داوود کیانیان؛ پایه‌گذار تئاتر کودک و نوجوان در خراسان

الهه آرانیان-روزنامه خراسان/ در ادامه سلسله برنامه‌های گرامی‎داشت مفاخر فرهنگی با عنوان «عصر فرهنگ خراسان» که به همت موسسه فرهنگی هنری خراسان برگزار می‌شود، قرار است شنبه ۲۱ مهرماه، ساعت ۱۷:۳۰ در تالار شریعتی جهاد دانشگاهی از استاد داوود کیانیان تجلیل شود. داوود کیانیان، متولد ۱۳۲۱ و نمایشنامه‌نویس، کارگردان و پژوهشگر تئاتر است و نقش مهمی در پایه‌گذاری تئاتر خراسان، به‌ویژه تئاتر کودک و نوجوان داشته‌‌است. کیانیان تاکنون بیش از هفتاد نمایشنامه نوشته و آثار پژوهشی متعددی درباره تئاتر کودک و نوجوان از او منتشر شده‌است. او در سال ۱۳۴۶ گروه تئاتر «پارت» را تاسیس کرد؛ گروهی که در سال ۱۳۵۰ با گروه نمایشی شماره دو «پارت» ادغام شد و فعالیت خود را به‌صورت حرفه‌ای آغاز کرد. پایه‌گذاری تئاتر حرفه‌ای برای کودکان و نوجوانان مشهد، راه‌اندازی جشنواره‌های مختلف تئاتر نوجوانان و جوانان در مشهد، مسئولیت در انجمن نمایش مشهد، تاسیس بنیاد نمایش کودک و فعالیت‌های هنری در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تنها گوشه‌ای از فعالیت‌های داوود کیانیان در زمینه هنرهای نمایشی و پژوهش در این‌باره است. این کارگردان و پژوهشگر پیش‎کسوت در سال ۱۳۸۷ نشان درجه‌یک هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد. کتاب‌های «تاریخچه تئاتر کودک و نوجوان»، «نمایش خلاق»، «نقش‌‌آفرینی کودکان در ادبیات نمایشی شفاهی» و «ادبیات نمایشی کودک و نوجوان» ازجمله مهم‌ترین آثار داوود کیانیان هستند. برای آشنایی بیشتر با این چهره فرهنگی خراسان با دکتر محمدعلی لطفی‌مقدم، مشهور به پدر تئاتر خراسان و از دوستان و همکاران قدیمی داوود کیانیان گفت‌وگو کرده‌ایم.

آموزگاری که درآمدش را صرف تئاتر می‌کرد
دکتر لطفی‌مقدم، داوود کیانیان را یکی از بنیان‎گذاران تئاتر خراسان و از برجسته‌ترین هنرمندان تئاتر ایران به‌ویژه در تئاتر کودک معرفی می‌کند و می‌گوید: «او قبل از انقلاب بدون این‎که متکی به اداره‌ای باشد، از درآمد آموزگاری خود دفتری اجاره کرده بود و کارهای متفاوتی از طریق این دفتر به تمام ایران صادر می‌شد. کیانیان کسی است که حرف تکراری نزد و هرچه گفت تازه بود. او مخصوصا در تئاتر کودک به نحوی عمل کرده بود که کم کم در ایران کارهایش دیده شد. نمایش «بچه‌ها و سگ‌ها» را که روی صحنه برد، بیشتر از ۳۰ اجرا داشت و همیشه هم سالن پر بود».
تعطیل نکردن کار هنری با وجود دردسرهای ساواک
​​​​​​​این چهره ماندگار تئاتر خراسان در ادامه به دوران آشنایی و دوستی‌اش با داوود کیانیان اشاره می‌کند: «او پیش از این که من به عنوان موسس مرکز آموزش تئاتر به مشهد بیایم، میانه خوبی با تشکیلات اداری نداشت و تصور می‌کرد من هم می‌خواهم قواعد اداری را اعمال کنم، ولی بعد که با هم آشنا شدیم و متوجه شد من می‌توانم به او کمک کنم و ارزش کار او را می‌دانم، به قدری محبت کرد که من یک دفتر کار و اتاقی مخصوص ایشان در مرکز آموزش تئاتر آماده کردم که با اعضای گروهش جمع می‌شد و تمرین می‌کرد. کارهای سنگینی را هم انتخاب و اجرا می‌کرد. اغلب هم وقتی با ساواک درگیری پیدا می‌کرد، کار را تعطیل نمی‌کرد و همیشه هم حرفش را می‌زد و هیچ ابایی از کسی نداشت».
کار مهم استعدادیابی کودک و نوجوان برای تئاتر
استاد لطفی‌مقدم، یکی از جلوه‌های تاثیرگذاری داوود کیانیان در تئاتر مشهد و خراسان را کار بزرگی می‌داند که او در زمینه استعدادیابی کودک و نوجوان برای این هنر انجام داد: «در جلسه‌ای با آقای کیانیان قرار شد کاری حرفه‌ای را در دبستان‌ها و دبیرستان‌ها شروع و استعدادهای هنری را کشف کنیم تا از این راه پشتوانه کافی برای تئاتر خراسان مهیا شود. این کار را با همکاری آموزش و پرورش مشهد آغاز کردیم و آقای کیانیان در این راه کمک بزرگی کرد و سرپرستی نشست‌ها و سمینارهای تئاتر کودکان را به‌عهده گرفت. یادم هست در آستانه تعطیلات تابستان این کار را آغاز کردیم و خانواده‌ها به‌قدری استقبال کردند که مرتب تماس می‌گرفتند و می‌گفتند ما پیش از این نمی‌دانستیم بچه‌هایمان را در سه ماه تابستان چطور مشغول کنیم و حالا همه کار و زندگی‌مان تئاتر شده‌است».
استقبال بی‌نظیر از نمایشنامه‌ها و تئاترهای کیانیان
پدر تئاتر خراسان در پایان به ذکر خاطره‌ای از استاد داوود کیانیان که به رفاقت و دوستیِ بیش از پنجاه‌ساله منجر شد، می‌پردازد: «بهترین خاطره‌ای که از ایشان دارم مربوط به زمانی است که راهنمای سپاه دانش سبزوار بودم. روزی گفتند قرار است وزیر فرهنگ برای بازدید بیاید و شما باید برنامه‌ای اجرا کنید. من جست‌وجو کردم و دیدم آقای کیانیان هم به‌عنوان نیروی سپاه دانش در سبزوار مشغول خدمت است. همین برنامه باعث رفاقت ما شد در بیش از پنجاه‌وچندسال پیش. بعد که هر دو به مشهد آمدیم، رفاقتمان از دو برادر بیشتر شد و کاری نبود که ایشان روی صحنه ببرد و استقبال بی‌نظیری از آن به عمل نیاید».