گفت‌و‌گو با خلاق‌ترین هنرمند جشنواره جواهرات میلان ایتالیا ۲۰۲۳ که خالق سبک قلمزنی سه‌بعدی در ابعاد میلی‌متری است و برای ساخت انگشتر «ضامن آهو» که نفیس‌ترین انگشتر هنری‌ومعنوی جهان نام‌گرفته، ۲۸۰۰ساعت وقت گذاشته است
مجید حسین زاده_روزنامه خراسان/وقتی با چشم عادی به انگشترها و جواهراتی که توسط استاد «علی جنگی» قلمزنی شده نگاه می‌کنید، شگفت‌زده خواهید شد؛ اما این تازه شروع ماجراست! وقتی آن‌ها را زیر میکروسکوپ قرار بدهید، جزئیات در حدی خودنمایی می‌کند که زبان آدم برای چند لحظه بند می‌آید. «علی جنگی» مشهور به فرشچیان قلمزنی خالق سبک قلمزنی سه بعدی در ابعاد میلی‌متری است که آثار هنری‌اش در ایران و کشورهای مختلف جهان مورد توجه قرار گرفته است. او با ۴۰ سال سابقه در زمینه جواهرات مبدع پیشرفته‌ترین سبک قلمزنی در جهان است. «جنگی» طراح و سازنده نفیس‌ترین انگشتر و گردن‌بند هنری جهان محسوب می‌شود و برگزیده‌شدن در جشنواره جواهرات میلان ایتالیا در کارنامه هنری‌اش چشمگیرتر است. به همین بهانه و در پرونده امروز زندگی سلام به سراغ او رفتیم تا برای ما از این هنر، افتخاراتی که برای کشورمان کسب کرده، چالش‌هایش و آثار هنری بگوید که برای بعضی‌های‌شان بیش از ۵۹۰۰ ساعت زمان گذاشته است.
پدرم یکی از استادان هنر قلمزنی بودند
استاد «علی جنگی» ۱۴ اسفند ۱۳۵۶ در مشهد به دنیا آمد. او فرزند استاد بزرگ قلمزنی مرحوم استاد حاج اسماعیل جنگی است که بی‌شک پدر قلمزنی خراسان محسوب می‌شود و هنرمندان قلمزن مشهد مدیون او هستند. خودش در این باره می‌گوید: «من در یک خانواده مذهبی و علاقه‌مند به هنر به دنیا آمدم. پدر من یکی از استادان هنر قلمزنی بودند که در چندین سبک تبحر داشتند. او صاحب فن قوی در ارائه آثار قلمزنی در ابعاد بزرگ، برجسته‌کاری، ریزه‌کاری، قلم‌گیری، تراش و ... بود. خلاصه زحمات زیادی در عرصه هنر کشیده بود. یکی از چیزهایی که او پدر قلمزنی روی انگشتر در خراسان لقب گرفت، به این دلیل بود که قلمزنی انگشتر را در خراسان و ایران باب کرد تا مدل جدیدی از انگشترها بین علاقه‌مندان به زیورآلات هنری و ایران ارائه شود و آن را آموزش هم داد که بنده یکی از ثمرات آن هستم.»
از ۸ سالگی قلمزنی را شروع کردم
این قلم‌کار و انگشترساز مطرح بین‌المللی که بسیاری از آثارش هم‌اکنون در موزه‌های دنیا به نمایش در آمده و خودنمایی می‌کند، درباره ورود به این هنر می‌گوید: «من از سال ۱۳۶۳در کنار پدرم به‌طور رسمی قلمزنی را آغاز کردم. از ۸ سالگی طراحی و آشنا شدن با کار قلمزنی را آغاز کردم. در آن سن پایین با یک قلم و چکش مشغول به این کار شدم و پدرم به من سخت می‌گرفت تا در گوشت و پوست و خون من، هنر جاری شود. بنابراین قلمزنی از کودکی در من نهادینه شد. علاقه زیادی به آن داشتم و با یک عشق و سرعت بیش از حدی در آن پیشرفت کردم».
شاگرد کمال‌الملک زمان شدم
او در ۱۶ سالگی اولین اثر خود را که حکاکی روی گل رز بود، رونمایی کرده است. «جنگی» در مسیر پر پیچ و خم قلمزنی گام برای رشد در این هنر به توصیه پدرش فراگیری هنر مجسمه‌سازی و طراحی را زیر نظر استاد «محمود عطایی‌فر» و «خوشنویسی» را زیر نظر استاد «سیدرضا وزیری» آغاز کرده است. خودش در این باره می‌گوید: «بله، خیلی زود برای طراحی به کلاس‌های استاد «محمود عطایی‌فر» که نسل سوم استاد کمال المک است رفتم. بنابراین من هم از لحاظ هنری، نسل چهارم کمال‌الملک شدم. استاد «عطایی‌فر» هم شاگرد یکی از برجسته‌ترین شاگردهای کمال‌الملک بوده است و در جوانی به او لقب کمال‌الملک زمان را داده بودند. من ۵ سال ساگرد ایشان بودم و در کنار طراحی، مجسمه‌سازی و قلمزنی کار می‌کردم و سپس خطاطی.»
می‌خواستم هر چیزی را با کوچک‌ترین ابعاد روی انگشتر کار کنم
قلمزنی در مقیاس میکرو میلی‌متر و به صورت سه بعدی بر روی انگشتر و زیورآلات، اتفاق جدیدی در این هنر بوده است. این ابداع نقطه عطفی برای این هنر هزار ساله بوده است که با دستان توانمند «علی جنگی» به عرصه ظهور نشسته است. او در این باره می‌گوید: «خیلی زود سبک‌های مختلف قلمزنی را فراگرفتم و دوست داشتم هر چیزی را که می‌بینم، با کوچک‌ترین ابعاد بر روی انگشتر با بالاترین کیفیت کار کنم. شعار شروع کار من همین بود. کم‌کم که جلو رفتم، پیکرتراشی برای من بیشتر جلوه کرد. مدتی هم کارهای مینیاتوری استاد فرشچیان را انجام می‌دادم و آرام‌آرام به سمت کارهای رئال کشیده شدم که از جنس طبیعت کار کنم چه از پرتره و چه از اشیا و حیوانات در فضاهای مختلف و ... . این کار را به سبک سه‌بعدی انجام دادم. بعد از چند سال، شروع کردم به اینکه المان‌های خاص را بر روی انگشتر طراحی کنم. بعضی کارها، یک ماه، دو ماه و بعضی کارها بود که به چند سال زمان نیاز داشت. مثلا من تابلوی عصر عاشورا استاد فرشچیان را در ۲ سانت جا روی یک انگشتر کار کردم و این بسیار زحمت داشت. انگشترهای زیاد دیگری هم کار کردم، ریزترین آیت‌الکرسی جهان، ضریح امام‌حسین(ع) در یک سانتی‌متر روی یک انگشتر و ... هم از آثار من است. بیش از ۳۱۵ اثر کلکوسیونی کار کردم ولی از ابتدای ورودم به این هنر، چندین هزار انگشتر قلم زدم که پلکان‌های رشد هنرم شد.»
وجود معنویت در هنر ما را به یک رشد ماورایی می‌رساند
اکنون پس از حدود ۴۰ سال فعالیت هنری استاد «علی جنگی» آثار وی در بیش از ۲۰ نمایشگاه و موزه مختلف به نمایش درآمده و توجه جهانیان را به خود جلب کرده است. او در این باره می‌گوید: «در ۲۶ یا ۲۷ سال اخیر، مستندهای زیادی درباره این هنر برای پخش در داخل و خارج از کشور ساخته شده است. بیش از ۲۰ مستند از من برای ترویج این هنر از صداوسیمای خودمان پخش شده است. هدف من ترویج هنر معنوی و اسلامی و شیعی است. می‌خواهم به نسل جوان نشان بدهم آن چیزی که هنرمند را موفق می‌کند، توکل و توسل است و وجود معنویت در هنر ما را به یک رشد جهانی و ماورایی می‌رساند. در این چند سال، چندین هزار نفر به این هنر جذب شدند و امروزه قلمزنی در دید نسل‌های اخیر با انگشترها شناخته می‌شود.»
یک ارمنی بعد از دیدن یکی از آثارم، مسلمان شد
«انگشترها برای من، یک موزه متحرک از فرهنگ و تمدن کهن ایرانی و اسلامی، ادبیات‌مان، اعتقادات و نگرش ما به هستی و پیرامون ماست. جواهرات فقط زیورآلاتی زیبا نیستند بلکه می‌توانند حامل داستان‌ها، خاطرات و مفاهیم عمیقی باشند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. این گنجینه نه تنها از نظر مادی ارزشمند است بلکه از نظر معنوی هم غنی خواهد بود و نسل‌های آینده را به یاد شما و داستان‌هایتان خواهد انداخت». او با این مقدمه ادامه می‌دهد: «این انگشترهای قلم‌کاری شده بر روی باورهای افراد هم تاثیرگذار است. مثلا یکبار سبب شد یک نفر با دیدن یکی از آثار هنری و موزه‌ای من، مسلمان شود. من عبارت «علی ولی‌ا...» را در ریزترین ابعاد که جزیئاتش به اندازه یک فرش ۳ در ۴ متری بود، در یک انگشتر یک سانتی‌متری تذهیب کار کرده بودم که در دست یکی از سفرای ما در خارج از کشور بود. برای یک نفر سوال شده بود که این عبارت چیست که این‌قدر زیباست. زمانی که به او درباره امام علی(ع) می‌گویند، بیش از ۲ ماه و خورده‌ای با مطالعه کتاب‌های اسلامی و مباحثه‌های متعدد، این شخص ارمنی مسلمان می‌شود که جرقه‌اش از دیدن اثر هنری من شروع شده بود و این افتخاری برای من است.»
۲۸۰۰ساعت بر روی انگشتر «ضامن آهو» کار کردم
یکی از معروف‌ترین آثار او که توجهات هنرمندان زیادی از داخل و خارج از کشور را به خودش جلب کرد، انگشتر «ضامن آهو» بود. «جنگی» درباره آن می‌گوید: «سال ۱۳۸۹ بود که انگشتر «ضامن آهو» که برای خلق آن بیش از ۲۸۰۰ ساعت با ریزترین ابعاد کار کردم، به‌عنوان نفیس‌ترین انگشتر هنری و معنوی جهان نام گرفت. انگشتر ضامن آهو بیش از ۲ سال زمان مفید برد. یکی از ویژگی‌های این اثر همین بود که سر آهو را در یک‌ونیم میلی‌متر جا قلمزنی کردم که با یک ششم سر سوزن کار می‌کردم. این سبک قلمزنی سه بعدی در ابعاد میلی‌متری را خودم ابداع کردم و کم‌کم با رویکردی که به لفظ امروزی‌ها قلمزنی نانو با بالاترین کیفیت لقب گرفته، آثار را می‌ساختم».
۵۹۷۰ ساعت برای ساخت انگشتر «مرغ ملکوت» وقت گذاشتم
|
منتخب نمایشگاه هفته جهانی جواهرات میلان، منتخب نمایشگاه هنرهای قرآنی نشرالقرآن پوتراجایا ۲۰۲۳ (کوالالامپور مالزی)، تجلیل شده از طرف سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور آبان ماه ۱۴۰۲، سازنده نفیس‌ترین انگشتر هنری معنوی دنیا به انتخاب نماینده یونسکو، قلمزنی ریزترین آیت‌الکرسی جهان به خط ثلث بر روی انگشتر، برگزاری بیش از ۲۰ نمایشگاه انفرادی در ایران و خارج گوشه‌ای از افتخارات استاد «علی جنگی» است. اما از او می‌خواهم درباره جشنواره جواهرات میلان ایتالیا برای ما بگوید که این طور توضیح می‌دهد: «یکی از شاخص‌ترین آثارم، انگشتر مرغ ملکوت بود که در ایتالیا رونمایی شد و این انگشتر طی ۱۰ سال از ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ زمان برد. ۵ هزار و ۹۷۰ ساعت کار روی این انگشتر شده است که به قول ایتالیایی‌ها این یک معجزه در هنر بود. آن‌جا لقب خدایگان هنر را به من دادند. یعنی بین ۴۶ کشور که ۱۰۵ نماینده داشتند، رقابت سنگینی بود اما در نهایت آن‌ها به این نتیجه رسیدند که من بدون شک اثر هنری من بهترین است بنابراین به عنوان برترین و خلاق‌ترین هنرمند ۲۰۲۳ در میلان ایتالیا انتخاب شدم.»
مشغول ساخت انگشتر «۵ نور مقدس» هستم
از استاد «جنگی» می‌پرسم که الان مشغول به طراحی و قلمزنی چه انگشتری است که می‌گوید: «یکی از انگشترهایی که الان مشغول به قلمزنی آن هستم، ۵ نور مقدس است که روایت قرآنی مباهله در یک طرف آن کار شده است و در طرف دیگر، آیه آن کار شده است که این هم کار خاصی است و چندین سال است که مشغول به آن هستم. قصد داریم این انگشتر را جهانی و خاص رونمایی کنیم. همچنین المان‌ها و مسایل و دغدغه‌های فرهنگی و شیعی بسیاری در ذهنم نسبت به غدیر و ظهور امام زمان(عج) در دست کار دارم که مسیر هنری من برای آینده را ترسیم می‌کند».
دولت هیچ برنامه مشخصی برای هنرمندان ندارد
«ما کشوری هستیم که مرکز هنر جهان به حساب می‌آییم اما متاسفانه آن‌طور که باید به هنرمند اهمیت نمی‌دهیم و از او بهره نمی‌بریم. اگر مسئولان بخش هنر و گردشگری میراث‌فرهنگی عمکرد درستی داشتند، هنر ایران در بالاترین سطح هنر جهان می‌درخشید اما امروز می‌بینیم که تابلوهای چینی از هند و روسیه می‌آیند و این واقعا یک ضربه هولناکی است که به هنر کشور ما وارد شده است». استاد «جنگی» با این مقدمه در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: «ما هنرمندانی داشتیم که دنیا به آن‌ها با چشم حیرت نگاه می کرده است. اما الان متاسفانه در آن وضعیت نیستیم و هنرمندان در کشور ما بسیار مظلوم هستند. دولت هم هیچ برنامه مشخصی برای حمایت از هنرمندان ندارد. من برای خودم نمی‌گویم. من تمام توانم را گذاشتم و هزینه شخصی بسیاری کردم تا هنرم را به دنیا نشان بدهم. البته اهالی رسانه وقتی تلاش من را دیدند، همراهی و همکاری خیلی خوبی با من کردند. مثلا مدیرکل صداوسیما خراسان‌رضوی جناب نصرپور، به مراتب بسیار پردغدغه برای هنرمندان این سرزمین کار کرده است و سعی کرده هنر ایرانی و معنوی ایران را با در اختیار گذاشتن کنداکتورهای پخش به خصوص برای نوجوان‌ها معرفی و فعالیت در این عرصه‌ها را فرهنگ‌سازی کند. هنرمندان ایرانی باید به دنیا معرفی شوند و بودجه‌هایی باید به این امر اختصاص داده شود تا نوجوانان و جوانان ما به هنر رجوع کنند و این سبب رشد اجتماعی و افزایش امید در این نسل خواهد شد. من به تازگی یک برنامه و طرح مفصلی را به معاونت صنایع‌دستی کشور ارائه کردم و تقاضا کردم به مجلس داده شود تا بزرگ‌ترین کارخانه و شرکت‌های کشور موظف شوند تا جایگاه‌هایی برای هنرمندان و اساتید در نظر بگیرند و هنر اصلی ایرانی در کارشان پررنگ شود. بعدش خواهیم دید که رشد هنر در ایران بسیار استثنایی خواهد شد. سایه هنر بر صعنت جوری خواهد شد که تمام بسته‌بندی‌ها و محصولات ایرانی و کالاهای صنعتی توام با هنر اصیل و درجه یک ایرانی به دنیا عرضه خواهد شد. بعد از این اتفاقات دوباره می‌توانیم بگوییم که هنر نزد ایرانیان است و بس.»
دیدگاه ها