۹ دستورکار مواجهه با ناترازی گاز

 محمد حقگو- روزنامه خراسان/ناترازی گاز خیلی زود چهره خود را امسال نشان داده است. گزارش‌ها نشان می دهد که ذخایر سوخت نیروگاهی در دو هفته گذشته به گونه ای درحال استفاده است که پیش بینی می شود با تداوم این روند،  تامین سوخت شبکه برق کشور فاصله ای با شرایط اضطراری نداشته باشد. از سوی دیگر برخی از صنایع کشور نظیر فولاد  و سیمان که تا نیمه مهر درگیر محدودیت برق بودند، بلافاصله وارد بازه محدودیت های گازی شده اند. در این شرایط، شورای اقتصاد در نشست اخیر خود، ۹ راهکار اضطراری در مواجهه با ناترازی گاز را بررسی یا تصویب کرد.

​​​​​
 ناترازی گاز نزدیک تر از همیشه
به گزارش خراسان، هر آن چه که تابستان امسال در ناترازی برق (به عنوان مثال قطعی های برق صنایع) شاهد بودیم، با نزدیک شدن فصل سرما در حال تبدیل شدن به ناترازی گازی است. به عنوان مثال اکو ایران به نقل از دبیر انجمن سیمان تهران به شرایط نامساعد تامین انرژی اشاره و هشدار کاهش تولید را اعلام کرده است. به گفته علی اکبر الوندیان، از خرداد به این سو محدودیت برق شروع شده و  ۷۰ درصد کوره‌ها متوقف شده‌اند. همچنین از ۱۵ مهر که محدودیت گاز با ۲۰ درصد محدودیت شروع شده، در ادامه به ۵۰ درصد رسیده و هم اکنون محدودیت گاز صنعت سیمان به ۸۰ درصد افزایش یافته است. این صنایع اخیراً به سمت استفاده از سوخت جایگزین یعنی مازوت رفته اند که البته تامین آن هزینه‌های حمل بسیار بالایی دارد.
از سوی دیگر گزارش ها از درگیری صنعت فولاد نیز با ناترازی حکایت دارد. به گزارش فارس، وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان صنایع فولاد ایران گفت: در سال‌های گذشته، محدودیت‌های گاز صنایع فولادی از آذرماه آغاز می‌شد، اما امسال این محدودیت از اواسط مهر شروع شده است. وی گفت: به نظر می‌رسد که فولادسازان زمستان سختی در خصوص محدودیت‌های گازی داشته باشند. به گفته وی، برخی صنایع در زمان محدودیت از سوخت جایگزین استفاده می‌کنند، اما کارخانه‌های فولاد سوخت جایگزین ندارند و نمی‌توانند از مازوت استفاده کنند. در صورت قطع گاز فولادسازان، برق نیز قطع می‌شود.
در کنار همه این ها باید نکته ای را که نعمت زاده وزیر اسبق صمت اظهار کرده است، اضافه کرد. میز نفت به نقل از وی نوشته است: شرکت گاز در قراردادهای جدیدش تعهد داده، فقط ۸ ماه به واحدهای تولیدی گاز می‌دهد!
بدیهی است ترجمه این عبارات به زبان بازار، علامت‌دهی به افزایش قیمت کالاهایی نظیر سیمان و فولاد و همه کالاهایی است که به نوعی قیمت آن ها وابسته به این دو کالای اساسی است. ضمن این که باید انتظارات تورمی ناشی از آن را هم اضافه کرد.
 تهدید ناترازی گاز برای تولید برق
از سوی دیگر هم اینک شاهد گزارش هایی هستیم که درخصوص مصرف گاز برای تولید برق منتشر می شود. خبرگزاری فارس، بیان کرده که ذخایر سوخت نیروگاهی در دو هفته گذشته ۳۵۰ میلیون متر مکعب تخلیه شده و با تداوم این روند، تامین سوخت شبکه برق فاصله ای با ورود به شرایط فوق اضطراری ندارد. خاموشی برنامه‌ریزی شده در بخش‌های صنعتی، کشاورزی، عمومی-اداری، تجاری و خانگی از جمله پیامدهای ورود به شرایط فوق اضطراری است.
 چهره خشن کم گازی!
در سال های اخیر گزارش های زیادی ناترازی گاز در کشور را هشدار داده اند. ۷۲ درصد انرژی کشور توسط گاز طبیعی تامین می شود. اما وابستگی شدید به آن و نبود جایگزین مناسب، افزایش مصرف غیربهینه، عدم افزایش ظرفیت تولید، نداشتن نگاه استراتژیک و نیز توهم نامتناهی بودن این منابع منجر به تشدید این ناترازی شده است. «مرکز مطالعات زنجیره ارزش» پیش بینی کرده است که اگر روند فعلی عرضه و تقاضای گاز طبیعی ادامه یابد، در سال ۱۴۲۰، افت فشار مخازن پارس جنوبی در کنار افزایش بی رویه مصرف، باعث ناترازی حدود ۱۰۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد شد. رقمی که تقریباً دو برابر عرضه گاز در آن تاریخ است.
در خصوص میزان ناترازی گاز در شرایط کنونی نیز باید به گزارش ۳۰ دی ۱۴۰۲ خبرگزاری فارس اشاره کرد که طبق داده های سال ۱۴۰۱، میزان ناترازی گاز را با سه معیار ناترازی سالانه، ناترازی سه ماه سرد و ناترازی در ایام بیشینه مصرف، به ترتیب ۱۲۳.۲، ۲۲۵.۱ و ۳۱۵.۴ میلیون متر مکعب در روز بیان کرده است.
 ۹ تصمیم اضطراری روی میز دولت
با این تفاصیل، نشست دیروز شورای اقتصاد، به ناترازی گاز اختصاص داشت و این شورا برای مدیریت اضطراری و کوتاه مدت کاهش ناترازی گاز طبیعی تصمیماتی گرفت.  
به گزارش فارس، یکی از محورهای این نشست، مسئله واردات گاز از ترکمنستان بود. اظهارات رئیس جمهور حاکی از آن است که ترکمنستان اعلام کرده که حاضر نیست با ایران قرارداد گاز ببندد. به گزارش خط انرژی، علت این موضوع به تسویه نشدن کل بدهی گازی ایران به این کشور برمی گردد. پس از آن که در زمستان ۱۳۹۵ بیژن زنگنه وزیر نفت، بدون دلیل موجهی خرید گاز از ترکمنستان را قطع کرد، جریمه حدوداً ۲ میلیارد دلاری به ایران تعلق گرفت. با  این حال در دولت سیزدهم، «اصل بدهی» ترکمنستان به میزان ۱.۶ میلیارد دلار از محل طلب ایران از عراق تسویه و روابط گازی دو کشور بعد از ۵ سال، با اجرای قرارداد سوآپ سه‌جانبه احیا شد. ولی همچنان بدهی حدود ۳۰۰ میلیون دلاری ایران بابت «جریمه دیرکرد» باقی مانده که برای امضای قرارداد جدید ابتدا باید این مبلغ تسویه شود. با این اوصاف، هم اینک شورای اقتصاد وزارتخانه‌های نفت و امور خارجه را مکلف کرده تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود و برخورداری از دیپلماسی فعال زمینه لازم برای ازسرگیری واردات گاز طبیعی از ترکمنستان را فراهم کنند.
علاوه بر این، ۸ محور به شرح زیر مطرح شد یا به تصویب شورای اقتصاد رسید:
۱-وضع تعرفه‌گذاری جدید گاز بخش خانگی با هدف جلوگیری از مصارف نامتعارف و غیرضرور مشترکان توسط وزارت نفت مطرح شد.
۲- وزارت نفت از طریق شرکت ملی گاز ایران مکلف است ظرف ۱۵ روز دستورالعمل و قرارداد تیپ با موضوع توسعه شرکت های کارور با هدف صرفه‌جویی در مصرف گاز را تهیه و ابلاغ نماید.
۳-صدا و سیما  موظف شد با همکاری وزارت نفت اقدامات لازم را برای فرهنگ سازی در زمینه کاهش مصرف گاز طبیعی در بخش های مختلف در ماه های سرد سال ۱۴۰۳ به انجام رساند.
۴-دستگاه های اجرایی مکلف به تعیین دمای آسایش و محدوده زمانی مصرف برای تجهیزات گرمایشی در ساختمان ها و تاسیسات مربوطه در ماه های سرد سال شدند.
۵و۶- ابلاغ کاهش ساعات کاری واحدهای تجاری بزرگ و تعطیلی و یا کاهش ساعت کاری واحدهای آموزشی و اداری در شرایط اوج مصرف براساس مصوبه کارگروه تامین پایدار سوخت زمستانی سال ۱۴۰۳ از دیگر موارد بحث شده در جلسه مذکور بوده است.
۷- وزارتخانه‌های نفت و نیرو نیز مکلف به رعایت سقف میزان سوخت معادل ماهانه شدند و استانداری‌ها نیز مکلف شدند با همکاری دادستان‌های مراکز استان هماهنگی لازم برای مصرف سوخت مایع توسط نیروگاه و صنایع را در دستور کار قرار دهند.
  ۸- وزارت نفت مکلف به انجام اقدامات به منظور واردات نفت‌گاز (گازوئیل) شد.