خانه ای سبز و شاهکاری چوبی

مجید حسین زاده_روزنامه خراسان/ یک ساختمان 3طبقه در محله حکیمیه تهران در میان درختان کاج و صنوبر وجود دارد که توجه هر رهگذری را به خودش جلب می‌کند. البته شاید تصور کنید که نمای رومی یا نورپردازی آن‎چنانی باعث شده تا لقب یکی از خاص‌ترین خانه‌های پایتخت را به دوش بکشد؛ اما این‌طور نیست. این خانه دوست‌داشتنی، درست مثل کارتون‌های بچگی‌مان است. تمام در و دیوارهای آن از چوب ساخته شده که با پیچ و مهره سرهم گشته است و هر زمان که بخواهند می‌توانند خانه را جابه‌جا و به جایی دیگر منتقل کنند! این خانه کودکی مردی است که می‌خواست خانه‌ای مثل نقاشی بچگی‌هایش داشته باشد. دکتر «عباس افتخاری»، سازنده این بنای چوبی، در رشته مرمت آثار تاریخی و طراحی صنعتی تحصیل‌ کرده و به همراه همسرش در این خانه زندگی می‌کند. در پرونده امروز زندگی‌سلام به سراغ او رفتیم تا از تصمیم متفاوتش برای ساخت یک خانه چوبی، استحکام این بنا، واکنش گردشگران در زمان بازدید از آن‎جا و ... بگوید.

می‌خواستیم یک خانه با پیچ و مهره بسازیم

دکتر «افتخاری» در ابتدای صحبت‌هایش درباره دلایل‌شان برای ساخت چنین خانه‌ای می‌گوید: «من و همسرم، از سال 88 تصمیم گرفتیم یک خانه متفاوت برای خودمان درست کنیم. فکر کردیم که اگر قرار است آن را خاص و متفاوت کنیم، آن را پیچ و مهره‌ای بسازیم تا اگر خواستیم یک روزی از این‎جا برویم، بتوانیم این خانه را هم با خودمان ببریم. سپس بررسی کردیم که این خانه جدید باید از چه جنسی باشد که قابل حمل باشد. دیدیم که چوب هم سبک است و هم قابلیت حمل دارد و هم از منظر محیط‌زیست، سبز است. به عبارت دیگر اگر من می‌آمدم از سیمان و گچ و ... برای ساخت این خانه استفاده می‌کردم، تقریبا 10میلیون سال طول می‌کشید تا این‎ها به چرخه محیط‌زیست برگردد، در صورتی که چوب بلافاصله و نهایتا در عرض 2 سال به چرخه طبیعت برمی‌گردد. بنابراین چوب را انتخاب کردیم. یک قطعه زمین پدری در محله حکیمیه داشتم که چند سالی بدون استفاده مانده بود. تصمیم گرفتم این خانه را همان‌جا بسازم».

این خانه را براساس نقاشی‌های کودکی‌ام ساختم

معمار و صاحب این خانه چوبی درباره طراحی این خانه می‌گوید: «در مرحله بعدی، فکر کردم که این خانه را چطور بسازیم؟ یعنی رسیدیم به مرحله طراحی. تصمیم گرفتم که بر اساس نقاشی‌های دوران کودکی‌ام، این خانه را بسازیم که در آن زمان یک شیروانی برای خانه می‌کشیدیم، پنجره‌های دایره‌ای، دودکش، حیاط، آب و درخت و... . به عبارت دیگر یک کلبه چوبی که شیروانی داشته باشد، جوی آبی پر از ماهی و قورباغه از کنارش بگذرد و حتی بالایش هم کلاغ داشته باشد. ما همه این عناصر را در این خانه پیاده کردیم».

سرهم کردن این خانه 3 روز طول کشید

دکتر «افتخاری» درباره مشخصات این خانه می‌گوید: «زمین این خانه 200 متر است که بنای آن 120 متر را اشغال کرده است. کل زیربنای خانه 340 متر است. زیرزمین آن یک سونا و جکوزی دارد. همکف آن دفتر کار است که طراحی خودم است و پارکینگ هم دارد. طبقه بالا هم یک خانه چوبی است که تریبلکس است. برای ساخت این خانه، چوب‌های آن را 2 ماه و نیم در کارگاه آماده کردیم و 3 روز هم طول کشید تا آن‌ها را نصب کنیم. هفتاد و خرده‌ای تکه بود که وقتی سر پروژه این خانه آمدیم، روزی 22 یا 23 تکه را نصب می‌کردیم و می‌بستیم. روز سوم، جرثقیل رفت و کار نصب تمام شد و فقط یک‎سری کارهای خرده‌ریزی داخل خانه باقی ماند. طراحی و ساخت این خانه با خودم بود. اما مثلا برای این‎که وارد نرم‌افزار سازمان ثبت بشود، یک مهندس سازه آمد و کاری را که طراحی کرده بود، وارد نرم‌افزار کرد تا مجوزهای لازم را کسب کنیم».

در برابر زلزله 8 ریشتری مقاوم است

از او می‌پرسم که معمولا چوب در برابر زلزله و توفان و... مقاوم نیست و حتی دچار خوردگی هم می‌شود؛ آیا از امنیت و استحکام این خانه مطمئن است که می‌گوید: «زمانی که ما این خانه را طراحی کردیم و وارد نرم‌افزار شد، آن‎جا این‌طور نشان می‌داد که این بنا تقریبا در برابر هفت‌وشش دهم ریشتر زلزله مقاوم است و دربرابر توفان با سرعت 120کیلومتر بر ساعت، اتفاقی برای آن نخواهد افتاد. البته زمانی که چوب‌ها را خریدیم، می‌دانستیم که چوب به خودی خود، مقاومت زیادی ندارد. بنابراین یک راکتور ساختیم تا چوب را در آن ضدحشره و باکتری کنیم. سپس با یک‎سری مواد گیاهی، چوب را نانو و ضدآب کردیم و سپس ضدآتش و با روغن‌هایی مانند موم زنبورعسل و یک‎سری مواد معدنی، پوششی برای آن درست کردیم تا دربرابر آفتاب هم مقاوم شود. بنابراین هرچه دشمن داشت، ما سعی کردیم دربرابر آن‌ها مقاومش کنیم. سپس فرستادیم آزمایشگاه دانشگاه تهران و بر اساس نتایج پژوهش‌شان به ما گفتند که این چوب‌ها، 350 سال عمر خواهد کرد. این را هم باید اشاره کنم که تمام قسمت‌های این خانه از چوب است اما برای این‎که از چوب کمتری استفاده کنیم، یک مغزی فلزی هم در وسط آن قرار دادیم تا کار برابری را برای این ساختمان انجام دهد و بار روی آن است. اما دیوار، سقف و ... همه از چوب است».

صاحب اولین خانه با گرید سبز در کشور هستیم

این خانه جدای از زیبایی‌اش دوست محیط‌زیست هم هست و به‎خاطر طراحی‌اش در روزهای گرم تابستان احتیاجی به کولر ندارد و پنل خورشیدی روی سقفش بخشی از نیروی برق آن را هم تامین می‌کند. دکتر «افتخاری» در این باره می‌گوید: «البته این طور نسیت که ما از کولر استفاده نکنیم اما خیلی کم، آن را روشن می‌کنیم. در روزهای خیلی گرم تابستان، این خانه فقط با یک کولر آبی در این خانه با 350 متر زیربنا که سقف آن 8 متر است، خنک می‌شود. آب گرمی که مصرف می‌کنیم، حدود 90 درجه می‌شود که کلا با کمک انرژی خورشیدی این اتفاق می‌افتد و آبگرمکن خورشیدی داریم. سلول‌های خورشیدی روی سقف خانه داریم که بخش زیادی از برق ما را تامین می‌کند. یک سقف بلند و یک چلچراغ بزرگ با 100 لامپ داریم که همه‌اش به اندازه یک لامپ 100 وات مصرف می کند یعنی هرکدام 2 وات است. همچنین بخشی از آب مصرفی خانه تصفیه می‎شود و به چرخه استفاده مجدد برمی‌گردد و در انتها به مصرف آبیاری گیاهان می‌رسد. سطح فضای سبزمان بیشتر از خانه‌های معمول است اما مصرف آب‌مان هم بسیار پایین است. گیاهانی که در خانه هستند، تقریبا 30 درخت است به همراه گلدان‌ها و بوته‌های دیگر که برای آبیاری همه‌شان از آب خاکستری تسویه‌شده استفاده می‌شود. بنابراین آب بسیار کمی در این خانه استفاده می‌شود. زباله‌ها هم در خانه ما تفکیک می شود. گرید خانه سبز را برای اولین بار از سمت سازمان محیط‌زیست به خانه ما دادند».

این جا یک جاذبه گردشگری برای خارجی‌هاست

این بنا آن‌قدر زیبا و فوق‌العاده است که بسیاری از اروپا و آسیا برای بازدید به این‌جا آمده‌اند. معمار باسلیقه و خوش ذوق این خانه درباره واکنش مردم و بازدیدکنندگان از این خانه چوبی می‌گوید: «خیلی‌ها می آیند، در می‌زنند و درخواست می‌کنند که این خانه را ببینند. من هم استقبال می‌کنم. می‌آیند و از بخش های مختلف خانه بازدید می‌کنند و سوالات زیادی درباره نحوه ساخت و طراحی برای‌شان ایجاد می شود که به همه با حوصله پاسخ می‌دهم. این خانه به عنوان یک جاذبه گردشگری مورد استقبال خارجی‌ها هم بوده، به‌طوری که افراد زیادی از کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی برای بازدید به این جا آمده‎اند؛ باورشان نمی‌شده که همه این سازه ساخته یک ایرانی باشد و از این که چنین توانایی در کشور ما وجود دارد، متحیر می‌شوند. نکته جالب این است که این خانه مورد توجه همه قرار می‌گیرد و به آن علاقه‌مند می‌شوند اما هیچ فردی جرئت نمی‌کند که سفارش بدهد تا همین را برایش بسازم. تصمیم‌گیری ساخت چنین خانه‌ای برای مردم سخت است چون هنوز چوب را به عنوان یک متریال جدی برای خانه‌سازی نمی‌شناسند و بیشتر به آجر که در ظاهر محکم‌تر است، اعتماد دارند».

هزینه ساخت، متری 20میلیون‌تومان شد

دکتر «افتخاری» درباره هزینه ساخت این خانه می‌گوید: «این خانه با ملاحظاتی که من داشتم، برای قشر متوسط به بالای جامعه طراحی شده است؛ اما می‌توان با همین چوب جوری خانه را ساخت تا با متری 7 یا 8 میلیون تومان، کار جمع شود. این خانه، تقریبا متری 20میلیون تومان برای من درآمده است. حالا شاید بگویید که قیمت این خانه با متریال چوب نسبت به مصالح دیگر تفاوت آن‎چنانی ندارد و کمتر نیست؛ اما نکته مهم این است که ما این خانه با 350 متر زیربنا را در 2 و نیم ماه ساختیم و قابل سکونت شد و زمان را در این مرحله به نفع خودمان خریدیم و صرفه‌جویی کردیم. همان طور که همه می‌دانند، با مصالح دیگر، شاید 2 سال طول بکشد تا چنین خانه‌ای، صفر تا صدش ساخته شود».

انگار همیشه در شمال کشور هستیم

او درباره حس و حال زندگی در چنین خانه‌ای می‌گوید: «این خانه بسیار سبک است و وزن کل آن کمتر از 10 تن است. بنابراین مثلا اگر زلزله شدیدی هم بیاید، اولا خراب نمی‌شود و ثانیا، نهایتا چندتا تخته روی انسان می‌افتد. بنابراین خیلی ایمن است و کسی زیرآوار از بین نمی‌رود. در ضمن، چوب به‌شدت گرم، صمیمی و دلپذیر است. به همین دلیل است که داخل محیط آن، برای همه جذابیت دارد. بعضی‌ها برای تجربه چنین فضایی باید به شمال کشور بروند و خانه‌هایی را اجاره کنند، ما همیشه و دائمی در چنین حال‌و‌هوایی هستیم».

خانمم می‌گوید در این خانه بیشتر شاد است

خانه رویایی محله حکیمیه، یک دفتر کار، دو اتاق خواب، آشپزخانه و یک کتابخانه بزرگ دارد که سقفش با ریموت کنترل کنار می‌رود تا لذت کتاب‎خوانی زیر آسمان شهر را به ساکنانش هدیه دهد. همچنین یکی از محاسن این بنای زیبا این است که یک‎شبه می‌شود همه قطعات را باز کرد و پشت وانت گذاشت و هر جای دیگر روی هم سوارش کرد. دکتر «افتخاری» و خانمش، سال‌هاست در چنین خانه‌ای زندگی می‌کنند. او در این باره می‌گوید: «خانمم از وقتی که در این خانه زندگی می‌کند، خودش می‌گوید که کمتر خسته و بی‌حوصله می‌شود، بیشتر شاد است و احساس زندگی بهتری دارد. باور کنید که پول زیادی برای ساخت این خانه خرج نشده است و بیشتر سلیقه است که حس خوبی در آن ایجاد کرده است.».

جذابیت این خانه به‌خاطر چیدمانش است

«جذابیت این خانه به چیدمان درست قطعات ساختمان و اشیای داخل آن است چون همه چیز با هم، هارمونی دارد». دکتر «افتخاری» با این مقدمه می‌افزاید: «مثلا ما یک بخشی از سقف خانه را با برگ درخت نخل درست کردیم که مال هرمزگان است. یک بخشی که بالای آشپزخانه است از نی‌های خوزستان استفاده کردیم. مبلمان ما از علف‌های هرز کنار شالیزارهای گیلان است. روکش مبل‌های‌مان پنبه گرگان است. کف پذیرایی، آشپزخانه و اتاق‌های نشیمن از الوارهای درختان صنوبر ساخته شده‌اند. همه چیز طبیعی است و به همین دلیل، حس گرم و صمیمی دارد. وقتی شما در اتاق خواب این خانه چوبی می‌خوابید، سقف آن از نی است و این برای انسان آرامش‌بخش و جذاب است. این‌ها همه ضدحشره است. در چیدمان اشیای دیگر هم علاوه بر جنس، نسبت به بزرگ و کوچکی و نوع آن دقت زیادی داشتیم».

خانه چوبی نماد محله حکیمیه تهران است

خانه چوبی محله حکیمیه به نمادی برای محله حکیمیه تبدیل شده است؛ به طوری که خیلی‌ها برای دادن نشانی در کوچه و خیابان‌های محله از عنوان خانه چوبی استفاده می‌کنند. دکتر افتخاری خاطره جالبی دراین‌باره به یاد دارد و می‌گوید: «یادم هست یک‌بار نامه‌ای برایم آمده بود. فرستنده نامه به جای این که نشانی کامل پستی‌ام را بنویسد، روی پاکت نامه نوشته بود، تهران، محله حکیمیه، خانه چوبی. جالب این جاست که پستچی هم منظورش را فهمیده بود و نامه به دست‌مان رسید».