بساطی که برچیده نشد!

وعده «مشهد بدون معتاد متجاهر» اولین بار در مرداد 1398 توسط علیرضا رزم‌حسینی استاندار وقت خراسان رضوی بیان شد. وعده‌ای به اتکای طرح «نجات» که قرار بود بساط 3 هزار معتاد متجاهر را از 8 محله مشهد برچیند. طرحی که حالا بعد از گذشت 5 سال و چند روز، شهروندان می‌توانند میزان موفقیتش را در شهر ببینند!

اما زمستان 1400 فرماندار جدید مشهد بار دیگر طرح مشهد بدون معتاد متجاهر را در دستور کار گذاشت و وعده داد که در نوروز 1401 دیگر در مشهد معتاد متجاهر نخواهید دید.  در آن زمستان  6 هزار معتاد از گوشه و کنار شهر جمع آوری شدند، اما وعده داوری هم کامل محقق نشد و معتادان زیادی سفره هفت سین خود را با سیخ و سنگ و سرنگ و سیگاری در همان اراضی بلاتکلیف شهر پهن کردند!

فرماندار البته صرفا به جمع آوری معتادان بسنده نکرده است، طرحی که او در سر دارد یک طرح بلندمدت 3 ساله و البته حمایتی است. طرحی که حالا رفته رفته با سر رسید شدن موعدش باید منتظر ارائه کارنامه‌اش باشیم. طرح فرماندار مشهد در قالب قرارگاه بازیابی تعریف شده و معتادان پس از جمع آوری، سم‌زدایی و ترک مواد مخدر برای دریافت آموزش آماده می‌شوند تا بتوانند با فرصت شغلی که پیش پایشان گذاشته می‌شود به آغوش جامعه بازگردند و زندگی سالمی را شروع کنند. 

آن طور که داوری وعده داده است، این کنترل و حمایت که حتی شامل مسکن هم می‌شود تا 3 سال ادامه خواهد داشت.

با این حال مردم مشهد همچنان از جولان معتادان در معابر شهر گلایه می‌کنند، چندی پیش سردار تقوی در گفت و گو با خراسان آنلاین ضمن عذرخواهی از مردم، یکی از مشکلات جمع آوری نشدن کامل معتادان از معابر شهری را ظرفیت محدود مراکز نگهداری معتادان دانست. اما دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی نظر متفاوتی با سردار تقوی دارد. زندی در تیرماه امسال در مصاحبه با روزنامه خراسان به این موضوع اشاره می کند که در کمپ‌های استان 2 هزار و 347 نفر ظرفیت خالی وجود دارد و این عدد در کمپ‌های مشهد برابر با  هزار و 869 نفر است. او حتی می‌گوید در حال حاضر نه تنها تعداد مرکز زیاد است، بلکه دنبال این هستیم تعدادی از مراکز را جمع کنیم چون تعهد الکی ایجاد می‌کند.

شاید امیدها باید متوجه تکمیل مرکز نگهداری معتادان متجاهر در برزش آباد باشد که با ظرفیت هزار و 280 نفر می‌تواند باری از دوش کمپ‌های دیگر شهر سبک کند. این پروژه که سال 95 کلنگش به زمین خورد، اکنون 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای بریده شدن روبان بهره‌برداری دست‎کم به  160 میلیارد تومان اعتبار نیازمند است.

سال گذشته جمع آوری و نگهداری معتادان 120 میلیارد تومان خرج روی دست متولیان گذاشته است. به غیر از جمع آوری و نگهداری چند ماهه که بسیار هزینه بردار است، آن‎چه مهم‌تر جلوه می‌کند، برچیدن عواملی است که باعث شده 90 درصد این افراد پس از خروج از کمپ دوباره به کراک و شیشه پناه ببرند، چرا که نه انگیزه‌ای برای درمان دارند و نه خانواده‌ای برای حمایت. این بخش که پرخرج‌تر و البته مهم‌تر است نیازمند انجام اقدامات زیربنایی و اساسی است و باید منتظر گزارش طرح فرمانداری باشیم که تا چه حد توانسته معتادان را به زندگی برگرداند.البته موضوع سامان دهی معتادان متجاهر نیازمند یک همکاری همه جانبه توسط چندین نهاد متولی از جمله بهزیستی ، پلیس، شهرداری،ستاد مبارزه بامواد مخدر و ...است.

هرچند تاکنون گزارش متقنی از تعداد معتادان بهبود یافته منتشر نشده اما اگر آمار 6 هزار معتاد جمع آوری شده در سال 1400 را کنار آمار 8 هزار معتاد جمع‌آوری شده در سال 1402 بگذاریم و مقایسه کنیم، متاسفانه به نتایج چندان امیدبخشی از میزان معتادان بهبودیافته نمی‌رسیم. چراکه این آمارها نشان می‌دهد که یا تعداد معتادان افزایش چشم‌گیر یافته یا این‎که بخش اعظمی از دستگیرشدگان 1402 همان دستگیرشدگان 1400 هستند.موضوع زیربنایی دیگر که نباید از قلم بیفتد، تعیین تکلیف اراضی رهاشده در معابر شهری است که به پاتوقی برای تجمع معتادان متجاهر تغییر کاربری داده است. بخشی از این اراضی مربوط به دستگاه‌های دولتی و بخشی دیگر متعلق به آستان قدس رضوی است. البته حجت الاسلام والمسلمین مروی تولیت این آستان بارها دستوراتی برای سامان‎دهی اراضی رهاشده صادر کرده و اقداماتی در این باره انجام شده است.با این حال این روزها پایتخت معنوی ایران، در آستانه سالروز شهادت حضرت رضا علیه السلام میزبان میلیون ها زائر ایرانی و خارجی است، آیا مسئولان به چهره شهر که متاسفانه آمیخته به حضور معتادان به خصوص در ورودی ها و بزرگراه هاست، توجه کافی داشته‌اند و آیا طرح ویژه‌ای برای جمع آوری معتادان در دستور کار دارند؟
نویسنده : سعید برند روزنامه خراسان