زخم‌های روانی باعث می‌شود که بیماران همیشه مضطرب باشند، خاطرات تلخ و عواطفی که در آن لحظات سخت تجربه کردند را مدام به خودشان یادآوری کنند. این احساسات ناخوشایند تحت کنترل بیمار نیستند و از بین هم نمی‌روند.
شاید هر کدام از ما هرگز گمان نداشتیم که زمانی دچار تروما شده‌ایم، اما افراد حاضر در شرایط جنگی یا خانواده‌های فقیر درگیر با موادمخدر یا خشونت خانگی از همه بهتر می‌دانند که تروما چیست. طبق آمار، ۶۰ تا ۷۵ درصد مردم جوامع پیشرفته در طول زندگی حداقل یک بار تروما را تجربه می‌کنند.
مطابق تعریف پاسخ عاطفی و احساسی در مواجه با یک حادثه بسیار استرس‌آور، ترسناک و فاجعه‌بار، «تروما» (Trauma) نام دارد. تصادف شدید، تجاوز جنسی، جنگ یا حضور در بلایای طبیعی مثال‌هایی از تروما هستند. فردی که دچار تروما شده است در بلند مدت با استرس، زودرنجی، تندخویی و افسردگی درگیر خواهد شد.
تجربه ذهنی تروما تجربه ذهنی آزاردهنده‌ای است که به افزایش هیجانات منفی و فشار روانی منجر می‌شود. این تجربیات شامل یادآوری خاطرات ناراحت‌کننده در تمام موقعیت‌ها (حتی در دورهمی یا هنگام ورزش کردن) می‌شوند. همچمین فرد با کابوس شبانه نیز روبه رو می‌شود که حادثه یا حوادث شبیه، برای خود فرد یا اطرافیان او رخ می‌دهد.
از دیگر احساسی که فرد دارای تروما با آن مواجه است تصویرسازی پیاپی و بی‌اختیار خاطره ناراحت‌کننده به‌طوری که انگار دوباره در حال اتفاق افتادن است، یا زمان به عقب برگشته و فرد تروما دیده در آن موقعیت قرار گرفته است. یادآورهای تروما با خشم، غم و ترس زیاد با دیدن نشانه‌های یادآور حادثه در محیط و تجربه استرس زیاد همراه است.
فردی که تجربه تروما دارد از موقعیت‌ها و انسان‌ها اجتناب دارد و این ترس از یادآوری یا تجربه دوباره حادثه تروماساز باعث می‌شود که فرد خود را از بعضی موقعیت‌ها محروم کند. فرد تروما دیده افکار یادآور تروما یا احساسات مربوط به آن را سرکوب می‌کند. فرد تروما دیده از خیابان‌ها، منازل، فضاهای اجتماعی و هر محیطی که یادآور تروما باشد، دوری می‌کند.
انسانی که دچار تروما شده است دچار تغییرات رفتاری نیز خواهد شد. در این تغییرات رفتاری شامل زودجوشی و تحریک‌پذیر شدن بعد از وقوع تروما، بی احتیاط بودن و خود تخریبی، گوش‌بزنگی یعنی همواره به دنبال خطر در محیط می‌گردند و در محیط‌های اجتماعی مانند فروشگاه‌ها تمام افراد حاضر را زیر نظر می‌گیرند. حرکت‌های ناگهانی یعنی به‌طور مثال با خوردن زنگ تلفن یا آیفون از جا می‌پرند یا با بوق ماشین عصبی می‌شوند. سختی در تمرکز یعنی ناتوانی در خوب درس خواندن، دقت به کلمات در حرف زدن یا گوش دادن به مخاطب و اختلال در خواب که به معنی انقطاع خواب‌های مکرر، دیر خوابیدن و کابوس دیدن، می‌شود.
روانشناسان برای تکنیک‌های درمان تروما روش‌های گوناگونی را توصیه کردند. گذشت زمان به التیام علائم تروما کمک می‌کند. اما اگر نشانه‌های تروما ادامه‌دار شود، استفاده از تکنیک‌های درمانی مختلف می‌تواند به روند بهبود تروما کمک کند.
تمرین‌های مراقبت از خود تا مواجهه بهتری با نشانه‌های عاطفی، روانی و فیزیکی تروما داشته باشند. تعدادی از مهم‌ترین تمرین‌های مراقبت از خود عبارت‌اند از پذیرش واقعه است. این روش می‌تواند با استفاده از تمرینات تصویرسازی ذهنی _ ذهن‌آگهی _ صورت گیرد.
ورزش نیز می‌تواند به شما کمک کند یکی از نشانه‌های وجود تروما، قرار گرفتن بدن در شرایط هوشیاری بالا است. از آن سو، ورزش کردن باعث ترشح هورمون‌های آرامش‌بخشی از جمله «اندورفین» (Endorphin) و فعالیت انتقال‌دهنده عصبی دوپامین می‌شود. در نتیجه، با فعالیت ورزشی، فرد احساس آرامش و لذت می‌کند و در پی آن، نشانه‌های تروما کمتر می‌شوند. همچنین تمرین‌های ذهن‌آگاهی (به‌ویژه ذهن‌آگاهی فضای تنفس)، می‌تواند افراد را در زمان حال نگه دارد. در نتیجه، تمرین‌های ذهن‌آگاهی باعث کاهش یافتن یادآوری خاطرات تلخ تروما می‌شوند./ایسنا 403102
دیدگاه ها