حفظ سرپناه به قیمت نان!

محمد حقگو-روزنامه خراسان/ تازه ترین داده های مرکز آمار ایران از وضعیت درآمد و هزینه ایرانیان نشان می دهد که در سال گذشته، سهم هزینه های خوراکی از سبد هزینه خانوار رو به کاهش نهاده و در مقابل سهم هزینه های غیرخوراکی افزایش یافته است. در میان اقلام خوراکی، افزایش سهم هزینه گوشت و در میان اقلام غیر خوراکی افزایش سهم هزینه مسکن از سبد هزینه خانوار قابل تامل است. از سوی دیگر بررسی تغییرات ترکیب درآمد خانوارها در دو سال گذشته نشان می دهد که بیشتر درآمد خانوارها از فعالیت های غیرشغلی بوده و در عین حال، سهم این درآمدها به همراه درآمد مشاغل آزاد از کل درآمد خانوارها افزایش یافته است. این داده ها در بخشی دیگر حاکی از افزایش نابرابری در میان ایرانیان نسبت به سال 1401 است.

رشد متوسط پس انداز خانوارها در 1402

به گزارش خراسان، سال گذشته متوسط درآمد ماهانه خانوارهای شهری حدود 21.4 میلیون تومان و هزینه خالص آن ها حدود 17.2 میلیون تومان بوده و از این بابت این خانوارها، ماهانه حدود 4.2 میلیون تومان پس انداز داشته اند. در خانوارهای روستایی نیز مشاهده می شود که در سال گذشته این خانوارها به طور متوسط درآمد ماهانه 12.4 میلیون تومانی و هزینه خالص 9.2 میلیون تومانی داشته اند و به این ترتیب پس انداز آن ها به طور متوسط ماهانه چیزی در حدود 3.2 میلیون تومان بوده است. مقایسه ارقام پس انداز خانوارهای شهری و روستایی با سال 1401، حاکی از افزایش حدود 69 درصدی پس انداز خانوارهای شهری و افزایش 95 درصدی پس انداز خانوارهای روستایی در سال گذشته است. با همه این اوصاف و با توجه به رشد هزینه هایی از قبیل مسکن، می توان گفت این پس اندازها درد زیادی از خانوارها در سال گذشته دوا نکرده است.

رشد هزینه و درآمد خانوارها از تورم سبقت گرفت

سال گذشته تورم سالانه مصرف کننده برای خانوارهای شهری و روستایی تقریباً برابر و حدود 40.7 درصد بود. با این حال، داده های مرکز آمار نشان می دهد که رشد درآمدها و هزینه های خانوارها بیش از این بوده است به طوری که درآمد خانوارهای شهری 53.9 درصد و خانوارهای روستایی 51.4 درصد نسبت به سال 1401 افزایش داشته است. در حوزه هزینه ها (ی خالص) نیز خانوارهای شهری با رشد 50.6 درصدی و خانوارهای روستایی با افزایش 40.3 درصدی هزینه ها روبه رو بوده اند.

خانوارها ترمز رشد هزینه های خوراکی را کشیدند

بررسی رشد هزینه خانوارها در سال گذشته نشان می دهد که برای خانوارهای شهری هزینه خوراکی ها 36.6  درصد و هزینه کالاهای غیرخوراکی 55.9 درصد افزایش یافته است. این دو رقم برای خانوارهای روستایی به ترتیب 33.2 و 45.4 درصد بوده است. به این ترتیب و با توجه به قسمت قبل ملاحظه می شود، تورم خوراکی ها نسبت به تورم کلی بسیار کمتر شده است. این کاهش تورم نسبت به سال های قبل نیز قابل توجه است. به عنوان مثال سال 1401 و 1400، رشد سالانه هزینه های خوراکی خانوارهای شهری به ترتیب 53 و 52.8 درصد شده بود.

پیشروی سهم مسکن و گوشت در سبد هزینه مردم

نکته مهم ارقام درآمد هزینه خانوار در سال 1402، رشد سهم هزینه های غیرخوراکی در مقابل هزینه های خوراکی است. در حالی سال 1401، سهم هزینه های خوراکی و غیرخوراکی از سبد هزینه خانوار به ترتیب 27.5 و 72.5 درصد بود که این ارقام در سال 1402 به 24.9 و 75.1 درصد تغییر یافته است. در این زمینه افزایش سهم مسکن از 38.1 به 42.4 درصد در سبد هزینه غیرخوراکی خانوارها قابل توجه است. آن هم در حالی که سهم بقیه اقلام غیرخوراکی یا ثابت مانده یا کم شده است. از سوی دیگر شاهد رشد سهم هزینه گوشت و نیز نوشابه و غذای آماده  در سبد هزینه خوراکی خانوار برخلاف سایر هزینه های خوراکی هستیم!

درآمدهای غیرشغلی زیاد شد

تجزیه و تحلیل درآمد ایرانیان در سال گذشته نشان می دهد که در مقابل کاهش سهم درآمدهای مزد و حقوق بگیری، سهم مشاغل آزاد و درآمدهای غیرشغلی در بین خانوارها افزایش یافته است. به طور خاص در حوزه درآمدهای غیرشغلی نیز مشاهده می شود که اتکا به اجاره داری مسکن و نیز یارانه ها بیشتر شده است.

رشد نابرابری در شهرها

سال گذشته در شرایطی به پایان رسید که نابرابری درآمدی در شهرها بیشتر، در روستاها کمتر و درنتیجه در کل کشور افزایش یافت. این موضوع را ارقام شاخص ضریب جینی مرکز آمار نشان می دهد. بر این اساس، ضریب جینی کشور از 0.3877 در سال 1401 به 0.3979 در سال 1402 رسیده است.