افزایش سگ‌های ولگرد با ژست‌های اینستاگرامی

صابر_روزنامه خراسان/ -هر چند وقت یک‌بار برخی افراد که اطلاع دقیقی از ابعاد کارشان ندارند در فضای مجازی ژست دلسوزی برای حیواناتی چون  سگ‌ها و گربه‌ها ی ولگرد را می‌گیرند؛ با مقداری غذا وارد جایی می‌شوند؛ سگ‌های زیادی دورشان می‌آیند و آن‌ها هم یک آهنگ زیبا روی کلیپ‌شان می‌گذارند تا به مخاطب القا کنند کارشان با ارزش است؛ درحالی که ماجرا جور دیگری است. ما این کلیپ‌ها را می‌بینیم؛ اما وقتی یک سگ در حاشیه شهر به کودک معصومی حمله کند، کسی نیست برای ما فیلم بگیرد و پخش کند تا با عواقب برهم زدن اکوسیستم آشنا شویم. کودک معصومی که در چنین مواقعی از ترس خیلی زود روی زمین می‌افتد و دست و پا زدن‌هایش، نتیجه‎ای   جز زخمی‌شدن و احتمال ابتلا به بیماری‌‌هایی مانند هاری ندارد. اخبار و آمار مربوط به سگ‌گزیدگی چنان فراوانی دارد و تلخ است که نمی‌توان به‌راحتی از کنارش رد شد. به بهانه پخش عکس‌ها و کلیپ‌هایی از غذا دادن به سگ‌های ولگرد حاشیه شهر و گربه‌های داخل پارک‌ها، از عواقبی گفتیم که این رفتارها برای انسان‌ها، خود این حیوانات، دیگر گونه‌های جانوری و حتی کلیت محیط زیست دارد. 

چرا جمعیت سگ‌های ولگرد حاشیه شهر زیاد شده است؟
دلیلش این است که یک جریان به‌ظاهر دوستدار سگ راه افتاد که فکر می‌کند دوست‌داشتن طبیعت و حیوانات، این است که به محض این که یک حیوان را سر راه خودمان دیدیم، او را تغذیه کنیم. با افزایش جمعیت سگ‌ها به دلیل این ماجرا، امکان کنترل و واکسیناسیون آن‌ها نیست، زندگی آن‌ها دیگر وابسته به غذا نیست؛ توانمندی زندگی در محیط را از دست می‌دهند و صرفاً فکر می‌کنند هر انسانی سمت‌شان رفت، می‌خواهد به آن‌ها غذا بدهد. هرچقدر هم عده‌ای آدم دلسوز مقابل این افراد بایستند و بگویند این‌کار اکوسیستم یک منطقه را برهم می‌زند و مداخله‌ای نادرست در طبیعت است، گوش‌شان بدهکار نیست. این افراد گاهی با شبکه‌های اجتماعی چنان شلوغ‌کاری می‌کنند که برخی مسئولان هم ترجیح می‌دهند رفتار غلط‌شان را نادیده بگیرند.

افزایش زایمان سگ‌ها
سگ در هر سال و در حالت عادی، بین ۶ تا ۷ بار زایمان دارد اما در گذشته، چون قانون طبیعت بود و نمی‌توانست از پس تغذیه همه آن‌ها بربیاید، بیشترشان از بین می‌رفتند و یک یا دوتا از آن‌ها که قوی‌تر بودند، باقی می‌ماندند. اما الان با تغذیه خوبی که دارند، گاهی سگ‌ها تا ۲۰ توله در یک سال به دنیا می‌آورند؛ یک سگ امروزی ۷ یا ۸ بچه‌اش را به راحتی شیر می‌دهد چون مواد غذایی کافی در دسترس اوست. این در حالی است که سایر حیوانات مانند گوشت‌خواران بزرگ و علف‌خواران به سختی سالی دو توله به‌دنیا می‌آورند. در ضمن، سگ‌های ولگرد امروزی از نظر جثه هم خیلی بزرگ‌تر شدند. سگ‌های ولگردی که قدیم می‌دیدیم، تا ۲۰ یا ۳۰ سال پیش، آن‌هایی که در خیابان یا کوه سرگردان بودند، جثه بسیار ضعیف و نحیفی داشتند اما الان بدن‌های بسیار قوی و توانمندی دارند چون تغذیه خوبی دارند. یعنی هم با افزایش جمعیت سگ‌ها به‌خاطر تغذیه شدن توسط انسان‌ها مواجهیم، هم با جثه بزرگ تر و احتمال آسیب بیشتری که برای دیگر گونه‌ها و انسان‌ها دارند.


آسیب سگ‌های ولگرد به طبیعت

شاید بگویید خب چه عیبی دارد که جمعیت سگ‌ها بیشتر شده؛ انسان‌ها هم مواظب خودشان باشند تا دچار گاز گرفتگی نشوند و ماجرا تمام می‌شود. اما همه‌چیز به این راحتی نیست. شاید ما متوجه نشویم اما سگ‌های ولگردی که برخی از ما عامل افزایش جمعیت‌شان هستیم به کاشانه پرندگان آسیب می‌زنند و استرس زیادی به آن‌ها وارد می‌کنند. همچنین در اطراف شهرها به لانه حیوانات دیگر آسیب می‌زنند، تعادل طبیعت را به هم می‌زنند، تکثیر حیوانات دیگر را مختل می‌کنند، از خزندگان مانند مار گرفته تا کبک هدف حمله سگ قرار می‌گیرند، حتی به محیط‌بانان هم حمله می‌کنند و ... . اگر مثلا ما از خبر فوت چند کودک بر اساس سگ‌گزیدگی باخبر شدیم، صدها مورد سنجاب، خرگوش، مار، میش و ... در طبیعت توسط همین سگ‌ها از بین رفتند اما بی‌اطلاع هستیم.

مشکلات بهداشتی سگ‌های ولگرد
برخی تصور می‌کنند نگرانی بابت افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد فقط به‌خاطر خطر گزیدگی و بزاق آن‌هاست؛ اما ماجرا فراتر از این است. حضور زیاد و کنترل نشده سگ‌ها که بیشتر اوقات امکان نظارت بر آن‌ها و واکسیناسیون‌شان در حاشیه شهرها فراهم نیست از جنبه‌های مختلف مشکلات بهداشتی جدی ایجاد می‌کند. به‌طور مثال مدفوع‌شان باعث آلوده‌شدن آب و انتقال بعضی بیماری‌ها به حیات‌وحش می‌شود که ما از آن هم اطلاع پیدا نمی‌کنیم. بیماری‌های زیادی ممکن است به‌واسطه حضور زیاد سگ‌ها، آلودگی محیط یا بیماری دیگر گونه‌ها که با انسان‌ها در ارتباط هستند هم حیوانات دیگر را تهدید کند هم زندگی ما انسان‌ها را. این‌جاست که باید یادآوری کنیم غذارسانی به آن‌ها کمک زیادی به تکثیرشان می‌کند. در گذشته سگ‌هایی در طبیعت وجود داشتند اما چون غذارسانی برای آن‌ها صورت نمی‌گرفت خود طبیعت جمعیت آن‌ها را کنترل می‌کرد یعنی اگر غذا پیدا نمی‌کردند مانند سایر حیوانات یا توله‌های‌شان می‌مردند یا براساس قانون طبیعت یعنی همان قانونی که قوی‌ترها بقا پیدا می‌کنند خودشان، خودشان را کنترل می‌کردند؛ عوارض و عواقب بیماری و آلودگی‌شان هم در مکانیزمی طبیعی کنترل می‌شد.

بلایی که فضای مجازی سر ما آورد
در کشورهای اروپایی، آمریکا، استرالیا و ... غذادادن به حیوانات کلا ممنوع و مشمول جریمه‌های سنگین است. نگهداری سگ هم باید با رعایت یک سری قوانین و مقررات باشد که آن‌ها هم بسیار
 سخت گیرانه است و در بعضی کشورها، به‎تازگی یک چیپ زیر گوش یا پوست سگ نصب می‌کنند تا اگر در طبیعت یا خیابان رها شد، از طریق همان چیپ صاحبش را پیدا کنند و جریمه بسیار سنگینی برایش در نظر بگیرند. چون وقتی سگ رهاست، به بهداشت عمومی و حیات‌وحش صدمه می زند. درحالی که بسیاری از ما غافل از این‌که نگهداری از یک حیوان مثل سگ چه شرایطی دارد، صرفاً برای پیروی از فضای مجازی، چشم‌وهم چشمی و دلایلی دیگر یک حیوان را در آپارتمانی کوچک اسیر می‌کنیم؛ بعد هم که امکان نگهداری از او را نداشتیم و مدام در تکاپو بود و خانه را به هم ریخت بدون توجه به این‌که حیوان به ما وابسته شده و از طرفی مهارتی برای حضور در محیط ندارد او رها می‌کنیم تا یا خودش آسیب ببیند یا به دیگر گونه‌ها آسیب بزند. گاهی برخی‌ از ما یک سگ هاسکی را که نژادش برای مناطق سردسیر است به‌خانه می‌آوریم و نمی‌دانیم با این کار به او آسیب می‌زنیم. رفتارهایی که هیچ‌کدام مصداق حیوان دوستی نیست و صرفاً تحت تاثیر فضای مجازی است.

نیم‌‌‌نگاه
هاری از شروع علایم درمانی ندارد
همان‌‌‌طور که گفتیم یکی از پیامدهای تغذیه سگ‌‌‌های ولگرد افزایش جمعیت آن‌‌‌ها و بالارفتن احتمال انتقال بیماری‌‌‌های خطرناک از حیوان به انسان است. هاری، عفونت‌های انگلی، بیماری‌های استخوانی و مرگ، از جمله عوارض سگ‌گزیدگی است که در این بین هاری نگران‌‌‌کننده‌‌‌تر است. اگر فردی در معرض گزش قرار گرفت، باید کاری کرد که حیوان بیشتر تحریک نشود تا به فرد حمله‌ور شود و بی‌حرکت ماندن منجر به کاهش میزان گزش خواهد شد. البته حداقل گزش و خراش معمولی هم ممکن است هاری را منتقل کند. در همان لحظه پس از گزیده شدن، محل گزیدگی را باید فوری و در حد ۳۰ دقیقه با آب و صابون شست‌وشو داد. اگر زخم گزیدگی یا خراش، خونریزی دارد، با یک باند یا حوله تمیز به آن ناحیه فشار وارد کنید تا خونریزی متوقف شود. در صورت امکان، از دستکش‌های لاتکس یا لاستیکی تمیز برای محافظت از خود و جلوگیری از عفونی شدن زخم استفاده کنید و سپس فرد خیلی سریع به مرکز بهداشت انتقال یابد تا واکسن هاری به او تزریق شود. تورم خیلی شدید گلو و غده‌های لنفاوی مختلف، ریزش بزاق، تار شدن دید و ضعف بینایی، وحشت از آب، ناتوانی در نوشیدن، در برخی موارد هم پرخاشگری و نداشتن تعادل از علایم هاری هستند. هرقدر محل گزش دورتر از سر باشد، ویروس دیرتر به سر می‌رسد و علایم دیرتر شروع می‌شود. ممکن است یکی دو ماه طول بکشد که ویروس به سر برسد و علایم شروع شود. البته باید این را بدانیم که بیماری هاری از زمانی که علایمش شروع می‌شود، دیگر درمان ندارد و صد درصد به مرگ فرد منجر می‌شود. یعنی فقط می‌توان پیشگیری کرد. پس بهتر است فرد گزیده‌شده حتما در زمان طلایی به مراکز درمانی انتقال داده شود. حالا علاوه بر تمام پیامدهای تلخی که این موضوع برای محیط زیست، دیگر گونه‌‌‌ها و حتی انسان دارد آیا چند کلیپ اینستاگرامی ارزش چنین خطری را دارد؟