یکی از مسائل مهمی که کشور و به خصوص استان خراسان رضوی در حال حاضر با آن روبرو است، مسئله مهاجران و اتباع است؛ مهاجرانی که بنا به دلایلی از کشورهای همسایه مثل افغانستان، عراق و ... وارد کشور ما شده‌اند. نبود سیاست و برنامه مدون و مشخص برای پذیرش مهاجران، باعث شده که نه تنها از فرصت حضور این مهاجران به نحو مطلوب استفاده نشود، بلکه کشور را با چالش‌هایی نیز مواجه کرده است. بر همین اساس به منظور واکاوی بیشتر این موضوع با تنی چند از اساتید و کارشناسان این حوزه به گفت‌وگو نشستیم.
عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان‌رضوی یکی از مشکلات این حوزه را نبود سیاستی هدفمند در رابطه با مهاجرپذیری ذکر و اظهار کرد: در ده‌های اخیر ما هیچ‌وقت سیاستی در رابطه با مهاجران نداشتیم؛ فقدان سیاست ما را در موضع انفعال قرار داده است.
حامد بخشی با اشاره به اینکه همواره مهاجران در شرایط اضطراری به کشور ما وارد شده‌اند، بیان کرد: اینکه سیاستی در قبال مهاجران نداشتیم تقریباً به این معناست که همیشه در برابر مهاجران سیاست سلبی داشتیم.
وی افزود: بر همین اساس هر وقت که گفته شده که چگونه می‌خواهید مهاجر بپذیرید پاسخ ما این بوده که ما اصلاً مهاجر نمی‌خواهیم. لذا همواره مهاجرها به لحاظ شرایط اضطراری منطقه بر ما تحمیل شده‌اند؛ مهاجران افغانستانی که در طول سال‌های پس از انقلاب و سایر مهاجران کشورهای همسایه که در دوره کوتاهی شاهد حضور آن‌ها بودیم.
عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: کشورهایی مثل کانادا یا حتی ایالات متحده و آلمان که در مورد آلمان می‌توان گفت که این کشور اروپایی بنای بر مهاجرپذیری ندارد، اما در مورد سیاست‌های مهاجرپذیری در بخش گزینش مهاجر می‌تواند فعالانه عمل کند و مهاجرانی را انتخاب کند که شرایط پذیرش آن‌ها را دارند.
نیروی نخبه به صورت حاضر و آماده برای کار به کشور پیشرفته‌تر می‌رود
بخشی خاطرنشان کرد: این امر باعث می‌شود که کشورشان بتواند نیروی انسانی مورد نیاز را با استفاده از مهاجران تکمیل کند؛ که این مزیتی است که خیلی از کشورهای پیشرفته دارند.
وی افزود: این مساله‌ای است که همواره کشورهای صادرکننده مهاجر مثل کشورهای خاورمیانه از آن رنج می‌بردند که نیروی انسانی نخبه که برایش چندین سال هزینه شده است، این نیرو به صورت حاضر و آماده به کشور پیشرفته‌تر می‌رود و در آنجا به کار گمارده می‌شود و با وجود اینکه برای این نیروهای نخبه هزینه شده است، اما بهره‌برداری را کشور پیشرفته دارای سیاست مهاجرتی خاص می‌کند.
وی اظهار کرد: از قضا یا خوشبختانه کشور ما در موقعیتی قرار داشته است که می‌توانسته این سبک از سیاست را در قبال مهاجران افغانستانی و یا عراقی در یک زمان داشته باشد و حتی این فرصت وجود داشته است که بافت جمعیتی که از نظر مذهبی با جامعه ما تناسب داشته است و برای دولت جمهوری اسلامی هم از اهمیت برخوردار بوده است را جذب کنیم.
وی ادامه داد: از آنجا که بسیاری از جمعیت هزاره‌های افغانستانی شیعه امامیه هستند و یا شیعیان عراق نیز به همین ترتیب که از شیعیان امامیه هستند، ولی سیاست ما بر این بوده است که مهاجر نمی‌خواهیم و نیروی انسانی را با زاد و ولد تأمین می‌کنیم.
بخشی تاکید کرد: هر کشوری می‌تواند نیروی انسانی خود را به دو شیوه تأمین کند یا با زاد و ولد که پروسه‌ای طولانی است و یا با مهاجرپذیری، که متأسفانه از شیوه مهاجرپذیری به عنوان یک سیاست فعال استفاده نکردیم و باعث شده که همواره منفعلانه در برابر مهاجران قرار گرفتیم و چون همه نوع مهاجر در شرایط اضطراری که کشورهای همسایه با آن روبرو بودند به کشور ما وارد شده است، بحث‌های تطابق نداشتن فرهنگ و مذهب و مسائل دیگر هم پیش آمده است.
تبیین سیاست‌های اصولی پذیرش مهاجران در شرایط فعلی بسیاری ضروری است
وی با بیان اینکه تبیین سیاست‌های اصولی پذیرش مهاجران در شرایط فعلی بسیاری ضروری است، عنوان کرد: به عنوان مثال ما در برابر مهاجران افغانستانی می‌توانستیم فعالانه عمل بکنیم و مهاجرانی که زمینه فرهنگی و مذهبی با جامعه ایرانی دارند را پذیرش فعال داشته باشیم و در مقابل دیگر مهاجرانی که زمینه فرهنگی، زبانی و مذهبی با جامعه ما ندارند سیاست جذب نداشته باشیم.
عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد اظهار کرد: ظاهراً طی این چند دهه سیاست مصرح و مشخصی در قبال مهاجران به خصوص مهاجران افغانستانی نداشتیم، یا برنامه مهاجرپذیری مشخصی مثل فرایندهای سیتیزن شیپ و رزیدنتی را در نظر بگیریم و نیازهای نیروی انسانی خود را معین کنیم و ببینیم که در کجا احتیاج به نیروی انسانی و نیروی کار داریم و از میان داوطلبان و کسانی که نزدیک به حوزه سیاستی ما هستند اقدام به پذیرش مهاجر کنیم.
وی یادآور شد: به دلیل نداشتن سیاست مهاجرپذیری اصولی و فعال، ما همه گونه مهاجرهایی را به اضطرار طی این سال‌ها پذیرفتیم و این امر باعث آسیب‌ها و یکسری مسائل مخاطره آمیز برای جامعه ما شده است./ایسنا
دیدگاه ها