آلودگی هوا؛ مرگ‌هایی خاموش با فراموشی قانون

آمارهای متفاوتی از مرگ تهرانی‌ها بدلیل آلودگی وجود دارد و برخی تا هفت هزار مرگ در سال را عنوان کرده‌اند که نشان می‌دهد باید برای اجرای قانون هوای پاک از سوی متولیان امور دیگر تعللی در کار نباشد.

آیا از دست رفتن جان انسان‌ها مهم نیست؟ یا اینکه موانع دیگری برای اجرا نشدن این قانون وجود دارد که تاکنون هوای پاک نصیب پایتخت‌نشینان نشده است.

شاید مردم این کلانشهر ریه‌های سیاه یا زغالی دارند که به نوعی به این هوای ناپاک و ناسالم عادت دارند و هر روز آن را نفس می‌کشند.

قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ با داشتن ۳۴ ماده، ۲۹ تبصره و آیین‌نامه شامل مجموعه راهکارهای کاهش و کنترل آلودگی هوا به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

۲۳ دستگاه از جمله وزارتخانه‌های صمت، نفت، نیرو، کشور، سازمان‌های ملی استاندارد، برنامه و بودجه، سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری‌ها در راستای اجرای این قانون باید نقش خود را ایفا کنند، اما با گذشت بیش از هفت سال‌ از تصویب قانون هوای پاک، همچنان کلانشهری مانند تهران بویژه در فصل پاییز و زمستان بدلیل وارونگی هوا با مشکلات جدی در زمینه آلودگی هوا مواجه است.

ابتلا به بیماری‌های تنفسی بخاطر هوای آلوده

آلودگی هوا در تهران به حدی است که علاوه بر اینکه سالانه تعداد زیادی از مردم این کلانشهر جان خود را از دست می‌دهند، بسیاری از کودکان، سالمندان و افراد مسن در پایتخت به دلیل وجود ذرات معلق در هوا به بیماری‌های مختلفی همچون آسم، تنفسی و قلبی، ریوی و دیگر بیماری‌ها مبتلا می‌شوند.

این مشکل تا حدی افزایش یافته که سمیه رفیعی، رییس کمیته محیط زیست کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز به میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در کشور اشاره کرده و گفته است: در سال ۱۴۰۲ براساس آمارهای موجود ۳۰ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا جان باخته‌اند ولی با گذشت هفت سال از تصویب و ابلاغ قانون هوای پاک تنها ۱۲ درصد این قانون در کل کشور اجرایی شده است.

سوال اینجاست آیا این همه بیماری و مرگ و میر در کلانشهری به نام تهران و مرگ‌های خاموشی که بدلیل آلودگی هوا رخ می‌دهد، نمی‌تواند زمینه‌ای برای اجرای قانون هوای پاک را فراهم کند.

کلانشهری که هزاران مشکل مانند ترافیک‌های طولانی مدت، خیابان‌های بسیار شلوغ، تراکم جمعیتی و انواع آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی را دارد آیا باید آلودگی هوا در صدر مشکلات آن قرار گیرد!

تکالیف قانون هوای پاک به درستی انجام نشده است

استاندار تهران جمعیت این استان را یک چهارم جمعیت کشور دانست و گفت: به دلیل تراکم جمعیتی ۱۹ برابری کشور، تهران یکی از متراکم‌ترین استان‌ها به جساب می‌آید و با مشکلات جدی همانند آلودگی هوا، چالش آب، ترافیک و مهاجرت‌های مختلف از جمله اتباع خارجی یا مهاجرت از استان‌های دیگر مواجه است.

محمدصادق معتمدیان به تازگی درباره آلودگی هوای تهران و راهکارهای موجود اظهار کرد: برای کنترل آلودگی هوا قانون هوای پاک وجود دارد که مجلس شورای اسلامی این قانون را در سال ۱۳۹۶ تصویب و ابلاغ کرده است.

به گفته وی، ۱۷۶ برنامه تکلیفی برای ۲۱ دستگاه ملی ابلاغ شده اما تاکنون در راستای اجرای این قانون اقدامات خوبی انجام نشده است.

وی تاکید کرد: در همین راستا اولین اولویت ما در استانداری تهران، اجرای قانون هوای پاک به دلیل آلودگی هوا به عنوان یکی از مشکلات جدی مردم این استان است، در این زمینه جلسات مستمر برای به نتیجه رسیدن این موضوع برگزار خواهد شد.

سلامت مردم اولویت دولت چهاردهم

استاندار تهران ادامه داد: هماهنگی و نظارت و پیشرفت کار را رصد خواهیم کرد زیرا مطالبه جدی مردم بوده و سلامت مردم در اولویت دولت چهاردهم قرار دارد، تکالیف همه دستگاه‌ها در قانون هوای پاک مشخص است اما برخی از این تکالیف اجرا نشده است.

معتمدیان یادآور شد: باید دید اگر موانعی در راستای اجرای این قانون وجود دارد رفع شود، البته ابهام و عدم شفافیت در تامین منابع مالی است که امیدواریم با همکاری دولت و مجلس شورای اسلامی این موضوع محقق شود.

وی اضافه کرد: اولین قدم برای این موضوع آسیب‌شناسی درباره قانونی هوای پاک است که چه عواملی مانع این کار شده که تکالیف ۱۷۶گانه‌ای که دستگاه‌های متولی دارند چرا تاکنون انجام نشده است. باید دید کدام تکلیف انجام شده و یا کدام انجام نشده است.

معتمدیان افزود: اگر به عنوان ترک فعل، کوتاهی شده باید براساس قانون اعمال شود و مدیران ناکارآمد نیز با آنها برخورد شود.

وی گفت: در این زمینه قانونگذار ۲۶ دستگاه ملی و ۱۷۶ تکلیف را مشخص کرده اگر تکالیف به درستی انجام می‌گرفت این مشکلات امروز وجود نداشت که امیدواریم دولت و مجلس شورای اسلامی تمرکز بیشتری بر این موضوع داشته باشند تا این مشکل به صورت جدی حل شود.

پنج روز هوای پاک در ۶ ماهه اول سال جاری

همیشه بهار و تابستان به عنوان روزهایی خوب برای پاک بودن هوا برای تهرانی‌ها است اما در سال‌های اخیر آلودگی هوا به حدی شدت یافته که حتی در این روزهای گرم بهاری و تابستانی مردم نه تنها هوای پاک را استشمام نکردند بلکه با هوای ناسالم و در برخی مواقع بسیار ناسالم دست و پنجه نرم کردند.

حال باید دید در فصل پاییز و به ویژه زمستان که موضوع وارونگی هوای تهران در پیش است در این ۶ ماهه مردم پایتخت چند روز را در هوای پاک نفس خواهند کشید و چه روزهایی نیز با هوای ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک زندگی خواهند کرد. البته که دیگر ریه‌های مردم در این هوا عادت کرده و پس از سال‌های مدید ممکن است به بیماری‌های مزمن هم مبتلا شوند.

خروجی آمارهای شرکت کیفیت کنترل هوای تهران نشان می‌دهد که فقط پنج روز هوای پاک در ۶ ماهه نخست سال جاری به ثبت رسیده که بر این اساس بطور متوسط در هر دوره ۳۷ روزه فقط یک روز پایتخت‌نشینان در هوای پاک نفس کشیدند.

در سال ۱۴۰۳ و با وجود اینکه میزان آلودگی در فصل‌های بهار و تابستان به حداقل رسید اما مردم پایتخت فقط پنج روز هوای پاک تنفس کردند.

همچنین پایتخت‌نشینان در این بازه زمانی با وجود پنج روز هوای پاک، ۱۲۲ روز هوای سالم، ۵۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های سنی حساس و ۲ روز هم ناسالم برای همه گروه‌های سنی جامعه را تجربه کردند.

این آمار در حالیست که از نیمه ابتدایی سال ۱۴۰۲ تهرانی‌ها هشت روز هوای پاک، ۱۳۱ روز قابل قبول، ۴۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و پنج روز ناسالم داشتند.

با توجه به اینکه شاخص کیفیت هوا معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامت افراد است به ترتیب از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک یا سبز، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط قابل قبول یا زرد، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس یا نارنجی، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه یا قرمز، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم یا بنفش و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک یا ارغوانی تعیین شده است.

براساس مطالعات و تحقیقات دانشمندان، برای هر آلاینده یک حد مجاز تعریف می‌شود، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ آلاینده شاخص هوای تهران در روزهای سرد پایتخت است، این آلاینده دارای قطر ۲.۵ میکرون و یا کمتر هستند که تقریبا یک سی ام قطر موی انسان است و به عنوان ذرات ریز (fine) نیز شناخته می‌شوند.