لایحه بودجه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد استان خراسان رضوی به‌رغم آن چه به‌عنوان بهبود سهم استان از منابع بودجه عنوان می‌شود به لحاظ سرانه برخورداری از اعتبارات هزینه‌ای، عمرانی و توسعه متوازن جزو ۳ استان آخر کشور است.
مسعود حمیدی_روزنامه خراسان/استان خراسان رضوی، به لحاظ اقتصادی استانی متکی بر بخش خصوصی است و ۵۰ درصد اقتصاد استان را بخش خصوصی خرد می‌گرداند و در این استان خبری از شرکت‌ها و نهادهای بزرگ‌مقیاس دولتی نیست، به همین دلیل همواره بخش مهمی از درآمدهای دولت در استان متکی بر مالیات ستانی از بخش خصوصی بوده است. در سالیان متمادی این استان از عدم برخورداری‌های زیادی رنج برده است و امروز این استان با چالش‌ها و بحران‌های غیرقابل‌انکاری مانند محیط‌زیست و آب دست و پنجه نرم می‌کند که ناشی از عدم تکمیل پروژه‌های آبی و زیست‌محیطی بوده است اما این استان از دیگر موهبت‌ها و برخورداری‌ها نسبت به دیگر استان‌های کشور عقب‌تر است. در شرایطی که سالانه بیش از ۴۰ میلیون زائر مهمان دومین کلان‌شهر کشور و قطب زیارت و گردشگری کشور هستند ولی کلان‌شهر مشهد به لحاظ برخورداری از سرانه‌هایی مانند سرانه آموزش و حتی بهداشت بعضاً از دیگر شهرستان‌های استان عقب‌تر است و نسبت به دیگر استان‌ها وضعیت نامطلوبی دارد. ماجرا به این جا ختم نمی‌شود و این استان که در قدیم الایام در حوزه دسترسی‌ها و زیرساخت‌های ریلی، جاده و هوایی وضعیتی مانند دیگر استان‌ها داشته اما به دلیل عدم تخصیص درست و اجرای پروژه‌های موازی و نبود عدالت بودجه‌ای در توزیع منابع ملی بین استان‌ها، به لحاظ برخورداری از زیرساخت‌ها به خصوص جاده‌ای، بزرگراه و آزادراه در وضعیت اسفناکی نسبت به دیگر استان‌های کشور قرارگرفته، درحالی‌که در برخی استان‌ها به خصوص استان‌های مرکزی و پایتخت ضریب برخورداری از زیرساخت‌ها تقریباً دو برابر ضریب برخورداری کل کشور است و شاید به همین دلیل است که عموماً در توزیع منابع بودجه به خصوص منابع مربوط به جبران عقب‌ماندگی و توسعه متوازن، این استان‌ها نیازی به منابع جدید ندارند، زیرا در طول دو سه دهه گذشته به حد کافی اعتبارات و طرح‌های کلان در این استان‌ها اجرایی شده که امروز نیاز به توسعه بیشتر زیرساخت‌ها نداشته باشند اما قصه درباره خراسان رضوی گونه‌ای دیگر است.
به تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به توزیع منابع و درآمدها بین استان‌های کشور در لایحه بودجه ۱۴۰۳ پرداخته است که در نگاه اول مخاطب احساس می‌کند وضعیت استان خراسان رضوی به لحاظ توزیع منابع مطلوب‌تر از دیگر کلان‌شهرهای کشور است اما وقتی بخواهیم در قالب سرانه‌های برخورداری به این توزیع منابع نگاه کنیم، وضعیت به گونه‌ای دیگر است و حقیقت آشکار می‌شود.
این که در یک استان میزان اعتبارات عمرانی چقدر باشد یا میزان توزیع اعتبارات هزینه‌ای و توسعه متوازن چگونه باشد ،تابع دو عامل اساسی است. اول این که باید دید جمعیت آن استان چقدر است و وسعت آن استان را هم در این مسئله دخیل دانست و دوم این که وضعیت فعلی استان‌ها در ضریب برخورداری از زیرساخت‌ها و بحران‌های حاکم بر کشور چگونه است. تقریباً همگان بر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که استان خراسان رضوی در سه حوزه زیرساخت جاده‌ای، بهداشت و آموزش در بین استان‌های کشور جزو استان‌های ضعیف است و داده‌های آمار رسمی کشور هم گویای این حقیقت است. حال دولت‌ها به خصوص طی ۳ تا ۴ سال گذشته وعده‌هایی برای تحقق عدالت بودجه‌ای داده‌اند اما واقعیت آن است که میزان توزیع اعتبارات بر اساس سرانه‌ها، بیانگر وضعیت استان است و میزان تحقق اعتبارات مصوب هم عموماً بر مدار ۶۰ درصد بوده است.
سوم از آخر در سرانه اعتبارات هزینه‌ای
داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد، سرانه اعتبارات هزینه‌ای استان خراسان رضوی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ معادل تنها ۴۰۳ هزار تومان بوده است و در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته و تنها دو استان برخوردار تهران و البرز سرانه کمتری نسبت به خراسان رضوی داشته‌اند و متوسط سرانه برای کل کشور ۵۸۸ هزار تومان بوده است.
رتبه ۲۸ در سرانه اعتبارات عمرانی
علاوه بر این در بخش سرانه اعتبارات عمرانی هم وضعیت استان این‌گونه است، طوری که سرانه اعتبارات عمرانی استان در لایحه بودجه ۱۴۰۳ معادل یک‌میلیون و ۵۴ هزار تومان است و در بین استان‌های کشور رتبه ۲۸ را به خود اختصاص داده است و تنها استان‌های برخوردار به لحاظ زیرساختی یعنی تهران ، اصفهان و البرز سرانه کمتری به خود اختصاص داده و متوسط سرانه کشور بیش از یک‌میلیون و ۷۵۶ هزار تومان است و این بیانگر سهم بسیار اندک خراسان رضوی در عدالت بودجه عمرانی کشور است.
سهم بسیار ضعیف از سرانه اعتبارات استفاده متوازن از امکانات کشور
این تمام ماجرا نیست و استان خراسان رضوی حتی در مبحث اعتبارات توسعه متوازن کشور که با هدف جبران عقب‌ماندگی استان‌ها در استفاده متوازن از امکانات کشور است، وضعیت مطلوبی ندارد به طوری که سرانه این اعتبارات برای استان خراسان رضوی تنها ۳۶۹ هزار تومان است و در جایگاه ۲۸ کشور قرارگرفته است و بازهم استان‌های برخوردار تهران، البرز و اصفهان سرانه کمتری نسبت به استان خراسان رضوی دارند. در ضریب برخوداری یا همان نسبت مصارف عمومی استان به درآمدهای استان هم ، خراسان رضوی در جایگاه ۲۰ کشور قرار گرفته و تنها ۲۶ درصد درآمدهای استان صرف مصارف عمومی استان می شود.
در پایان باید اذعان کرد، دولت و مجلس در قانون بودجه ۱۴۰۴ باید بر مبنای آمایش سرزمینی و وضعیت استان‌ها در میزان برخورداری و شاخص‌های مهم سرانه‌ها، بودجه استان‌ها را توزیع کنند تا هدف دولت برای عدالت بودجه و توسعه متوازن استان بیشتر از پیش محقق شود.
دیدگاه ها