خانه های پر خاطره بزرگان فرهنگ و ادبیات معاصر ایران از جمله نیما یوشیج، حمید سبزواری جلال آل‌احمد و... این روزها در چه وضعیتی است؟
نیمه مرداد ماه امسال بود که شراگیم یوشیج، فرزند نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی با انتشار یادداشتی از وضعیت نگهداری خانه نیما در یوش از توابع شهرستان نور در مازندران به‌شدت انتقاد کرده بود. یادداشت شراگیم، انگیزه‌ای شد تا در گزارشی به آخرین وضعیت خانه چند چهره برجسته ادبیات معاصر از جمله خانه پدری جلال آل احمد، خانه حمید سبزواری و خانه پدری فروغ فرخزاد که قرار بوده تعمیر و مرمت و برای بازدید عموم آماده‌سازی شوند، بپردازیم؛ بناهایی که هرکدام سرنوشت متفاوتی دارند و تا بسامان شدنشان راه درازی است.
خانه نیما، به صرف آش رشته! هفته اول مرداد ماه، شراگیم یوشیج، فرزند نیما یوشیج با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی‌اش از نحوه نگهداری خانه تاریخی پدرش در یوش به شدت انتقاد کرد. او در این یادداشت با عنوان «امداد ای رفیقان با من» نوشت که خانه پدرش محل کسب درآمد شده است؛ دیوار باغ خراب و درخت‌ها قطع شده است و در باغ آش رشته می‌فروشند.
در حالی که خانه نیما یوشیج در روستای یوش، بنایی است متعلق به دوره قاجار. این خانه به شماره 18020 از طرف سازمان میراث فرهنگی به عنوان اثر ملی ثبت شده است. خانه نیما، محل زندگی پدر و نیاکان نیما یوشیج بوده است که در سال 1207 هجری قمری توسط ناظم‌الایاله در محله لالوی یوش ساخته شد. این بنا دارای سه ورودی، شاه‌نشین و اتاق‌های زیادی است.
خانه نیما یوشیج با داشتن آجرکاری و گچ‌کاری‌های زیبا از جاذبه‌های گردشگری استان مازندران به شمار می‌آید. خروج 200 نیسان زباله از خانه پدری جلال خانه آیت‌ا... حاج سید احمد طالقانی، پدر جلال آل‌احمد در محله پاچنار تهران در سال 1383 در فهرست میراث ملی ثبت شد و در حال حاضر صندوق بهره‌برداری و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی مالک آن است. مرمت و بهره‌برداری این خانه تاریخی پس از فراز و نشیب‌های فراوان در سال 1399 در یک مزایده به محبوبه کاظمی دولابی، کارآفرین و توسعه‌گر فرهنگی واگذار شد تا خانه پدری جلال را که دوران نوجوانی‌اش در آن سپری شده، احیا کند.
کاظمی 21 مرداد 1403 به تسنیم درباره این خانه گفته‌است: «خانه را به نام «امیر چلچله» می‌شناختند نه پدر جلال آل احمد! خانه زباله‌دانی شده بود، طوری که 200 نیسان زباله از این خانه خارج کردیم. این جا اقامتگاه معتادان شده بود و می‌گفتند این جا خانه امیر چلچله است. تقریباً حدود 15 تا 20 معتاد و چند قلاده سگ در خانه ساکن شده بودند و هنگام تحویل بنا به سختی آن‌ها را بیرون کردند.
چندباری هم در را شکستند و ورود کردند که با صبوری و کمک نیروی انتظامی آن ها را بیرون و هربار در را تعمیر کردیم. این خانه در زمان تحویل، هیچ زیرساختی نداشت. بعد از رفع مشکلات زیر ساخت که به سختی و با پیگیری‌های مکرر احیاگر انجام شد، چالش‌های دیگر رخنمایی کرد، چراکه شواهد دال بر آن بود که مدت‌ها آب، خانه را گرفته بود و شاید اگر همسایه‌ها شکایت نمی‌کردند، هیچ کس خبردار نمی‌شد و خانه فرو می‌ریخت. همین آب‌گرفتگی که هنوز مسببان آن مشخص نیستند و خانواده آل احمد هم اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند، عامل نم‌گرفتگی خانه آیت‌ا... حاج سیداحمد طالقانی شد و کار مرمت را سخت‌تر کرد و باز به تأخیر انداخت».
با این اوصاف هنوز مشخص نیست مرمت خانه پدری جلال آل‌احمد چه زمانی به پایان خواهد رسید. مرمت خانه فروغ؟ شاید تا پایان سال مهر ماه 97 بود که خبر رسید خانه پدری فروغ فرخزاد، شاعر معاصر با شماره 32108به ثبت ملی رسیده‌است. همان زمان حجت نظری، سخنگوی کمیسیون فرهنگی اجتماعیِ وقت شورای شهر تهران به ایسنا گفته بود: «با توجه به برخی الحاقات که طی سال‌های گذشته توسط مالک به خانه پدری فروغ افزوده شده یا تغییراتی که در نقشه ایجاد شده، تغییرات با نظر کارشناسان برداشته خواهد شد و خانه فروغ به همان حال و احوال روزهایی که فروغ در آن زندگی می‌کرد، باز خواهد گشت.» اتفاقی که هنوز نیفتاده است.
آخرین خبر درباره وضعیت مرمت خانه فروغ فرخزاد مربوط به اردیبهشت امسال است که سیدمحمد ناظم رضوی، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی گفته‌است: «بخش زیادی از مرمت سازه‌ای خانه فروغ فرخزاد که در منطقه ۱۱ قرار دارد، انجام شده است. با توجه به این که این خانه ثبت میراث ملی است، برای مرمت آن نیاز بود که تغییرات سازه‌ای و مرمتی در کمیته تخصصی میراث فرهنگی تصویب شود؛ به همین علت مرمت خانه فروغ فرخزاد کمی کندتر پیش می‌رود. با این حال به احتمال بسیار قوی این خانه نیز تا نیمه دوم سال افتتاح خواهد شد». خانه حمید سبزواری در بی‌خبری حسین آقا ممتحنی که در شعر «حمید» تخلص می‌کرد، به پدر شعر انقلاب معروف است. این شاعر معاصر در 22 خرداد 1395 در 91سالگی درگذشت. خانه این شاعر در زادگاهش، سبزوار یک بنای تاریخی متعلق به اواخر دوره قاجار است. اگرچه این خانه هنوز به ثبت ملی نرسیده، اما واجد ارزش‌های تاریخی و فرهنگی بسیاری است.
پس از درگذشت استاد قرار شد که خانه ایشان به موزه شعر انقلاب تبدیل شود، اما اکنون با گذشت هشت سال از درگذشت حمید سبزواری، سرنوشت این خانه در هاله‌ای از ابهام است. در سال 99 خبر رسید که بخشی از منزل استاد سبزواری تخریب شده و رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سبزوار در آن زمان گفت: «یک میلیارد ریال برای بازسازی منزل مرحوم استاد حمید سبزواری معروف به پدر شعر انقلاب اختصاص یافت. این میزان اعتبار از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به حساب موسسه فرهنگی و هنری شهرستان سبزوار به منظور بازسازی خانه استاد حمید سبزواری واریز شده است. طی ماه‌های گذشته نیز عملیات بازسازی دیوار محوطه منزل استاد سبزواری پدر شعر انقلاب اسلامی انجام شد.»/روزنامه خراسان ۴٠۳۱٠۲
دیدگاه ها