سبقت عربی در هوش مصنوعی

صادق غفوریان  -روزنامه خراسان/عربستان با برگزاری سومین اجلاسیه بین المللی هوش مصنوعی با حضور رهبران و غول های هوش مصنوعی جهان و 400 فعال این فناوری از 100 کشور طی روزهای 10 تا 13 سپتامبر (20 تا 23 شهریور) در ریاض، نشان داد که گام بلندی را در عرصه فناوری آینده جهانی یعنی «هوش مصنوعی» برداشته است. موضوعات محوری مانند هوش مصنوعی مولد، هوش مصنوعی در زندگی شهری و حاکمیت اخلاقی هوش مصنوعی در این اجلاسیه و طی 150 سخنرانی و ارائه بررسی شد و جالب است بدانیم 80 تفاهم‎نامه در حوزه هوش مصنوعی به امضا رسید.

بلندپروازی هایی از جنس هوش مصنوعی

اما برای این که بیشتر درباره برنامه و چشم‌انداز بلندپروازانه این کشور درباره هوش مصنوعی بدانیم، به تعدادی خبر و آمار در همین زمینه توجه کنیم:

براساس گزارش و برنامه سازمان داده و هوش مصنوعی عربستان (SDAIA) که 19 شهریور و در آستانه برگزاری این اجلاس اعلام شد، سهم هوش مصنوعی در اقتصاد عربستان تا سال ۲۰۳۰ به ۱۲ درصد خواهد رسید و بازار هوش مصنوعی این کشور با نرخ سالانه ۲۹ درصد رشد خواهد کرد. بر همین اساس، در بخش دولتی، ۳۹ درصد از سازمان‌های دولتی شروع به استفاده از هوش مصنوعی کرده‌اند و ۸۱ درصد از کاربران اظهار داشته‌اند که هوش مصنوعی به طور قابل توجهی ارائه خدمات آن‌ها را بهبود بخشیده است.

عربستان سعودی این فناوری را با رویکرد راهبردی به عنوان ابزاری در ارائه چشم انداز 2030 خود قرار داده است. با وجود هوش مصنوعی در خط مقدم تحول اقتصادی و دیجیتالی خود، عربستان سعودی نه تنها به دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای تسریع رشد پایدار و مبتنی بر فناوری است، بلکه به دنبال ایفای نقش رهبری در این بخش است. (میزگرد Asia House با مایکروسافت درباره برنامه های هوش مصنوعی عربستان- منبع : asiahouse.org/ 15 شهریور)

4 حوزه مهم هوش مصنوعی در عربستان

این کشور در بخش های زیرساختی هوش مصنوعی نیز در حال سرمایه گذاری جدی است. در این باره بخشی از گزارش عبدا... بن شرف الغامدی، رئیس سازمان اطلاعات و هوش مصنوعی عربستان (SDAIA) را مرور کنیم که پایگاه اطلاع رسانی telecomreview.com  

21 شهریور آن را گزارش کرده است: 

1-(در حوزه سرمایه گذاری): عبدا... بن شرف الغامدی، رئیس سازمان اطلاعات و هوش مصنوعی عربستان (SDAIA): سرمایه گذاری دولت عربستان در فناوری های نوظهور، از جمله هوش مصنوعی، رشد تصاعدی داشته است و از سال 2019 تا 2023، نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) مخارج دولت در این زمینه به 59 درصد رسیده که نشان‌دهنده اولویت‌بندی دولت برای هوش مصنوعی به‌عنوان محرک کلیدی تنوع اقتصادی تحت چشم‌انداز 2030 است.

2-(در حوزه زیرساخت): عربستان سعودی با 22 مرکز فعال و 40 مرکز دیگر در دست توسعه، خود را به عنوان دومین کشور بزرگ خاورمیانه از نظر مراکز داده محل سکونت معرفی کرده است. این زیرساخت دیجیتال قوی از تقاضای رو به رشد برای خدمات ابری پشتیبانی می کند که در سال 2023 نسبت به سال قبل از آن 30 درصد افزایش داشته است.

3-(در حوزه توسعه نیروی انسانی):  توسعه نیروی انسانی در هوش مصنوعی، تمرکز اصلی در استراتژی هوش مصنوعی عربستان سعودی است. حدود 75 درصد از جمعیت عربستان در مورد مفاهیم هوش مصنوعی و 64 درصد از موارد استفاده و کاربردهای هوش مصنوعی آگاه هستند. این آگاهی گسترده توسط مؤسسات آموزشی کشور پشتیبانی می شود، جایی که 86درصد از دانشگاه ها برنامه های کارشناسی مرتبط با هوش مصنوعی را ارائه می دهند و 42درصد برنامه های تخصصی متمرکز بر هوش مصنوعی دارند. از سال 2019 تا 2023، بیش از 38000 فارغ التحصیل، مدارک مرتبط با هوش مصنوعی کسب کرده اند.

4-(در حوزه تحقیق و نوآوری): تولیدات تحقیقاتی عربستان سعودی در زمینه هوش مصنوعی از سال 2019 تا 2023 با نرخ سالانه 45 درصد رشد کرده است که نشان دهنده تعهد این کشور برای تبدیل شدن به یک رهبر در تحقیقات و نوآوری هوش مصنوعی است.

آن ها روی دور تند هوش مصنوعی و ما...

روایت سبقت و برنامه های بلندپروازانه کشورهای منطقه درباره هوش مصنوعی به این نقطه تمام نمی شود. بی شک به این گزارش می توان، گزارش های متعدد افزود که سایر کشورها و همسایگان جنوب ایران همچون امارات و قطر نیز روی این دور تند قرار گرفته و گوی سبقت را از رقبا ربوده اند. بر اساس رده بندی آکسفورد، در شاخص آمادگی هوش مصنوعی امارات در رتبه 18 جهان،عربستان 29 و قطر 34 ایستاده و سه کشور برتر خاورمیانه در این حوزه‌اند. ایران با رتبه 94 در رده کشورهای ناآماده برای پذیرش این فناوری است.

شقایق حق‌ جوی جوانمرد، رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری اول مردادماه گذشته درباره چشم انداز ایرانی هوش مصنوعی  گفته است: در حال حاضر رتبه ایران در حوزه هوش مصنوعی حدود ۷۰ در دنیاست و هنوز فاصله زیادی با ۱۰ رتبه برتر(مورد تاکید رهبر انقلاب) این علم داریم. (منبع: ایسنا- اول مرداد)

ما و هوش مصنوعی

در میان تمامی آن چه از سرعت همسایگان در هوش مصنوعی مرور کردیم، وقتی برنامه های کشورمان در حوزه این هوش را مرور می کنیم، کمی نگران می شویم. جدا از توانمندی ها، هوش و استعدادهای فراوان نیروی انسانی اما باید بپذیریم که ایران مقداری دیر به عرصه هوش مصنوعی پا نهاده است. ما به تازگی (تیرماه 1403) صاحب سازمان ملی هوش مصنوعی و سند ملی آن شدیم. از سویی در برابر سبقت همسایگان و سایر کشورها، آیا ما می توانیم در حوزه فناوری های آینده و پیشرو همچون هوش مصنوعی به مانند همسایگان عربی سرمایه گذاری کنیم؟

در عین حال مجلس فعلی تلاش دارد، در زمینه هوش مصنوعی جدی تر و در بستر قانون، این هوش را توسعه دهد؛ همان طور که مصطفی طاهری، نماینده عضو کمیسیون صنایع و معادن 21 شهریور به شرق گفته است: «مجلس علاوه‌بر تکلیف دولت در برنامه هفتم توسعه، در حال تدوین طرح «ساز و کارها و الزامات توسعه و به کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی در کشور» است. از همه نخبگان دعوت می‌شود پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارند.»

چنان چه می بینیم، ما تازه سر از زیر برف بیرون آورده ایم و به دنبال قانون و ماده و تبصره ایم در حالی که دیگران کیلومترها از ما پیش افتاده اند.