نوبهار «موسیقی مقامی» در حوالی پاییز

ستاره منوچهری-روزنامه خراسان/ در هیاهوی موسیقی پاپ که این روزها حجم زیادی از اخبار هنری را به خود اختصاص داده، شنبه، 24 شهریور افتتاحیه دومین جشنواره منطقه‌ای موسیقی شرق کشور با عنوان «آوای کویر» در بیرجند، آرام و بی‌سروصدا برگزار شد تا گروه‌های موسیقی استان‌های شرقی با یکدیگر به رقابت بپردازند. این آرام و بی‌هیاهو بودن موسیقی مقامی در کشور منحصر به امروز و دیروز نیست و هنرمندان این حوزه همیشه بدون جنجال و بی‌چشمداشت کار کرده‌اند. دومین جشنواره منطقه‌ای موسیقی شرق ایران در حالی برگزار می‌شود که اولین دوره آن هفت‌سال پیش برگزار شد و حالا پس از یک وقفه طولانی که یکی از علت‌هایش عدم حمایت مالی از جشنواره بوده، میزبان هنرمندان موسیقی مقامی استان‌های شرقی ایران است.

گنجینه‌ای به نام موسیقی مقامی

موسیقی مقامی، گنجینه‌ای است که قدرش کمتر دانسته می‌شود. این میراث فرهنگی ناملموس، قدمتی به درازای تاریخ سرزمینمان، ایران دارد و در واقع ریشه و پایه موسیقی سنتی ایرانی است. هر گوشه از کشورمان آوا و نوایی مخصوص خود دارد؛ از خراسان و گیلان و مازندران و آذربایجان گرفته تا غرب و جنوب. به مجموعه نغمه‌ها و سازها و نواهای مناطق مختلف ایران، موسیقی مقامی گفته می‌شود؛ گنجینه‌ای که هنرمندان بسیاری آن را بی‌ادعا پربارتر کرده و می‌کنند، اما شاید آن‌چنان که باید حمایت نشده‌اند. یکی از ویژگی‌های موسیقی مقامی از گذشته تا امروز، اجرای خارج از استودیوی بیشتر آن‌هاست. نتیجه این‌که بسیاری از آثار بزرگان این موسیقی از جمله هنرمندان خراسانی در حد ضبط و ثبتِ بدون کیفیت مانده‌اند و کمتر کسی برای حفظ و نگهداری مطلوب و انتشار در قالب آلبوم به سراغشان رفته است.

وقفه هفت‌ساله بین دو دوره جشنواره

اولین جشنواره منطقه‌ای موسیقی مقامی شرق کشور در اردیبهشت 1396 در بیرجند با حضور گروه‌های موسیقی از استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان برگزار شد. در این جشنواره 80 هنرمند از 16 گروه به مرحله نهایی راه یافتند. داوران اولین دوره این جشنواره استادان هوشنگ جاوید، هادی منتظری و حمیدرضا حسینی بودند. با توجه به ظرفیت بالای موسیقی نواحی کشور، به ویژه شرق ایران از نهادهای متولی انتظار می‌رود به این حوزه نگاه پرمهرتری داشته باشند. بدون شک توجه به این نوع موسیقی و معرفی صحیح آن به مردم در انتقال فرهنگ اصیل و ریشه‌دار مناطق مختلف کشور به نسل‌های بعد نقش مهمی دارد.

در دومین دوره «آوای کویر» چه خبر است؟

 دومین جشنواره منطقه‌ای موسیقی مقامی آوای کویر با حضور داوران برجسته از استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و جمعی از هنرمندان در حال برگزاری است. در این جشنواره هنرمندانی از استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، کرمان، سیستان و بلوچستان حضور دارند.  ۱۴ گروه موسیقی با ۳۸۲ هنرمند در دومین جشنواره آوای کویر شرکت کرده‌اند که ۲۰۰ هنرمند به مرحله نهایی راه یافته‌اند و به مدت سه روز با هم به رقابت می‌پردازند.

احمد صدری، نماینده هیئت داوران و رئیس شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران کشور در افتتاحیه این جشنواره گفت: «اکنون با فعالیت سال‌های اخیر، موسیقی به سمت موسیقی سیستماتیک و مکتبی پیش می‌رود و تبدیل به یک نظام و دانش شده که اتفاق بزرگی است». وی از توجه جوانان به موسیقی اقوام برای زنده نگهداشتن آن پس از درگذشت پیش کسوتان این عرصه گفت و تصریح کرد: موسیقی در واقع انتقال یک فرهنگ را به دوش می‌کشد و نحوه و منش زندگی را با خود به همره دارد». وی با بیان این که این اتفاق باید از درون هنرمندان برای حفظ موسیقی مقامی رخ دهد تا تعامل و همکاری مسئولان نیز برانگیخته شود گفت: «امیدوارم جشنواره‌های موسیقی نواحی سال به سال تخصصی‌تر شود و در کنار آن پژوهشگران این عرصه حضور یابند».