مالیات ستانی معوق!

مسعود حمیدی-روزنامه خراسان/ اخیراً مدیرکل اقتصاد و دارایی استان اعلام کرده است که در 5ماهه نخست امسال تنها 76 درصد درآمدهای مصوب 5 ماهه یا برآورد 5 ماهه استان محقق شده که باید جبران شود. این اتفاق تقریباً بی‌سابقه است و در سال‌های گذشته همواره میزان تحقق درآمدهای ابلاغی و مصوب با تلورانس 98 تا 100 درصد بوده است.در نگاه اول شاید این موضوع به ذهن متبادر شود که به دلیل رشد 87 درصدی میزان درآمدهای ابلاغی امسال نسبت به سال گذشته این عقب‌ماندگی به وجود آمده و بیانگر فشار بسیار مضاعف به فعالان اقتصادی و مؤدیان مالیاتی استان است. اما به چند دلیل می‌توان این تحلیل را نادرست ارزیابی کرد.
مالیات بر ارزش‌افزوده و سهم آن در درآمدهای استان که وضعیت خوبی دارد
ابتدا این که بخش عمده اقتصاد استان ناشی از فعالیت‌های خرد و خدماتی مانند رستوران‌ها، مواد غذایی، هتل‌ها و دیگر خدمات است که بخش عمده این گروه فعالیت‌ها مالیاتی غیرمستقیم هم پرداخت می‌کنند. شاخص آن مالیات بر ارزش‌افزوده است. طبق داده‌های اداره کل مالیاتی خراسان رضوی در سال‌های اخیر به خصوص طی یکی دو سال گذشته به دلیل افزایش قیمت کالا و خدمات بعضاً تا 100 درصد و تورم از یک‌سو و افزایش نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده از سویی دیگر، سهم درآمدی مالیات بر ارزش‌افزوده از کل درآمدهای مالیاتی استان که 97 درصد درآمدهای دولت را در استان تشکیل می‌دهد به بیش از 60 درصد رسیده است و این یعنی 60 درصد فشار مالیاتی دولت به‌صورت غیرمستقیم اعمال‌شده و مؤدیان و شهروندان بدون این که مستقیم پولی به مالیات بدهند، مالیات خرید کالا و خدمات را پرداخت کرده‌اند و اگر بخواهیم بدانیم آیا درآمدهای مالیات بر ارزش‌افزوده استان تنزل پیداکرده یا خیر باید به آمار مراجعه کنیم؛ طبق گفته مدیرکل امور مالیاتی استان در گفت وگو با خراسان، در 5 ماهه نخست امسال بالغ‌بر 3100 میلیارد تومان به‌عنوان سهم دهیاری‌ها و شهرداری‌های استان از بخش مالیات بر ارزش‌افزوده به‌حساب این دستگاه‌ها واریزشده است درحالی‌که در مدت مشابه سال گذشته این مبلغ تنها 1700 میلیارد بوده که حدود 90 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
متوسط تحقق درآمدهای کشور 82 درصد است
مسئله دوم این که میزان تحقق درآمدهای مالیاتی 5ماهه برای کل کشور به همین منوال بوده طوری که پایگاه اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرده متوسط تحقق درآمدهای دولت در 5 ماهه نخست امسال 82 درصد بوده است. بنابراین وضعیت استان خراسان رضوی با وضعیت کلان کشور تفاوتی ندارد و باید دلیل عدم تحقق و عقب‌ماندگی حدود 20 درصدی را در مسائل دیگری جست وجو کرد.
 شاید برای بررسی دلیل عدم تحقق‌ها به مسائل واقعی‌تر در کشور باید نگاه کرد. مثلاً این که در بهار امسال اتفاقی ناگهانی و شهادت رئیس‌جمهور به همراه تنی چند از مدیران ارشد کشور، وضعیت مدیریتی کشور را در حالت اغما برده و همان‌طور که تخصیص منابع و اعتبارات در دوره گذار و انتقال قدرت معوق شده بودند به نظر می‌رسد این اغما ناشی از مسئله درآمدها بوده. به‌هرحال در دوره خلع و گذار برخی سیاست‌ها تعویق می‌شوند. از سویی تأثیر انتخابات ریاست جمهوری را نباید نادیده گرفت.
تمدید و تعویق چند ماهه مالیات ستانی
این ادعا را می‌توان در قالب رفتار مالیاتی استان هم تدقیق کرد. مدیرکل امور مالیاتی، کل درآمدهای وصولی استان در 5 ماهه را 11 هزار و245 میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به ‌کل وصولی‌های مدت مشابه سال گذشته 34 درصد میزان وصولی‌ها افزایش پیداکرده است.
شاکر مریدی با تصدیق ادعای ما اذعان کرد بعد از حادثه رخ‌داده و شهادت رئیس‌جمهور، سازمان امور مالیاتی کشور، اظهارنامه‌های مالیات بر ارزش افزوده، اظهارنامه‌های مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را یک تا 2 ماه به تعویق انداخت که این اتفاق در کل کشور رخ داد و این مجوز توسط سران قوا داده شد. مثلاً اظهارنامه‌های مالیات بر ارزش‌افزوده دوره زمستان تا 15 فروردین مهلت داشته که یک ماه تمدید شد، اظهارنامه‌های مشاغل تا 31 خردادماه بوده که تا 15 مردادماه تمدید شد و اظهارنامه‌های اشخاص حقوقی هم تا 31 تیرماه بود که تا 31 مردادماه تمدید شد.
مدیرکل امور مالیاتی مسئله دیگری را هم مطرح می‌کند؛ این که امسال اظهارنامه‌های مالیات ماده 100 نشان‌دار شده‌اند و پروژه‌های ملی و استانی هر استان به نمایش گذاشته می‌شد و مؤدی می‌توانست انتخاب کند که مالیات پرداختی به کدام پروژه تخصیص داده شود که در استان خراسان رضوی مؤدیان 48 درصد اعتبارات پروژه‌ها را از طریق سامانه مالیاتی و اظهارنامه ماده صد تخصیص دادند. علاوه بر این امسال سازمان امور مالیاتی کشور برای تشویق مؤدیانی که از تبصره صد استفاده کرده‌اند، نحوه پرداخت مالیات این تبصره را به 10 قسط افزایش داد که در سال گذشته 4 بوده و این تصمیم بر میزان وصولی‌ها در این مدت اثر مستقیم گذاشته است.
در مسئله انتخابات نیز سیاست کلان بر همین بود که باید شرایط برای رشد مشارکت مردم فراهم شود؛ به همین دلیل دستورالعمل‌های ابلاغی در راستای کاهش فشار مالیاتی بر مؤدیان بوده است.
عقب‌افتادگی حتماً جبران می‌شود و تحقق 113 درصدی مرداد نشانه آن است
مدیرکل امور مالیاتی تأکید دارد که عقب‌افتادگی 18 درصدی میزان تحقق درآمدهای مالیاتی استان که به دلیل وضعیت پیش‌آمده به تأخیر افتاده بود، به‌طور حتم جبران خواهد شد و نشانه این قطعیت را در میزان وصولی‌های مردادماه بروز داد؛ طوری که میزان وصولی‌های درآمدهای مالیاتی استان در ماه مرداد نسبت به میزان برآوردی این ماه 113 درصد بوده که 13 درصد بیش از میزان برآوردی بوده و پیش‌بینی می‌شود عقب‌ماندگی ناشی از تمدیدها در شهریور و مهرماه جبران و وصولی‌ها سه ماه تعویقی نقد خواهند شد.
در پایان باید اذعان کرد اگرچه میزان افزایش سهم درآمدهای استان در بودجه 1403 مورد رضایت نبوده و به مؤدیان واقعی و سلامت مالیاتی فشار بیشتری خواهد آورد بااین‌حال عقب‌افتادگی درآمدهای مالیاتی استان ارتباطی به کاهش میزان درآمدها و یا وضعیت اقتصادی استان ندارد و تنها ناشی از سیاست‌های تعویقی مالیات ستانی ابلاغی دولت و حاکمیت در دوره بعد از حادثه و شهادت رئیس‌جمهور و انتخابات ریاست جمهوری بوده است.