تثبیت فناوری ایران در فضا

صادق غفوریان-روزنامه خراسان/ماهواره «چمران1» که به همت دانشمندان جوان ایرانی جان گرفته بود، صبح روز گذشته پس از استقرار در مدار 550 کیلومتری زمین، نخستین سیگنال های خود را با موفقیت ارسال کرد.

«چمران1 » توسط گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صاایران) و با همکاری و مشارکت پژوهشگاه هوافضا و شرکت‌های خصوصی دانش بنیان طراحی و ساخته شده است. این ماهواره حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و مأموریت اصلی آن تحقیقاتی با تمرکز بر ارزیابی سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است. ما در گزارش پیش رو ضمن نگاهی کلی به فعالیت های فضایی ایران در سال 1403 در گفت وگو با دکتر سیدمحمد نوید قریشی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فضایی ایران و عضو هیئت مدیره انجمن هوافضای ایران، بیشتر با ماهواره چمران1 آشنا شدیم.

چمران1؛ ماهواره تحقیقاتی

پس از پرتاب ماهواره«چمران1»، حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران گفت: ماهواره چمران1 که توسط ماهواره‌بر قائم100 ساخت هوافضای سپاه به پرتاب رسید و در مدار 550کیلومتری قرار گرفت، یک ماهواره تحقیقاتی برای تست عملکرد زیرسیستم‌های ماهواره، کنترل ماهواره در زمینه اصلاح مداری و تغییر مدار است. یکی از مهم‎ترین اقداماتی که کشور برای منظومه‌سازی به‎منظور رسیدن به منظومه‌های ماهواره‌ای باید انجام دهد، بحث امکان مانور مداری با تغییر فاز ماهواره در مدار است و همچنین تغییر شیب مداری که هر دو از اقدامات مهمی است که برای این منظور استفاده می‌شود. سالاریه همچنین گفت: ماهواره چمران1 چون یک ماهواره تحقیقاتی است عمدتاً کاربری آن ویژه متخصصان خود صنعت فضایی ایران و ساخت ماهواره است. بخش‌های مختلفی در کشور از جمله پژوهشگاه هوافضا، مجموعه هوافضای سپاه، مجموعه صاایران و بخش‌ خصوصی در ساخت ماهواره فعال هستند و بسیاری از این مجموعه‌ها در ساخت همین ماهواره چمران کمک کردند.

4 تا 6 پرتاب تا پایان 1403

اما این که حوزه پیش روی صنعت هوافضای ایران چگونه و در چه وضعیتی است، پاسخ رئیس سازمان فضایی ایران قابل ستایش است: ماهواره‌های کوثر و هدهد از بخش خصوصی در آبان ماه پرتاب می‌شوند. ماهواره طلوع3 و ظفر2 نیز در سال جاری به فضا پرتاب خواهند شد، همچنین چهار ماهواره تحقیقاتی آماده پرتاب نیز داریم، ما امسال بین 5 تا 7 پرتاب را پیش‌بینی کردیم که نخستین پرتاب آن امروز انجام شد و تا پایان سال حداقل 4 تا 6 پرتاب دیگر نیز داریم که بعضی از این پرتاب‌ها عملیاتی و بعضی نیز تحقیقاتی و آزمایشگاهی هستند.

7 نکته کلیدی درباره ماهواره چمران۱

ما برای آگاهی بیشتر از چند و چون ماهواره ایرانی «چمران1 » با دکتر سید محمد نوید قریشی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فضایی ایران و عضو هیئت مدیره انجمن هوافضای ایران همکلام شدیم و سوالاتمان را با وی در میان گذاشتیم. او تلاش کرد، با روایتی عمومی تر، از «چمران1 »برایمان بگوید:

۱- ماهواره «چمران۱» با ماهواره‌بر قائم در مدار ۵۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت. این دومین پرتاب موفق ماهواره‌بر قائم است که بیانگر تثبیت فناوری این ماهواره‌بر ایرانی است و زمینه را برای طراحی و استفاده از ماهواره‌برهای سنگین‌تر و با قابلیت بیشتر هموار می‌کند.

۲- ماهواره «چمران۱» ماهواره ای در کلاس وزنی میکرو با جرم ۶۰ کیلوگرم است که توسط یک همکاری مشترک میان گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صاایران) و پژوهشگاه هوافضا و شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان طراحی و ساخته شده است.

۳- مأموریت اصلی ماهواره «چمران۱» تست  سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است.

۴- ماهواره «چمران۱» مجهز به تراستر گاز سرد است که با استفاده از آن می‌توان به صورت عملیاتی تست مانور انتقال مداری را انجام داد. انجام انتقال مداری یکی از فناوری‌های کلیدی در مسیر پیشرفت طراحی ماهواره ها به شمار می رود و در ماهواره «چمران۱» این تکنولوژی مورد آزمون قرار می گیرد.

۵- سیستم کنترل وضعیت و موقعیت ماهواره «چمران۱» از نوع سیستم پایدارسازی چرخان است که قابلیت اطمینان بالایی را دارد‌.

۶- نخستین سیگنال‌های سلامت این ماهواره در ایستگاه‌های زمینی دریافت شده است که بیانگر تزریق درست ماهواره در مدار توسط ماهواره‎بر است.

۷- ایران با پرتاب موفق ماهواره«چمران۱» با ماهواره‌بر قائم اثبات کرد به ثبات فناوری در پرتاب ماهواره‌های کلاس میکرو رسیده است که این دستاورد بسیار ارزشمندی برای کشور به حساب می‌آید.