتی دارد؟
این نهادها مردمی هستند و اگر میدان و اجازه داده شود، بیشتر پا می‌گیرند. در حال حاضر زمینه در حوزه فرهنگ و زبان فارسی فراهم است، اما متاسفانه سنگ‌اندازی می‌شود. اگر اجازه داده شود، این نهادها ایجاد می‌شوند و کار خودشان را می‌کنند و نیازی به حمایت مالی دولت هم نیست. خوشحال هستیم که کار ما دیده شده‌است. ما برای برگزاری نشست‌ها و برنامه‌ها کمکی از دولت نداریم و همه هزینه‌ها از جانب مردم و فرهنگ‌دوستان تامین می‌شود. ماهانه میلیون‌ها تومان هزینه داریم ولی مردم آن را تامین می‌کنند. ساختمان فعلی منزلی 350متری است که یکی از اعضا آن را به نام خردسرا در بولوار معلم  مشهد وقف کرده است. این فرهنگ و ادبیات و به خصوص زبان فارسی است که ما را از آسیب‌های درونی و بیرونی مصون نگه می‌دارد.

فضای حاکم بر برنامه‌های خردسرا دوستانه و همدلانه است. این فضا تا چه اندازه به بحث و تبادل نظر در میان مخاطبان و پژوهشگران کمک کرده‌است؟
این جلسات پژوهشی بستری است برای نزدیک شدن دل‌ها برای همراهی و همدلی بین اعضا. ما گروه‌های مختلف داریم که مرتب در حال تبادل اطلاعات هستند. مجموعه‌های مختلف خردسرا یک دانشگاه است و هر عضو این مجموعه مانند یک نیروی فعال علمی و پژوهشی بحث و تبادل نظر می‌کند./روزنامه خراسان 403102