همیشه به زیارت

از هر مرزی که وارد عراق می‌شوید، رانندگان انواع خودروهای شخصی، ون و اتوبوس منتظر زائران هستند تا آنها را به کاظمین، سامرا، نجف و کربلا ببرند. زائران نیز معمولا به گونه‌ای برنامه‌ریزی می کنند که هم یک شب جمعه را در کربلا باشند و هم به پیاده روی اربعین برسند. لذا برخی از همان ابتدا راهی کربلا می شوند تا یک زیارت سیر بکنند، بعد به نجف می روند و پس از زیارت حرم امیرمومنان از مسجد کوفه یا وادی السلام خود را به عمود یک در جاده ۸۰ کیلومتری نجف تا کربلا می رسانند.

شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان قبل از بیان دعاها و زیارتنامه ها به آداب زیارت پرداخته است، به ویژه زیارت امام حسین(ع) که با سایر ائمه تفاوت دارد. مثلاً نخستین عمل سفارش شده برای زیارت هر امامی، غسل است ولی برای زیارت سیدالشهدا تاکید شده که با همان لباس های خاکی وارد حرم شوید. امام صادق(ع) فرمود با حالتی غمناک، غبارآلود، گرسنه و تشنه به زیارت امام حسین(ع) بروید.

بسیاری از زائران با پاهای تاول زده و باندپیچی شده یا خسته و کوفته وارد حرم سیدالشهدا (ع) می شوند و برخی از آنان پس از زیارت به قدری خسته و گرمازده می شوند که همانجا از حال می روند. شاید شما هم زائرانی را دیده باشید که از فرط خستگی در گوشه و کنار حرم مطهر یا حتی روی پله ها یا هر جایی که بتوان تصور کرد، کمی خستگی به در کنند ولی به خواب می روند.

جامعه کبیره با صد تکبیر

چند زیارت نامه در کتاب های زیارت نقل شده که برای همه امامان مشترک است مثل زیارت جامعه کبیره و اگر زائر فرصت قرائت این زیارت را نداشت، به زیارت امین الله بسنده کند یا زیارتنامه های مخصوص هر امام را بعد از اذن دخول بخواند. به جز زیارت اربعین و سایر زیارت های وارده، هفت زیارت برای امام حسین (ع) وارد شده که فصل مشترک این زیارتنامه ها دوستی با دوستان امامان و دشمنی با دشمنان آنان یا موضوع هایی همچون به پاداشتن نماز، پرداخت حقوق الهی، امر به معروف و نهی از منکر و جهاد در راه خداست. خدا را شکر که توفیق حاصل شد تا طی یک سال گذشته به دشمن شناسی ائمه معصومین هرچند به صورت مختصر بپردازیم که آخرین بخش به دشمن شناسی سیدالشهدا(ع) اختصاص یافت.

اگرچه فرصت خواندن زیارت جامعه کبیره در همه حرم های ائمه دست نداد ولی در حرم سیدالشهدا(ع) به همراه احمد مردشتی جانباز دفاع مقدس و سیدمحسن خادم نبی همسفر خوش اخلاق و همنشین جانبازان این زیارت را به صورت کامل قرائت کردیم. سفارش شده قبل از خواندن زیارت جامعه کبیره صد بار الله اکبر بگوییم؛ به این صورت که هنگام ورود به حرم و دیدن ضریح ۳۰ مرتبه، سپس اندکی با آرامش و وقار راه می رویم و ۳۰ مرتبه تکبیر می گوییم و هنگامی هم که قبر مطهر نزدیک می شویم، ۴۰ مرتبه الله اکبر می گوییم تا صد تکبیر کامل شود. چرا؟ مرحوم علامه محمدتقی مجلسی اینگونه تحلیل کرده است: شاید وجه این صد تکبیر این باشد که اکثر طبایع مردم مایل به غلو در حق محبوبان خود هستند، مبادا از عبارات امثال این زیارت گرفتار غلو و افراط در اعتقاد و سخن شوند یا از بزرگی حق‌تعالی غافل گردند.

وقتی در زیارت جامعه کبیره سخن از رجعت به میان می آید، آرزو می کنیم که جزو کسانی باشیم که «در زمان بازگشتتان دوباره به دنیا بازمی گردند و در دولت شما به فرمانروایی می رسند و در دوران سلامت کامل شما مفتخر می گردند و در روزگار شما اقتدار می یابند و فردا چشمشان به دیدار شما روشن می شود» احمد مردشتی در همین زمینه گفت: زیارت جامعه کبیره و زیارت اربعین فرازهای عجیبی دارد که بسیاری از مردم معنای آن را نمی‌دانند و تبیین چنین مسائلی باعث ایجاد موج فرهنگ حسینی می‌شود.

رجعت حضرت ابوالفضل(ع)

موضوع رجعت امامان علاوه بر زیارت جامعه کبیره تقریبا در همه زیارتنامه های ائمه معصومین آمده است ولی نکته جالب این که در زیارت حضرت ابوالفضل نیز به این مساله اشاره شده که «انی بکم و بایابکم من المومنین؛ من به شما و بازگشتتان مومن هستم» که آقانجفی قوچانی در کتاب سیاحت غرب به این نکته اشاره کرده است.

رجعت به معنای بازگشت و در اصطلاح بازگشت پس از مرگ به زندگی دنیاست که مقارن با ظهور امام زمان (ع) خواهد بود. برخی معتقدند سه نوع رجعت در روایات آمده که اولین رجعت مربوط به گروهی از بهترین انسان هایی است که قبل از ظهور حضرت ولی عصر(عج) به دنیا بازمی گردند و جزو زمینه سازان ظهور آن حضرت می شوند. در برخی روایات، معنای دوم رجعت، مقارن ظهور امام زمان (ع) معرفی شده که همزمان با ظهور آن حضرت گروهی از بهترین افراد به فرمان خدا از قبر برمی خیزند و جزو یاوران ایشان می شوند.

سومین رجعت نیز مربوط به برخی افراد است که پس از ظهور و استقرار حکومت حضرت مهدی برای ادامه دادن مسیر حکومت امام زمان (ع) به دنیا بازمی گردند و در روایات تصریح شده است که ائمه معصومین (ع) مانند امیرمومنان(ع) و امام حسین(ع) پس از حکومت امام زمان (ع) به جهان بازخواهند گشت و حکومت خواهند کرد.

آفت فضای مجازی در هنگام زیارت

امان از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که گاهی حال زائران را می گیرد. چون برخی به محض ورود به نجف یا کربلا به جای توجه به آداب زیارت و حضور در محضر امام گوشی خود را درآورده و مشغول عکس و فیلم یا ارتباط مستقیم با خانواده و دوستان می شوند.

هرچند نیت این زائران سهیم کردن دیگران در زیارت است ولی برخی برای کسب فیض حضور، نخستین زیارت را بدون فیلم و عکس با دلی شکسته و به نیابت از حق‌داران به جا می آورند و در نوبت های بعدی دیگران را هم در ثواب زیارت شریک می کنند. البته با توجه به این که زائران اجازه ورود گوشی به کاظمین یعنی حرم امام کاظم و امام جواد را ندارند، این مسأله سالبه به انتفاء موضوع است.

بسیاری از زائران که از ثواب خواندن نماز در حرم های ائمه خبر دارند، تلاش می کنند تا هرطور شده خود را برای نمازهای صبح، ظهر و مغرب به حرم برسانند ولی اگر در ایام اربعین بخواهید در نماز جماعت حرم امام حسین(ع) شرکت کنید باید حداقل دو ساعت قبل از اذان خود را به حرم برسانید و در گوشه ای برای خودتان جایی را دست و پا کنید و تا شروع شدن نماز مشغول خواندن قرآن و زیارت نامه شوید.

توجه زائران به نماز جماعت

البته باید توجه کنید که محل استقرار شما جایی نباشد که محلی برای اتصال نماز جماعت ندارد. چون در نجف و کربلا به ویژه در روزهای منتهی به اربعین به دلیل جمعیت زیاد، مسیری زائران باعث می شود تا میان صفوف نمازگزاران فاصله ایجاد شود و برخی از زائران از فیض نماز جماعت محروم بمانند. مثلا هنگام ورود به حرم حضرت عباس (ع) اگر از باب القبله وارد شوید، شاهد برگزاری یک نماز در سمت راست و یک نماز در سمت چپ صحن هستید و قسمت عقب نیز که اتصالی برای نماز وجود ندارد. یک زائر ایرانی از خادم عراقی خواست تا با برداشتن موانع طلایی که مسیر عبور زائران را مشخص می کند، صفوف را به هم وصل کند ولی این خادم که ظاهرا هر روز با این درخواست ها و اعتراض ها روبرو بود، کلافه و خسته، حرف خودش را می زد.

شخصیت های ناشناخته در سامرا

یکی از توقفگاه های زائران در امامزاده سیدمحمد در مسیر سامراست که بسیار مورد احترام شیعیان و حتی اهل سنت در عراق است. این امامزاده، فرزند امام هادی(ع) و برادر امام حسن عسکری(ع) است و حتی مردم برای پایان دادن به اختلافات و مشاجرات خود به نام سیدمحمد قسم یاد می کنند.

زائران در سامرا علاوه بر زیارت امام دهم و یازدهم، نرجس خاتون مادر امام زمان (عج) و حکیمه خاتون خواهر امام هادی را زیارت کرده و در سرداب امام زمان (عج) نیز به خواندن زیارت و نماز می پردازند ولی بزرگانی در این حرم مدفون هستند که بسیاری از زائران خبر ندارند؛ مثل سَمانه مغربیه، همسر امام جواد(ع) یا حُدَیث، همسر امام هادی(ع) و مادر امام حسن عسکری(ع).

همیشه به زیارت

برخی افراد از روی ناآگاهی سوال می کنند که چرا هر سال به کربلا می روید یا سالی چند مرتبه برای زیارت امام رضا(ع) راهی مشهد می شوید. احمد مردشتی که پا به پای زائران و حتی جلوتر از بقیه در همه حرم ها حضور می یافت و تاکید بر شرکت در نمازهای جماعت هم داشت، در این زمینه گفت: زیارت، مثل خواندن نماز است. شما هر روز نماز می خوانید تا دائما از شر شیطان به دور باشید. شیطان همیشه در کمین انسان است و اگر لحظه ای دچار غفلت شویم، شیطان از آن لحظه استفاده کرده و انسان را به دره پرتاب می کند.

وی با بیان مثالی گفت: راننده ای که در جاده توانسته هزار کیلومتر را پشت سر بگذارد، یک راننده موفق است ولی اگر در یک لحظه به خواب رود، ممکن است به دره سقوط کند و سفرش منتهی به مرگ شود. زندگی انسان نیز اینگونه است و هر لحظه باید بیدار و هوشیار بود. همانگونه که یک راننده در سفر به وضعیت موتور خودرو و آب و بنزین آن توجه دارد تا در مسیر به مشکلی برخورد نکند، نماز و زیارت نیز اینگونه است.

مردشتی که هر چند روز یک بار، قرآن را ختم می کند و گاهی آیاتی را که حفظ نیست در عالم خواب از حفظ می خواند، ادامه داد: از طرف دیگر قرآن سفارش کرده که «فاستبقوا الخیرات» در کارهای خوب سرعت بگیرید ولی شیطان همیشه در کمین است و انسان با اختیاری که خدا به او داده می تواند با ایجاد ارتباط با ائمه آن قدرت را تقویت کند تا در مسیر لقاء الله که پایان ندارد، حرکت کند. اینگونه نیست که بگوییم امشب نماز شب خوانده ایم و با خدا پیوند ایجاد کرده ایم بلکه باید هر لحظه به بی نهایت برسیم و این بالا رفتن باعث می شود تا انسان از دام ها دور شود و اگر کسی بیشتر بالا رفته باشد، ممکن است سقوط بدتری داشته باشد؛ چون نتوانسته روح الهی را حفظ کند.

وی گریزی هم به نوشته بعضی از کوله پشتی های زائران زد که قدم های خود را نذر ظهور امام زمان (عج) می کنند و گفت: در هر زمانی حجت داریم. در زمانی پیامبر اکرم(ص) به عنوان حجت خدا بودند و زمانی هم امام حسین (ع) و الان امام زمان (عج)حجت است و راهی که می رویم به این معناست که اگرچه آرزو داشتیم در کربلا بودیم و به شهادت می رسیدیم ولی حالا با حضور در این مسیر پیاده روی اعلام می کنیم که یار امام زمان هستیم.

این جانباز دفاع مقدس افزود: امیدواریم در زمان غیبت آن حضرت تسریع کننده ظهور باشیم و در زمان ظهورش نیز فرمانبری کامل و بلاگردان آن امام باشیم و بارها شهید شویم و زنده شویم تا حکومت عدل الهی در جهان مستقر شود و همانگونه که در زیارت می خوانیم که شما رجعت می کنید این برگشت نیز صورت پذیرد.

به گفته مردشتی، لذت بخش ترین لحظه مسیر پیاده روی این است که «حرکت می کنید و ما در مسیر هستیم و خود را پشت سر امام حسین (ع) می بینیم و می خواهیم یار او باشیم. در واقع خود را در آن مسیر قرار دهیم و آرزو داشتیم که در آن روز می بودیم و حالا هم به گونه ای در مسیر آن حضرت و مورد رضایت امام باشیم».