گفتن از مرادی کرمانی هم سخت است هم آسان!

آیین نکوداشت هشتاد سالگی هوشنگ مرادی کرمانی، امروز دوشنبه، ۱۹ شهریور در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.

غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه برگزاری این مراسم‌ها برای ادای احترام به اعضای پوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود، گفت: همه روزهای سال، مثل هم هستند اما گاه روزها با توجه به نسبتی که با اشخاص و موقعیت‌ها دارند، خصوصیت دیگری پیدا می‌کند مثلا روز تولد اشخاصی تأثیرگذار در جامعه هستند، گویا با روزهای دیگر فرق دارد. ۱۷ شهریورماه تولد هوشنگ مرادی کرمانی است و او پا به ۸۰ سالگی گذاشته است. برگزاری جلسات تقدیر از این شخصیت‌ها می‌تواند فرصتی باشد برای آشنایی بیشتر با ذهن و فکر و قلم و تأثیر آن شخصیت.
 

او با بیان اینکه با توجه به سمتم وظیفه حضور در چنین مراسم‌هایی را دارم، افزود: حضور در مراسم نکوداشت مرادی کرمانی یک وظیفه اداری صرف برایم نبود و با توجه به علاقه شخصی‌ای که به ایشان دارم، با وجود اینکه در سفر بودم با شوق ۵۰۰ کیلومتر راه را آمدم. 

غلامعلی حدادعادل در ادامه بیان کرد: اعتراف می‌کنم همه آثار مرادی کرمانی را نخوانده‌ام. به خاطر فراوانی آثار اعضای فرهنگستان و وقت کمی که دارم نمی‌توانم همه آثار را بخوانم. اگر بخواهم آثار اعضا را بخوانم باید هیچ کار دیگری نکنم الا کتاب خواندن. برخی از آثار مرادی کرمانی را خوانده‌ام و زنجیره‌های تلویزیونی ساخته شده از آثار او را دیده‌ام و خودم را متخصص آثار مرادی کرمانی نمی‌دانم.

او سپس با اشاره به شهرت و محبوبیت مرادی کرمانی و شمارگان بسیار آثارش گفت: اگر شمارگان را دلیل توفیق یک نویسنده بدانیم، مرادی کرمانی موفق‌ترین داستان‌نویس معاصر ایران است. از طرف دیگر آثار او قابلیت تبدیل به آثار سینمایی را داشته که این موضوع برای کمتر نویسنده‌ای اتفاق اقتاده است. رابطه آثار مرادی کرمانی و سینما در حدی است که برخی پیش خودشان فرض کرده‌اند، ایشان از ابتدا به قصد فیلم‌نامه شدن، داستان می‌نویسد. مطلبی که توسط او رد شده است اما انسی که با سینما و تئاتر داشته، در سبک نگارشش اثر گذاشته است. 

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به ترجمه‌ آثار مرادی کرمانی به زبان‌های مختلف، گفت: می‌توانم بگویم مرادی کرمانی از داستان‌نویسان شناخته شده ایرانی در خارج از ایران است.

او در ادامه سخنان خود زبان آثار مرادی کرمانی را زبان سالم و درست خوانده و گفت: ممکن است زبان نوشتاری‌ او، گفتاری و عامیانه باشد اما از نظر دستوری غلط نیست و کاملا قابلیت تعلیمی دارد. زبان ساده در کتاب‌هایش و جملات کوتاه از خصوصیات زبانِ خوبِ نویسنده است. همچنین وسعت واژگانی‌ای که در آثار مرادی به چشم می‌خورد، ناشی از این است که او زندگی را بیان می‌کند و هر جزئی  از زندگی را در زبان استخدام می‌کند. زبان مرادی کرمانی سرشار از اصطلاحات، مَثَل و کنایه بوده و به‌نوعی در واقع آموزش فرهنگ است.

حداد عادل به زبان طنز هوشنگ مرادی کرمانی اشاره کرد و توضیح داد: طنز خاصی که در نوشته‌های او وجود دارد، طنز ملایمی است. مانند طنزگویی است که لطیفه را بدون آنکه بخندد، بیان می‌کند اما دیگران طنزش را دریافت می‌کنند.

او افزود: در مجموع آثار مرادی حس انسانی سرشار دیده می‌شود و داستان‌هایش جریان عادی زندگی است.  او خواننده را در انتظار اتفاق عجیب و غریبی نگه نمی‌دارد و اتفاق معجزه‌واری در داستان رخ نمی‌ده بلکه مانند رودخانه جاری است. داستان‌های مرادی بیان زندگی عادی است که فراز و فرودهای جذابی دارد و با قلم او پر کشش می‌شود.  آثار مرادی کرمانی جامعه‌شناسی نه در قالب رسمی است.

رئیس فرهنگستان زبان در بخش دیگر از سخنان خود گفت: در داستان‌های مرادی کرمانی حس همدردی و انسان‌دوستی موج می‌زند. مرادی در داستان‌هایش به آنچه که انسان را انسان می‌کند، اهمیت می‌دهد. خصوصیت دیگر آثار مرادی بومی بودن و ایرانی بودن است و این ویژگی می‌تواند معرف جامعه ایرانی به کشورهای دیگر باشد.

او یادآور شد: کتاب‌های مرادی کرمانی در برانگیختن شوق مطالعه در نوجوانان بسیار موثر هستنند. یکی از نگرانی‌های ما این است که نوجوانان علاقه‌ای به خواندن کتاب‌های مفصل ندارند و با وجود فضای مجازی و اینترنت به خواندن متن‌های کوتاه عادت کنند، در چنین اوضاعی کتاب‌های مرادی کرمانی انگیزه خواندن ایجاد می‌کند. مرادی کرمانی هم این موضوع را درک کرده و در رابطه با جوانان و نوجوانان خودآگاهی دارد و احساس وظیفه می‌کند در جمع آن‌ها حاضر باشد.

حدادعادل در پایان تأکید کرد: مرادی کرمانی در مجالس و محافل اهمیت زبان فارسی را گوشزد می‌کند. او غیرت زبان فارسی دارد و از هیچ فرصتی برای تأکید بر زبان فارسی چشم‌پوشی نمی‌کند. فرهنگستان خوشبخت است که عضوی مانند هوشنگ‌ مرادی کرمانی را که معرف و نماینده ادبیات داستانی نوجوانان و جوانان است، دارد.
 

مرادی کرمانی رنج زندگی را قابل تحمل و حتی شیرین می‌کند

عموزاده خلیلی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان نیز در سخنانی حضور مرادی کرمانی در فرهنگستان را مغتنم دانست و گفت: مرادی کرمانی نماد و نشان ادبیات کودک و نوجوان است. حضور او در میان اعضای فرهنگستان، این نیاز را ایجاد می‌کند که این نهاد به کودکان و نوشته‌های آنان توجه بیشتری کند. 

او سپس گفت: نوشتن از مرادی کرمانی هم سخت است و هم آسان. آسان از این جهت که شخصت فروتن و صادقی  دارد که در آثار هم نمود دارد و سخن گفتن همزمان درباره او و آثارش سخت نیست. اما گفتن از او سخت است زیرا در عمق این ظاهر ساده، دریایی عمیق از فرهنگ و ادبیات نهفته است.

این نویسنده ادبیات کودک با تأکید بر اینکه مرادی کرمانی شخصیت مهمی در ادبیات کودک، فرهنگ کودکان و نوجوان و در فرهنگ ما است، به چگونگی خلق داستان اشاره کرد و گفت: داستان‌نویس، واقعیت موجود را به واقعیت ممکن تبدیل می‌کند. کاری که مرادی کرمانی کرده این است که واقعیت موجود و تجربه زیسته خود را در داستان به کار گرفته و واقعیت جدیدی را پیش روی ما گذاشته است. مواجه با رنج جانکاه زندگی را به گونه‌ای در داستان بازتاب می‌دهد که آن را قابل تحمل و حتی شیرین می‌کند؛ در واقع او رنج‌های زیسته در واقعیت جدید را برای ما قابل تحمل و قابل آموختن می‌کند.

او خاطرنشان کرد:کار بزرگ مرادی کرمانی این نیست که قصه نوشته بلکه شخصیت‌های ماندگاری چون «مجید» خلق کرده که هویت مستقل پیدا می‌کند. او ساده‌ترین تجربه‌های زیسته را به صورت رمان درآورده که ناشی از سویه خلاق  او است. کارِ سختِ مرادی این است جهان زیست واقعی خود به واقعیت جدید را تبدل کرده که واقعیتی اثرگذار و ارزشمند است.

عموزاده خلیلی با اشاره به طنز مرادی کرمانی تأکید کرد: داشتن رگه‌های طنز در طول داستان، متفاوت از داستان طنز است. نسل جدید نوجوان به شدت دنبال آثار جدی است که در آن شوخی وجود دارد و این موضوع را مرادی کرمانی ۴ دهه قبل فهمیده بوده و به این ترتیب توانسته چند نسل را راضی نگه‌ دارد.

این نویسنده ادبیات کودک در بخش دیگری از سخنان خود متن پیام هوشنگ مرادی کرمانی را به جایزه کتاب سال اتریش خواند و بیان کرد: مرادی کرمانی را باید با خودش سنجید و نمی‌توانیم با نویسنده دیگری مقایسه کنیم. او مشابه‌ای ندارد، بدون تشریفات می‌نویسند.

او در پایان گفت: آقای مرادی کرمانی ممنونیم چون با آثاری که به جهان عرضه کردید، یاد دادید می‌شود با رنج و درد مبارزه کرد و با آن کنار آمد و همچنان به زندگی امیدوار بود.
 

شهین نعمت‌زاده از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دیگر سخنران این مراسم بود که دلایل ثبت آثار مرادی کرمانی در حافظه جهانی را خواند.

او سپس درباره خلاقه بودن نوشته‌های مرادی کرمانی حتی در تقدیم‌نامه‌های کتاب‌هایش گفت و همچنین یادآور شد: نشانه‌های فرهنگ کرمان و لهجه کرمانی در جای جای آثار او موج می‌زند. همچنین در آثار او ضبط لالایی‌هایی و غریبی خواندن، واژه‌ها و اصطلاحات کرمانی را داریم، کاری که مرادی کرمانی یک‌تنه در جهت میراث فرهنگی انجام داده است.

سپس آزاده خلیفی، دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی که تز دکتری‌اش درباره آثار مرادی کرمانی است، نتیجه پژوهش‌هایش را خواند.
 

 اگر نویسنده نمی‌شد کارگردان می‌شد

 هومن مرادی کرمانی، فرزند این نویسنده نیز در سخنانی از علاقه پدرش به سینما و تاثیر آن در آثار مرادی کرمانی گفت و اظهار کرد: مرادی کرمانی در نوشته‌هایش به جزییات می‌پردازد و خصوصیت تصویری بودن آثارش آن‌ها را قابل اجرا می‌کند. او از معدود نویسنده‌هایی است که اقتباس از قصه‌هایش مورد استقبال مردم و جامعه هنری قرار گرفته و موفق به دریافت جایزه‌های معتبر شده است که این موضوع ترکیب قصه‌های شیرین و هنر کارگردان است.او یادآور شد: مرادی کرمانی در پیوند ادبیات و سینما یا همان اقتباس انعطاف‌پذیری و با کارگردان تعامل داشته است؛ زیرا معتقد بود او در ظرف ادبیات قصه خود را دارد و کارگردان در ظرف دیگری کار می‌کند. او قطعا اگر نویسنده نمی‌شد، حتما کارگردان می‌شد.مرادی کرمانی هم در پایان از همه حاضران تشکر کرد و گفت: حرف‌هایی درباره‌ام زده شده که تاکنون نشنیده بودم. امروز با این مراسم، روز خوبی برایم رقم زده شد. دست همه شما را صادقانه و صمیمانه می‌بوسم./ایسنا