زلزله در معادلات صهیون

جعفر یوسفی_روزنامه خراسان/ این حمله که در قالب عملیات «وعده صادق ۲» انجام شد، برخلاف روایت‌های برخی رسانه‌ها، واکنشی به سلسله اقدامات تهاجمی اسرائیل علیه منافع ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش بود. هدف از این اقدام، نه ایجاد تنش، بلکه پاسخ به اقدامات تهاجمی اسرائیل بود، اما پیامدهای آن فراتر از یک واکنش نظامی صرف بوده و آینده معادلات خاورمیانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
​​​​​​​
 تفاوت در ماهیت کنش و واکنش
یکی از مهم‌ترین نکات این عملیات، تفاوت اساسی در ماهیت کنش و واکنش است. برخلاف آن چه که شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای و برخی رسانه‌های اجتماعی سعی در القای آن دارند، حمله ایران یک دفاع مشروع در برابر اقدامات اسرائیل بر اساس ماده 51 منشور ملل متحد بوده است. هدف رسانه‌های نزدیک به صهیونیست معکوس کردن این واقعیت و معرفی ایران به عنوان آغازگر تنش‌هاست که می‌تواند بر ادراک عمومی تاثیر بگذارد. با این حال، این عملیات در پاسخ به تهدیدات و حملات مداوم اسرائیل انجام شد. این نبرد رسانه‌ای و جنگ ادراکی یکی از ابزارهای مهم در جنگ‌های مدرن است که تلاش دارد از طریق دستکاری درک عمومی، مشروعیت اقدامات طرفین را به چالش بکشد.

تغییر استراتژی ایران: ناتوان‌سازی به جای بازدارندگی
آن چه در این عملیات به چشم می‌خورد، تغییر استراتژی ایران در برابر اسرائیل است. پیش از این، هدف اصلی ایران بازدارندگی و ایجاد توازن در پاسخ به حملات اسرائیل بود، اما اکنون استراتژی جدید بر ناتوان‌سازی دشمن متمرکز شده است.  وعده صادق ۲ بدون اطلاع قبلی و در غافلگیری نسبی انجام شد. این بدان معناست که ایران فقط در پی نمایش قدرت نبود و به وضوح نشان داد توان ضربات کاری و گسترده به زیرساخت‌های اسرائیل را دارد که می تواند در صورت ادامه این روند حیات رژیم صهیونیستی را با خطرات جدی مواجه کند و ادامه حملات و تهدیدات نظامی  آن ها را محدود سازد. این تغییر استراتژی به‌ویژه با توجه به آسیب‌پذیری جغرافیایی اسرائیل و عمق استراتژیک محدود آن اهمیت بیشتری می‌یابد. علاوه بر این از ویژگی های جالب این عملیات، کیفیت اقدام اهمیت پیدا کرد و فقط موشک های بالستیک قدرتمند، جدید و مشخصا هایپرسونیک مورد استفاده قرار گرفت و از پهپاد و موشک کروز خبری نبود و نرخ اصابت موشک در قیاس به وعده صادق ۱، فزاینده و گسترده بود.

 اسرائیل ،آسیب‌پذیری ژئوپلیتیکی و نارضایتی عمومی
یکی از نقاط ضعف مهم اسرائیل در این درگیری‌ها، محدودیت‌های جغرافیایی و استراتژیک این کشور است. با وجود قدرت نظامی نسبتا بالای اسرائیل، محدودیت در عمق استراتژیک آن را در برابر حملات موشکی و تهاجمات گسترده، آسیب‌پذیر کرده است. در واقع، اگر درگیری‌ها به شکل جنگ پینگ‌پنگی ادامه یابد، آسیب‌پذیری اسرائیل نسبت به ایران بیشتر خواهد بود. این درحالی است که موقعیت ژئوپلیتیک و گستردگی جغرافیایی ایران، یکی از مزیت‌های کلیدی جمهوری اسلامی در مقابله با حملات خارجی محسوب می‌شود. در کنار این باید این نکته را هم در نظر گرفت که رژیم صهیونیستی علاوه بر این که سال هاست سایه حملات حزب ا... و حماس را روی سر خود می بیند ، در یک سال اخیر وارد یک جنگ تمام عیار با این دو گروه مقاومت شده و همین امر مهاجرت و نارضایتی عمومی را در سرزمین های اشغالی به شدت افزایش داده است. فشار داخلی روز به روز در اسرائیل بیشتر می شود که مانع بسیار بزرگی برای ادامه ماجراجویی های رژیم در منطقه محسوب می شود.

 رویکرد داخلی ایران: اجماع در برابر تهدید خارجی
 اجماع جامعه، حاکمیت، نیروهای سیاسی و نظامی در عملیات وعده صادق 2 نشان‌دهنده یک دستاورد بزرگ است که می‌تواند به عنوان مبنای جدیدی برای سیاست داخلی ایران تعریف شود. تصاویر پرتعداد از مردم که در شهرهای مختلف تا صبح به شادی پرداختند، حکایت از یک همگرایی استراتژیک در مواجهه با تهدیدات خارجی و همچنین تقویت انسجام داخلی دارد. چنین اجماعی می‌تواند فرصتی برای تحکیم پایه‌های امنیت ملی و ارتقای توان دفاعی کشور باشد و در عین حال، زمینه‌ساز تحولاتی مثبت در سیاست‌های داخلی ایران، به ویژه در زمینه تقویت وحدت ملی و پاسخگویی به مطالبات مردم است.  همچنین یکی از پیامدهای جنگ غزه و درگیری‌های اخیر، تزلزل جایگاه غرب در میان محافل روشنفکری و علمی به دلیل استانداردهای دوگانه حقوق بشری آن هاست. این مسئله فرصتی برای ایران ایجاد کرده تا پیوندهای خود را با بخش‌های انتقادی جامعه بین‌المللی که نگرشی انتقادی به عملکرد غرب دارند، تقویت کند. همچنین، این فرصت می‌تواند به بازسازی پیوندهای داخلی میان دولت و مردم کمک و بخشی از شکاف‌های موجود را ترمیم کند.

  نقش دیپلماسی در تکمیل موفقیت نظامی
با وجود این که ایران با عملیات اخیر خود توانسته است قدرت نظامی‌اش را به نمایش بگذارد، باید توجه داشت که جنگ تنها بخشی از معادله پیچیده است. هرچند میدان نبرد ممکن است تاثیرگذار باشد، اما پایان درگیری‌ها و مدیریت بحران به دیپلماسی مؤثر و قوی نیاز دارد. در حال حاضر، ایران باید از این فرصت استفاده کند تا جایگاه دیپلماتیک خود را در سطح بین‌المللی تقویت کند. در حالی که جهان شاهد توان موشکی ایران بوده، اکنون زمان آن است که توان دیپلماتیک ایران نیز به نمایش گذاشته شود. این مسئله به‌ویژه در مواجهه با جامعه جهانی و تلاش‌های اسرائیل برای جلب حمایت بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردار است.

  پیامدهای منطقه‌ای: احیای روحیه محور مقاومت
علاوه بر این که هدف ایران از عملیات استفاده از حق مشروع خود برای پاسخ به تجاوزات اسرائیل است اما یکی از اهداف مهم عملیات ایران، احیای روحیه محور مقاومت و بازگرداندن اعتماد از دست رفته به مسئولیت‌پذیری ایران در قبال متحدانش بود. این عملیات توانست حمایت و تمجید متحدان منطقه‌ای ایران را جلب کند و حتی در میان مردم به خصوص کشورهای عربی، جشن‌هایی به مناسبت این عملیات برگزار شد. این مسئله نشان‌دهنده قدرت نرم ایران در منطقه است که توانسته از طریق استفاده از قدرت نظامی خود، نفوذش را در افکار عمومی مردم غرب آسیا افزایش دهد. همچنین پس از ترور نصرا... که برخی گمانه‌زنی‌ها درباره کاهش نفوذ ایران در منطقه را به وجود آورد، این عملیات موشکی بار دیگر جایگاه ایران را به عنوان بازیگر اصلی در معادلات منطقه‌ای تقویت کرد.

 تهدیدات و واکنش‌های احتمالی اسرائیل
در سوی دیگر، تحلیل گران معتقدند اسرائیل به‌دنبال پاسخی به این حملات است. رسانه‌های اسرائیلی مانور زیادی روی احتمال حمله به تاسیسات نفتی و هسته‌ای ایران داده‌اند، اما ممکن است اسرائیل به جای حمله مستقیم به زیرساخت‌ها، همانند دهه 80 که دانشمندان هسته ای را ترور کرد، به عملیات ترور در داخل ایران روی آورد. نکته مهم و قابل توجهی که بارها مسئولان صهیونیستی به آن اشاره  کردند و همین امر باعث می شود از تقابل مستقیم با ایران به شدت خودداری کنند میزان تاب آوری بالای ایران است که در جنگ 8 ساله با عراق و تحریم های فلج کننده غرب علیه ایران به وضوح آن را مشاهده کردند. قطعا اسرائیل می داند با شروع یک جنگ طولانی و فرسایشی در واقع تایمر زوال خود را فعال کرده است.  با این حال، هرگونه پاسخ اسرائیل باید با دقت محاسبه شود، زیرا افزایش تنش‌ها می‌تواند به درگیری‌های گسترده‌تر منجر شود که مدیریت آن برای هر دو طرف دشوار خواهد بود. هرچند که مسئولان و فرماندهان ایرانی به صراحت اعلام کردند که در صورت پاسخ اسرائیل شگفتانه‌هایی را برای آن ها خواهند داشت. به عنوان مثال در بخشی از توئیت رئیس مجلس آمده بود : «اگر می‌دانستید چه برای شما آماده شده تهدید ایران سربلند را همین الان متوقف می‌کردید.»