تکثیر۴۷ ثانیه تاریخی «سنوار»

مجیدحسین زاده_روزنامه خراسان/ دوربین نصب‌شده بر روی یک پهپاد وارد ساختمانی مخروبه می‌شود. روی یک مبل، فرمانده حماس، خسته و زخمی، تنها و ظاهرا ناامید نشسته است. پهپاد می‌خواهد به او نزدیک و نزدیک‌تر شود تا استیصال او را به تصویر بکشد. نوع نشستن «سنوار» که صورتش را پوشانده و دست مجروحش را بر روی مبل قرار داده، اصلا شباهتی به آدم‌های محاصره شده ندارد. با یک نگاه به دوربین روی پهپاد، می‌خواهد در این آخرین لحظات باز هم در حد توانش در برابر دشمن شجاعانه بجنگد. چند ثانیه بعد، دست سالمش بالا می‌رود و چیزی شبیه چوب، عصا یا اسلحه را پرتاب می‌کند سمت دشمن. البته مشخص است که دیگر توانی در بدنش نمانده است. ضربه‌اش هم به آن پهپاد کاری نیست اما تاریخ را می‌شکافد. حالا همان حرکت برای بسیاری از نیروهای رزمنده و مقاومت، معنابخش و در ذهن همه مردم آزاده جهان جاودانه شده است. انگار آن پهپاد از سمت دشمن و از دل ارتش رژیم‌صهیونیستی آمده بود تا آخرین لحظات زندگی این فرمانده را به تصویر بکشد تا برای تمام آیندگان، الگویی از نفرت ازلی و ابدی از ظلم و استبداد را به تصویر بکشد. او قهرمان بود، قهرمان زیست و مثل یک قهرمان زندگی کرد. در پرونده امروز زندگی‌سلام از این خواهیم گفت که فیلم منتشرشده از شهید «سنوار» لحظاتی قبل از به شهادت رسیدن توسط رژیم صهیونیستی حاوی چه نمادها و عناصر رسانه‌ای است؟ همچنین مروری داشتیم بر طرح‌هایی که برای ادای دین به این فرمانده خلق و در چند روز اخیر در فضای‌مجازی پربازدید شدند.

این سوتی رژیم‌صهیونیستی بود!
مروری بر واکنش‌ خبرنگاران «بی‌بی‌سی»، «من وتو» و... که نشان می‌دهد آن ویدئوی ۴۷ثانیه‌ای از آخرین لحظات زندگی شهید سنوار، اثرگذاری دقیقاً برخلاف اهداف رژیم‌صهیونیستی داشته است
«دن کوهن» خبرنگار آمریکایی با انتشار فیلم لحظات آخر مبارزه «یحیی سنوار» در توئیتی نوشت: «اسرائیل با انتشار تصاویری از آخرین لحظات یحیی سنوار اشتباه کرد. او با پوشیدن یک چفیه، به‌شدت مجروح‌شده، چوبی را به سمت پهپاد فیلم‌برداری از خودش پرتاب کرد که آخرین اقدام در مخالفت با رژیم صهیونیستی بود. در مرگ، او به یک اسطوره تبدیل شد». مجریان شبکه «من و تو» در واکنش به انتشار این فیلم گفتند: «این سوتی ارتش اسرائیل بود. چون از او یک اسطوره و قهرمان ساخت که نشان می‌دهد مثل سایر نیروهایش در خط مقدم است و تسلیم نمی‌شود و تا آخرین لحظه با اسرائیل مبارزه می‌کند». «کیتلین جان استون» نویسنده استرالیایی هم در پاسخ به کسی که با انتشار تصویری از آن ویدئو، سنوار را «ترسو» خطاب کرده بود، نوشت «او با یک دست، در حال نبرد با سربازها، پهپادها و یک تانک لعنتی بود!... تو نمی‌توانی او را ترسو خطاب کنی». «سیاوش اردلان» خبرنگار بی‌بی‌سی هم نوشت: «این ویدئو از آخرین لحظات زندگی یحیی سنوار مسلماً با هدف تبلیغاتی خاصی توسط ارتش اسرائیل منتشر شد. صرف‌نظر از این که احساس مخاطب راجع به این آدم چیه، این ویدئو به نظر عکس اون هدف کار کرد. حماس اگر هم می‌خواست نمی‌تونست چنین صحنه‌هایی رو تصویرسازی کنه». یورونیوز هم در گزارشی نوشت: «یک راننده تاکسی ۳۰ ساله در غزه می‌گوید: «من از شب گذشته این ویدئو را ۳۰ بار تماشا کردم، هیچ راه بهتری برای مرگ وجود ندارد». او در ادامه می‌گوید که «تماشای روزانه این ویدئو» را به وظیفه‌ای برای فرزندان و نوه‌های خود در آینده تبدیل خواهد کرد. یک زن فلسطینی ۴۲ ساله که مادر چهار فرزند است در مورد ویدئوی آخرین لحظات زندگی یحیی سنوار می‌گوید: «می‌گفتند در تونل‌ها پنهان شده است. می‌گفتند اسرای اسرائیلی را نزدیک خود نگه داشته است تا جانش حفظ شود. اما دیروز دیدیم که او در رفح با سربازان اسرائیلی می‌جنگید، جایی که از ماه مه به اشغال درآمده است.» این واکنش‌ها بخش کوچکی از بازخوردهایی است که نشان می‌دهد آن ویدئوی ۴۷ثانیه‌ای از آخرین لحظات زندگی شهید سنوار، اثرگذاری دقیقاً برخلاف اهداف رژیم صهیونیستی داشته است.



دستاوردهای ویدئوی شهادت «سنوار»
اولین بازخورد فیلمی که منتشر شد، همین بود که تصویر دروغین غربی‌ها درباره «سنوار» را درهم شکست
«یحیی سنوار» که صهیونیست‌ها و رسانه‌های غربی می‌گفتند در تونل‌ها و با سپر انسانی قرار دادن اسرا، تحت تدابیر شدید امنیتی زندگی می‌کند، در خطرناک‌ترین نقطه «تل‌السطان» رفح جایی که بیش از ۵ ماه در محاصره بود، در خط مقدم نبرد با رژیم‌صهیونیستی به شهادت رسید. رژیم برای قدرت‌نمایی و درهم شکستن وجهه رهبری و اسطوره‌ای سنوار، ویدئویی از آخرین لحظات زندگی او را منتشر کرد، درحالی‌که از شدت جراحت و خونریزی دیگر رمقی برایش نمانده بود. حرکتی که به اذعان بسیاری از فعالان رسانه‌ای یک اشتباه بزرگ بود و اثری کاملاً معکوس در مخاطب جهانی برجای گذاشت؛ چون سنوار را در نوع مرگ هم به یک اسطوره تبدیل کرد. به گزارش فارس، «محمد لسانی» فعال رسانه‌ای و کارشناس سواد رسانه‌ای در این باره برای‌مان می‌گوید.

۳عنصر اصلی در ویدئوی منتشرشده
در ویدئویی که پهپاد رژیم صهیونیستی از آخرین لحظات زندگی شهید سنوار ضبط کرده، سه عنصر اصلی وجود دارد که در روایت رسانه‌ای قابل سوژه‌سازی و برجسته‌سازی است. «محمد لسانی» کارشناس رسانه و سواد رسانه‌ای این عناصر را این‌گونه تشریح می‌کند:
۱  محیط و مکان| یک خانه فلسطینی که دارای خاطرات، اتفاقات، روحیه و یک تاریخچه زندگی است. این که این محیط زندگی، تبدیل به یک مخروبه و خالی از سکنه شده، خودش یک عنصر رسانه‌ای است. جالب این که مالک آن خانه در فضای‌مجازی عکس‌های خانه را منتشر کرده و با ابراز ارادت به شهید سنوار گفته «در خانه خودت شهید شدی» و به او افتخار کرده است. در آن عکس‌ها، همان مبل و آن بخش خانه را قبل از تخریب می‌بینیم؛ خانه‌ای که زیبا، پرنور و دلباز بوده و دختربچه این فرد در تصویر حضور دارد.
۲ ژست و نحوه نشستن، رو در رو شدن و چشم در چشم شدن| وقتی کوادکوپتر وارد اتاق می‌شود، شهید سنوار چشم در چشم آن، کاملاً آن را رصد می‌کند، تیزبین است تا ببیند چه اتفاقی می‌خواهد بیفتد. نه می‌ترسد، نه جا می‌زند؛ درحالی‌که دستش جراحت عمیقی برداشته و خونریزی شدید دارد. این یک پلان و قاب ماندگار است.
۳  کنش و اتفاقی که رقم می‌خورد| یعنی پرتاب تکه چوب به سمت کوادکوپتر برای دورکردن این ریزپرنده و منحرف‌کردنش. ایشان در ۶۲سالگی بعد از دوندگی و مبارزه‌ای که در فیلم دیگری شاهدش بودیم (در آن ساختمان در حال تیراندازی و تبادل آتش با سربازان رژیم صهیونیستی بوده‌اند) درحالی‌که پا، سر و دست راستش جراحت برداشته، با دست چپ آن شیء را به سمت ریزپرنده پرتاب می‌کند. این سه قسمت، سه قسمت طلایی است».

هدف رژیم‌صهیونیستی چه بود؟
​​​​​​​اصولاً رژیم صهیونیستی هدف‌گذاری کرده بود که از طریق این ویدئو به سه دستاورد برسد. اول، نمایش اقتدار فنی و اشراف اطلاعاتی، دوم ناامیدسازی و یأس در بدنه مقاومت فلسطین که رهبرشان به این وضعیت دچار شده، سوم بزرگ‌نمایی و برجسته‌کردن به این خاطر که بتواند در افکار عمومی بگوید «جنگ ختم شود چون من دستاورد داشتم». «لسانی» با بیان این سه هدف ادامه می‌دهد: «نتانیاهو دو هدف را برای به راه انداختن جنگ بیان کرده بود؛ نابودی حماس و بازگشت آوارگان اشغالگر. وقتی هیچ‌کدام از این اهداف محقق نشد، صرفاً با بزرگ‌نمایی ترورها و برجسته‌سازی ماشین ترور خود، به دنبال دستاوردسازی است».
بازخورد اول| سنوار رزم‌آور بود، نه دیپلمات!
آن ویدئو باعث فروریختن دیوار دروغین بلندی شد که صهیونیست‌ها بنا کرده بودند. آن‎ها می‌گفتند سنوار چندین لایه از اسرا را دور خودش سپر انسانی قرار داده، در تونل‌هاست و اگر بخواهیم به او حمله کنیم اسرا کشته می‌شوند. این روایتی بود که غربی‌ها ساخته بودند. لسانی با این مقدمه می‌گوید: «اولین بازخورد فیلمی که منتشر شد، این بود که این تصویر دروغین را که او  تنها یک دیپلمات بود وخودش را محصور کرده در هم شکست. بلکه مخاطب با یک رزم‌آور و جنگنده مواجه می‌شود که دارد در خط مقدم نبرد می‌جنگد. بنابراین آن دروغ‌ها فرو ریخت و تصویرسازی از شهید سنوار به‌عنوان یک رزم‌آور رقم خورد».
بازخورد دوم| روحیه جنگاوری، پایمردی و ایستادگی
شهید سنوار، فرد ۶۲ ساله‌ای که به‎شدت مجروح شده، بدنش خسته از چندین ساعت جنگ است، چندین ساعت خون از دست داده(صهیونیست‌ها ساعت ۱۵ اولین گلوله تانک را به خانه شلیک کردند، صبح فردا کوادکوپتر وارد خانه شده که فیلمش را دیدیم)، اما محکم نشسته و آن شیء را پرتاب می‌کند تا ریزپرنده را منحرف و وادار به خروج از خانه کند. این کارشناس رسانه با تشریح این صحنه از ویدئو و بازخورد آن در سطح جهان می‌گوید: «این صحنه‌ها مفاهیم روحیه جنگاوری، جنگندگی، پایمردی و ایستادگی را به ذهن مخاطب متبادر و صادر می‌کند. ما در فضای رسانه‌ای و هنری ایران و در فضای جهان عرب و جهان اسلام و حتی جهان با نمادسازی از مفهوم «ایستادگی تنها در خط مقدم» مواجهیم». «لسانی» در ادامه می‌گوید: «ما در دفاع‌مقدس این تجربه را داشتیم که کسانی به تنهایی خط مقدم را نگه می‌داشتند. فرد بازمانده، از بخش‌های مختلف خط، با آرپی‌جی، تیربار، کلاش و سلاح‌های مختلف آتشبار می‌کرد تا دشمن احساس نکند فقط یک نفر باقی مانده است».



تولیدات هنری برای یک شهادت هنری
به اعتقاد «لسانی» این حالت «ارتش یک‌نفره»، جنگاوری و ایستادگی، خیلی هیجانی و جهشی در تولیدات هنری خودش را بروز داد. او در انتها می‌گوید: «آمار فنی و عددی در دست ندارم، اما به نظرم می‌رسد حجم تولیدات هنری در کشور ما برای یحیی سنواری که از فلسطین و از مذهب تسنن بود، از حجم تولیداتی که برای سایر شهدا انجام شد، خیلی بیشتر بود. این نشان می‌دهد این میزانسن و چینش اجزا در صحنه و این نوع مواجهه با دشمن صهیونیست، مثل قطعات یک پازل هنری یا یک اجرای بی‌نقص هنری واقعاً در نمادسازی، چهره‌سازی و اسطوره‌سازی از شهید سنوار مؤثر بوده است».

در سوگ «سنوار»
مروری بر چند طرح هنری از لحظه شهادت فرمانده حماس که در شبکه های اجتماعی پربازدید شد
هنرمندان بسیاری در کشورهای مختلف جهان پس از شهادت «یحیی سنوار» دست به قلم شدند و با خلق آثار هنری با رنج مردم آزاده جهان و امت جهان اسلام همدردی کردند. صحنه آخر از سنوار به عنوان فدایی فلسطینی که تا آخرین نفس می‌جنگد، تصویری بود که افکار عمومی جهان عرب و اسلام و حامیان مقاومت در دنیا را بهت زده کرد. تصویری که به نمایش درآمد، تصویری از قهرمان میهن‌پرست و مبارزی مدافع مردم و سرزمینش را نشان داد. 
در ادامه تعدادی از این طرح‌های پربازدید در شبکه های اجتماعی جهان  را خواهیم دید.