تماشای سه نسل از یوزپلنگ‌ها در قاب یک تصویر حاکی از میزبانی شایسته منطقه حفاظت‌شده توران در شاهرود استان سمنان از نسل‌به‌نسلِ فرزندانش است تا نویدبخش افزایش و پویایی جمعیت این گونه ارزشمند و در خطر انقراض باشد.
طبق گفته متخصصان، یوزپلنگ گونه‌ای در خطر انقراض است و اکنون فقط شماری از آنها در ایران و آفریقا زیست می‌کنند. جمعیت یوزپلنگ‌ها قابل سرشماری نیست، چرا که گونه‌ای گوشتخوار و شبگرد است، اما با استفاده از دوربین تله‌ای جمعیت آنها تخمین زده می‌شود. اکنون تخمین جمعیت یوزپلنگ آسیایی در ایران کمتر از ۵۰ قلاده است، یعنی از نظر ژنتیکی، در معرض خطر انقراض محسوب می‌شود و باید با توجه ویژه حفاظت شود.
جمعیت این گونه ارزشمند با بررسی تصاویر ثبت شده به وسیله دوربین‌های تله‌ای و بررسی علامت‌گذاری‌هایی که یوزپلنگ‌های آسیایی در حیات وحش پارک ملی توران در قلمرو خود انجام می‌دهند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
جالب است بدانید که خال‌های سیاه روی پوست یوزپلنگ آسیایی در هر قلاده متقاوت با قلاده دیگر و منحصر به فرد است. کارشناسان بر اساس بررسی تصاویر ثبت شده در دوربین‌های تله‌ای سلامت یوزپلنگ‌ها و یا شناسایی یوزپلنگ جدید را نوید می‌دهند و برای آن شناسنامه تهیه می‌کنند.
کارشناسان اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست سمنان در جدیدترین بررسی‌ها از زادآوری موفق و چندقلوزایی یکی دیگر از یوزپلنگ‌های شناسنامه‌دار پارک ملی توران برای سومین بار خبر دادند که نشان از میزبانی خوب توران از فرزندانش است.
«هَرب» یوزپلنگ ماده‌ای است که تصویر او به همراه ۲ فرزندش حدود یکسال و نیم پیش در مجموعه حفاظتی توران سمنان توسط دوربین‌های تله‌ای ثبت شده بود و اکنون جدیدترین تصاویر ثبت شده بیانگر زایمان سوم و تولد ۲ فرزند دیگر از او است.
«هرب» تنها مادر زادآور توران نیست، بلکه دوربین‌های تله‌ای در پارک ملی توران بهار ۱۴۰۲ تصاویر یوزپلنگ مادر با نام «خورشید» را با چهار فرزندش ثبت کرده بود.
یوزپلنگ های مادر با نام های «تلخاب» و «خورشید» به همراه توله هایشان برای نخستین بار در چهارم خرداد ۱۳۹۹ در منطقه حفاظت شده توران رویت، تصویربرداری و صاحب شناسنامه شدند.
این یوزپلنگ مادر برای اولین بار در محدوده تلخاب پارک ملی توران شهرستان شاهرود استان سمنان مشاهده شد و بر این اساس «تلخاب» نام گرفت و بعد از اولین ثبت تصاویر و شناسنامه‌دار شدن این یوزپلنگ، تاکنون طی سه زایمان موفق به توله‌زایی شد و بر این اساس نام «خورشید» توران برایش انتخاب شد.
افزایش تعداد یوزهای مادرِ رکورددار سه زایمان در توران
یوزپلنگ «هرب» نیز با توجه به تصویربرداری‌ها همانند یوزپلنگ ماده «تلخاب» رکورددار سه بار زایمان و زادآوری طبیعی در منطقه توران است.
این خوش خبری‌ها در زمینه پویایی جمعیت یوزپلنگ آسیایی به همین موارد محدود نمی‌شود و آنچه کارشناسان حیات وحش و دوست‌داران محیط‌زیست را شگفت‌زده کرد، تصاویر مربوط به یک خانواده یوزپلنگ آسیایی جدید شامل سه نسل «مهشاد»، مادرش «هرب» و چهار توله، در دوربین‌های تله‌ای نصب شده در پارک ملی توران است.
«مهشاد» با سن تقریبی سه سال متعلق به نسل دوم یوزپلنگ ماده «هرب» محسوب می‌شود. تصاویر جدید ثبت شده از «مهشاد» و چهار توله‌اش نشان می‌دهد که این یوزپلنگ ماده آسیایی در اولین زایمان خود در بهار ۱۴۰۳ موفق به زادآوری چهار توله یوزپلنگ شد که فیلمش در ادامه قابل مشاهده است.
مادرشدن «مهشاد» در سه سالگی و امکان زادآوریش تا پنج سال
طبق تحقیقات انجام شده، یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و از ۲ تا سه سالگی بالغ شده و تا هشت سالگی قدرت زادآوری و چندقلوزایی دارد و فرزندآوری «مهشاد» در سه سالگی نوید بخش زادآوری این گونه دست‌کم تا پنج سال آینده است که البته از هم اکنون باید برای جلوگیری از اختلاط ژنتیکی فرزندان «مهشاد» پس از بلوغ و تولد نسل چهارم چاره‌اندیشی کرد.
توله یوزپلنگ‌ها تا یک ماهگی امکان حرکت ندارند و در لانه هستند. پس از آن کم کم قادر به حرکت می‌شوند و بر اساس تصاویر ثبت شده، سن توله پوزپلنگ‌ها تخمین زده می‌شود.
توله یوزپلنگ اگر دارای شرایط غیرعادی و ناقص باشد، از سوی مادر پذیرفته نمی‌شود و پهلو نمی‌گیرد و در نتیجه به صورت خود به خودی از طبیعت حذف می‌شود، ولی تصاویر ثبت شده و تخمین سن توله‌های همراه «مهشاد» حاکی از وضعیت مطلوب آنها دارد.
«توران» همچنان بهترین آغوش برای پرورش یوزها
ذخیرگاه زیست کره توران یا خارتوران شامل سه محدوده حفاظت شده شامل منطقه حفاظت‌شده، پناهگاه حیات وحش و پارک ملی است و خارتوران را آفریقای ایران لقب داده‌اند.
ذخیره‌گاه زیست‌کره توران بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه زیست‌کره ایران است که پس از سرنگتی آفریقا واقع در کشور تانزانیا دومین منطقه زیست‌کره جهان به‌شمار می‌آید.
یوزپلنگ ایرانی به عنوان سومین گربه سان زیبای آسیایی شناخته می شود که در آستانه انقراض قرار دارد و بیم آن می رود که برای همیشه نه تنها ایران بلکه جهان این گونه جانوری را از دست بدهد و اینگونه محیط زیست و گنجینه حیات وحش کشور دچار نقصانی بزرگ شود و از این رو یوزپلنگ ایرانی در فهرست اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد، به معنای اینکه گونه‌ای در خطر انقراض است، حدود ٢ هزار سال پیش یوزها در بیشتر نقاط آسیا حضور داشتند، اما اکنون حضورشان منحصر به نواحی بیابانی ایران و پارک ملی توران شده است.
به گفته کارشناسان، یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال را دارند.
یوزپلنگ دوره بارداری سه ماه دارد و به طور معمول فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت ماه توله به دنیا می‌آید.403101
دیدگاه ها