دورنمای جنگ و مذاکره در غیبت میانجی قطری

روزنامه خراسان/ جنگ در غزه به کلافی سردرگم برای کابینه جنگ رژیم صهیونیستی تبدیل شده و در این میان هرچه درگیری طولانی‌تر می‌شود، کارت‌های تل‌آویو برای شکست کم‌هزینه‌تر از این معرکه یکی پس از دیگری می‌سوزد.یکی از کارت‌های سیاسی که در بن‌بست نظامی کنونی می‌توانست به کمک صهیونیست‌ها بیاید، توسل به بازیگران منطقه‌ای بود تا با کمک آن ها کورسوی امیدی به خروج از باتلاق غزه و آزادی اسرا باقی بماند اما کارشکنی‌های تل‌آویو این آب باریکه نجات را هم از بین برد.  در این زمینه از روز گذشته اخباری مبنی بر تصمیم قطر برای کناره‌گیری از انجام نقش میانجیگر در مذاکرات آتش بس منتشر شد که اگرچه مجید الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر شامگاه شنبه آن را تکذیب کرد اما در عین حال گفت که فعلاً تلاش‌های میانجیگری به حالت تعلیق درآمده است.الانصاری به خبرگزاری قطر (قنا)، گفت:«قطر ۱۰ روز پیش در جریان آخرین تلاش برای رسیدن به توافق، طرف‌ها را مطلع کرد که اگر در این دور توافقی به دست نیاید، تلاش‌های خود برای میانجیگری میان حماس و اسرائیل را متوقف خواهد کرد. قطر زمانی که طرف‌ها تمایل و جدی بودن خود برای پایان این جنگ بی‌رحمانه را نشان دهند، تلاش‌هایش را از سر خواهد گرفت».سخنگوی وزارت خارجه قطر همچنین با تکذیب اخبار منتشر شده درخصوص وضعیت دفتر حماس در دوحه، گفت که گزارش‌ها درباره دفتر حماس صحت ندارد. وی گفت:«هدف اولیه از حضور دفتر حماس در قطر این است که کانال ارتباطی بین طرف‌های ذی ربط باشد. این کانال در چند مرحله قبلی به آتش‌بس دست یافت و به حفظ آرامش کمک کرد و منجر به مبادله اسرا شد».مع‌الوصف، با توجه به این که قطر در یک سال گذشته نقش مهمی در توافقات آتش‌بس در غزه داشته است، لذا با تعلیق میانجیگری این کشور، اکنون این سوال مطرح می‌شود که چه سرنوشتی در انتظار جنگ غزه خواهد بود و کدام طرف دعوی از این محذوریت‌ها بیشتر متضرر خواهد شد؟ برای روشن شدن این موضوع باید وضعیت سیاسی و امنیتی تل‌آویو و حماس را مورد ارزیابی قرار دهیم.

همه چیز علیه تل‌آویو است
اگرچه رژیم صهیونیستی در ۱۳ ماه گذشته به مدد تسلیحات پیشرفته و کمک های غرب، غزه را به ویرانه تبدیل کرده، اما با این حال این رژیم با توجه به شرایطی که اکنون در عرصه میدانی و سیاسی سرزمین های اشغالی حاکم است، بیش از هر زمان دیگری به توافق آتش‌بس و میانجیگری مانند قطر نیاز دارد.  نتانیاهو در ماه‌های اخیر که تصور می‌کرد، دست برتر را در عرصه میدانی دارد و برای این که از حماس امتیازات بیشتری بگیرد، بارها میز مذاکره را ترک کرد و سعی داشت از طریق دوحه فشارها به حماس را تشدید کند اما اکنون با تعلیق میانجیگری قطر، کار برای دولت نتانیاهو سخت خواهد شد چراکه الان میانجیگری وجود ندارد که از طریق کانال ارتباطی با آن بتواند، شروط خود را به حماس منتقل کند.مقامات اسرائیل به نوعی از میانجیگری قطر به نفع خود سوء استفاده می‌کردند، چیزی که مقامات دوحه را عصبانی کرده و الانصاری در این باره هشدار داد که قطر نمی‌پذیرد میانجیگری در مذاکرات، دلیلی برای باج خواهی باشد.تل‌آویو در عرصه میدانی دستاورد چندانی در برابر حماس کسب نکرده و ادامه درگیری‌ها فقط هزینه‌های اقتصادی و تلفات بیشتری را به این رژیم تحمیل خواهد کرد و آتش‌بس تنها راه برای فرار از این وضعیت پرآشوب است.  از طرفی، علاوه‌بر اعتراضات سراسری علیه نسل‌کشی غزه و افزایش موج یهودستیزی در اروپا، بسیاری از دولت ها نیز خواستار افزایش فشارها به تل‌آویو هستند و به تازگی بیش از ۵۰ کشور درخواست توقف ارسال سلاح به سرزمین های اشغالی را خواستار شده‌اند که این مسئله هم تل‌آویو را برای توقف جنگ وادار خواهد کرد.نکته دیگر فضای به شدت ملتهب داخل سرزمین های اشغالی است و به دلیل بی‌برنامگی در جنگ و گشوده شدن جبهه‌های مختلف علیه اراضی اشغالی، موج انتقادها از نتانیاهو به شدت افزایش یافته است. این فشارها پس از برکناری یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل که نتانیاهو را مقصر اصلی شکست مذاکرات با حماس اعلام کرد، تشدید شده و الان نتانیاهو در منگنه قرار گرفته‌ است.از سوی دیگر، نقش قطر برای رژیم صهیونیستی، فراتر از یک میانجی است و نتانیاهو در چارچوب توافق «آبراهام» نیم نگاهی هم به عادی سازی روابط با دوحه دارد و معلق شدن میانجیگری قطر، مسیر اسرائیل برای رسیدن به اهداف بلندپروازنه را سخت می‌کند.در این میان، فشارهای آمریکا هم بی‌تاثیر نیست. روزنامه هاآرتص، به تازگی گزارش داد که جو بایدن، قصد دارد تا پایان مدت ریاست جمهوری در ژانویه، به جنگ غزه پایان دهد و اسرائیل هیوم، هم مدعی شد که واشنگتن به نتانیاهو هشدار داده که اگر درگیری در غزه را متوقف نکند، جلوی صدور قطعنامه در سازمان ملل را نخواهد گرفت. با این که بایدن در یک سال گذشته با همه توان از اسرائیل حمایت کرد اما سعی دارد در مدت باقی مانده از ریاستش، به توافق آتش‌بس دست پیدا کند تا پایان جنگ را به نام دولت خود ثبت کند. از این رو، نتانیاهو بیش از هر زمان دیگری احساس می‌کند که به میانجیگری قطر نیاز دارد.نکته دیگر این است که ارتش اشغالگر علاوه‌بر غزه، در جبهه شمالی هم با حزب‌ا... درگیر است و تلفات سنگینی را در بیش از یک ماه گذشته متحمل شده و ادامه همزمان جنگ در غزه و لبنان، هزینه‌های این رژیم را افزایش خواهد داد، لذا، نتانیاهو برای این که خیالش از جبهه جنوب راحت باشد به کمک قطری‌ها نیاز دارد.موضوع مهم دیگر این است که تل‌آویو میانجیگر بهتری از قطر برای توقف جنگ غزه سراغ ندارد. به رغم این که مصر هم نقش میانجیگری را ایفا می‌کرد و چند دور مذاکرات در قاهره بین هیئت حماس و تل‌آویو انجام شد اما تحرکات اخیر ارتش اشغالگر برای کنترل همیشگی مرز رفح، مقامات مصری را نگران کرده است. بر اساس گزارش رسانه‌های عبری، ارتش صهیونیستی در حال احداث پایگاه هایی در محور فیلادلفی در مرز مصر است که برخلاف توافق مندرج در معاهده صلح کمپ دیوید است.روزنامه یدیعوت آحارانوت گزارش داد:«محور نتساریم با استقرار تاسیسات نظامی ثابت، بازداشتگاه‌ها و مراکز فرماندهی به کانون نظامی گسترده اسرائیل تبدیل خواهد شد. ارتش اسرائیل همچنین محور جدیدی را ایجاد خواهد کرد که مناطق شمال غزه را از سایر این باریکه جدا می‌کند و در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد محور سوم در جنوب غزه است». از این رو، حضور نظامیان اشغالگر در مرزهای مصر، باعت ناراحتی دولتمردان قاهره شده و بعید به نظر می‌رسد که با ماجراجویی جدید رژیم صهیونیستی، نقش میانجیگری را برعهده بگیرند.

فرصت برای مقاومت فلسطین
در طرف مقابل اما، تعلیق میانجیگری قطر به دلیل زیاده‌خواهی‌ نتانیاهو، برای مقاومت فلسطین فرصت خوبی است تا رژیم صهیونیستی را مقصر اصلی به شکست کشاندن مذاکرات آتش‌بس اعلام کند. نتانیاهو همواره حماس را مانع جدی بر سر تبادل اسرا معرفی می‌کرد ولی اکنون این بهانه‌گیری از تل‌آویو سلب شده و جامعه جهانی نیز متفق القول هستند که مانع اصلی شکست توافقات، نتانیاهو است نه حماس.  از طرفی، برخلاف ادعای مقامات تل‌آویو، حماس همچنان برگ برنده‌هایی در اختیار دارد و همزمان با وارد کردن ضربات به ارتش اشغالگر، هر از گاهی راکت‌هایی را به شهرک های صهیونیست‌نشین شلیک می‌کند که نشان می‌دهد نابودی این جنبش که اصلی‌ترین هدف نتانیاهو برای حمله به غزه بود، محقق نشده و ادامه این وضعیت فقط هزینه‌های این رژیم را افزایش خواهد داد و لذا تن دادن به آتش‌بس تنها راه خلاصی از این وضعیت است که آن هم از کانال دوحه می‌گذرد.  حماس در حال حاضر، ده ها اسیر صهیونیستی را در اختیار دارد که از این برگ برنده می‌تواند به عنوان اهرم فشار به دشمن استفاده کند، زیرا خانواده‌های اسرای صهیونیست تاکنون به خاطر این که مذاکرات با میانجیگری قطر ادامه داشت، امیدوار بودند که با کمک دوحه بتوانند اسرای خود را بازگردانند اما با تعلیق میانجیگری قطر، اکنون امیدها به یأس تبدیل شده و از آن جا که نتانیاهو مسبب اصلی این بحران است، لذا این احتمال وجود دارد که دامنه اعتراضات خود علیه دولت را گسترش دهند، بنابراین، افزایش اعتراضات داخلی، دولت تندرو نتانیاهو را تحت فشار قرار خواهد داد تا زودتر پرونده اسرا را با کمک میانجیگران منطقه‌ای به سرانجام برساند.