ناترازی ۷۰۰ هزار میلیاردی نظام بانکی

محمد حقگو_روزنامه خراسان/ محمدپور معاون نظارت و تنظیم گری بانک مرکزی در گفت‌وگوی اخیر خود در رسانه ملی، تازه ترین وضعیت ناترازی نظام بانکی و تصمیمات اخذ شده در مقابل این مسئله را تشریح کرد.

​​​​​​​ناترازی بانک ها به چه معناست؟
قبل از هر چیز باید یک اصطلاح فنی یعنی ناترازی در نظام بانکی را توضیح دهیم. ناترازی نظام بانکی از دو جنبه قابل بررسی است. اول: ناترازی نقدینگی به این معنا که یک بانک در ایفای تعهدات نقدی خود دچار اختلال و کسری می شود. یعنی مثلاً در صورتی که مردم به یک باره خواستار سپرده‌های خود از بانک شوند (در شرایط هجوم بانکی)، این بانک دچار کسری پول نقد و نقدینگی خواهد شد. دوم ناترازی دارایی- بدهی که در آن حالت مجموع دارایی های یک بانک کفاف بدهی های آن را نمی دهد. این ناترازی از نوع قبلی آن ریشه ای تر و خطرناک تر است. ادامه فعالیت این چنین بانک‌هایی به آن معناست که سهامداران دیگر در ریسک فعالیت‌های این بانک مشارکتی ندارند.

ناترازی نظام بانکی ۲.۵ برابر کسری تراز عملیاتی بودجه ۱۴۰۳  
به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر ناترازی نظام بانکی زیر ۷۰۰ هزار میلیارد تومان بوده و این ناترازی بر اساس صورت های مالی بانک ها، عمدتاً به گونه ای است که از سایر بخش های اقتصادی از طریق دولت به بانک ها تحمیل شده است. در خور ذکر است برای مقایسه، می توان این رقم را با رقم ۲۸۰ هزار میلیاردی کسری تراز عملیاتی بودجه طبق قانون بودجه سال جاری مقایسه کرد! وی از سوی دیگر وضعیت بیش از ۷۰ درصد بانک ها را به گونه ای دانست که در زمره بانک های ناتراز به شمار نرفته و با برنامه بانک مرکزی و اقدامات اصلاحی بانک ها از منظر شاخص های ارزیابی در وضعیت بانک های تراز دسته بندی می‌شوند.   

 کفایت سرمایه اورژانسی ۸ بانک
نسبت کفایت سرمایه یکی از شاخص های مهم ارزیابی بانک ها به شمار می رود و به طور خلاصه به این معناست که سرمایه یک بانک نسبت به کل دارایی‌های آن به چه میزان است؟ استانداردهای بانکی سطح استاندارد این شاخص را ۸ درصد بیان می کنند. با این حال توضیحات معاون نظارت بانک مرکزی نشان می دهد که نسبت کفایت سرمایه ۸ بانک نه تنها زیر ۸ درصد، بلکه کمتر از صفر نیز هست! طبق داده‌هایی که محمدپور ارائه کرده، هم اینک ۱۰ بانک دارای شاخص کفایت سرمایه ۸ درصد و بیشتر هستند و این شاخص برای ۱۱ بانک نیز بین صفر تا ۸ درصد است.

 ضرب الاجل ۶ ماهه بانک مرکزی به ۱۷ بانک برای افزایش سرمایه
معاون نظارت بانک مرکزی از اولتیماتوم این بانک به بانک هایی خبر داده که کفایت سرمایه آن ها زیر ۸ درصد است. در این راستا و طبق زمان بندی اعلام شده، بانک‌ها دو ماه فرصت دارند تا برنامه‌های خود را در این زمینه ارائه دهند. بعد از آن، بانک مرکزی دو ماه فرصت دارد تا برنامه را ابلاغ کند و پس از آن بانک ها دو ماه فرصت دارند تا مجمع فوق العاده خود را برگزار و افزایش سرمایه را انجام دهند. اگر چه طبق آمارهای دیگر این مقام مسئول، تعداد این بانک ها می بایست ۱۹ بانک باشد، با این حال، وی اظهار داشت: حدود ۱۶ - ۱۷ بانک باید برنامه اصلاح ناترازی ارائه دهند! بر این اساس تاکنون ۶ - ۷ بانک برنامه های خود را ارائه داده اند و چنانچه در مهلت قانونی این برنامه ارائه نشود، طبق قانون بانک مرکزی موظف است تا خود راساً مجمع عمومی بانک را برگزار کند و افزایش سرمایه با روش‌های مختلف صورت گیرد.

 بانک ها به سوی اصلاح نروند، منحل خواهند شد
محمدپور در خصوص رویکرد بانک مرکزی در برخورد با بانک‌های ناتراز گفت: رویکرد اول احیا و سامان دهی بانک های ناتراز است و در واقع متمایل هستیم بانک ناتراز با ابزارها و روش های مختلف تراز و سامان دهی شود. برای این کار در طول به ویژه سال های اخیر، برنامه هایی تحت عنوان برنامه اصلاح و سامان دهی به بانک های ناتراز ارائه شد و برخی بانک‌ها با عمل کردن  به این برنامه هم از منظر نقدینگی هم از منظر دارایی- بدهی به بهبود شاخص های احتیاطی نزدیک شدند. اما قاعدتاً گزینه بعدی در خصوص بانک هایی که با همه این اقدامات به سمت اصلاح حرکت نکنند حتماً مانند اقداماتی که در سال گذشته در خصوص انحلال سه موسسه انجام شده خواهد بود.  ابزارهایی همچون  توقف و انحلال که در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است، حتماً در مورد بانک‌هایی که به سمت اصلاح حرکت نکنند به کار گرفته می شود.  

 ابهام در سخنان معاون نظارت بانک مرکزی ناترازی بانک ها از چه نوعی است؟
بخشی از توضیحات این مقام مسئول به تشریح نوع ناترازی در بانک ها اختصاص داشت که البته مقداری مبهم و تا حدی متناقض نیز بود. وی در بخشی از سخنان خود گفت که عمده ناترازی ها در نظام بانکی از نوع ناترازی نقدینگی است. با این حال، در بخشی دیگر، وی بخش زیادی از ناترازی بانک ها که در صورت های مالی بانک وجود دارد را به دلیل به روز نبودن ارزش دارایی های بانک دانست. محمدپور افزود: در حالی که عمده بدهی‌های بانک ها یعنی سپرده‌های مردم دارای ارزش به روز شده هستند. دارایی ها به ویژه دارایی ها از جنس املاک و مستغلات   به روز نبوده ولی با ارزش گذاری مجدد می تواند برخی بانک ها را از ناترازی خارج کند. به گزارش خراسان، این اظهارات را می توان ناظر به وجود ناترازی در معادله دارایی-بدهی بانک ها دانست.