در انتظار دگردیسی بزرگ منطقه؟

فاطمه ملک زاده_روزنامه خراسان / پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴، منطقه غرب آسیا ممکن است شاهد تغییرات اساسی در سیاست‌های ایالات متحده باشد. ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود روابط ویژه‌ای با رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی خلیج‎فارس برقرار کرد و فشارهای زیادی را بر ایران وارد ساخت. حالا با بازگشت او به کاخ سفید، همه نگاه‌ها به این است که ترامپ چگونه به تحولات جدید منطقه‌ای پاسخ خواهد داد و چه استراتژی‌هایی در قبال بازیگران اصلی این منطقه اتخاذ خواهد کرد.
بازگشت فلسطین به کانون راهبردی منطقه
در سطح سیاست‌های اسرائیل، ترامپ به طور ویژه‌ای از دولت نتانیاهو حمایت کرده است. در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ اقدامات عمده‌ای مانند به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و همچنین تایید حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را انجام داد. این اقدامات با اعتراضات جهانی و دربرابر اجماع بین‌المللی صورت گرفت، اما ترامپ همواره مدعی بود که بزرگ‎ترین حامی اسرائیل در تاریخ مدرن است.حالا با بازگشت ترامپ، پیش‎بینی می‌شود که او به حمایت از اسرائیل ادامه دهد، اما در عین حال ممکن است فشارهایی بر نتانیاهو وارد کند تا جنگ‌ها در غزه و لبنان سریع‌تر به پایان برسد. برخی تحلیلگران معتقدند که ترامپ از نتانیاهو خواسته تا این جنگ‌ها را به سرعت تمام کند و از طریق میانجی‌ها به توافق برسد. البته ترامپ در حین مبارزات انتخاباتی خود مشخص نکرده بود که چگونه با جنگ‌های فعلی در غزه و روابط اسرائیل و حماس برخورد خواهد کرد. اما احتمالاً او برای حل‌وفصل سریع بحران‌ها وارد عمل خواهد شد.یکی از نگرانی‌ها در میان فلسطینی‌ها این است که ترامپ ممکن است اجازه دهد اسرائیل بخش‌هایی از کرانه باختری را ضمیمه کند، که این اقدام می‌تواند تضعیف جدی حقوق فلسطینی‌ها باشد. همچنین، تحلیلگران معتقدند که ممکن است ترامپ تمایلی به پرداختن به موضوع فلسطین نداشته باشد و بر همان سیاست‌های حمایت از اسرائیل تأکید کند.
عربستان سعودی و کشورهای خلیج فارس
عربستان سعودی و دیگر کشورهای حوزه خلیج‎فارس در دوران نخست‌وزیری ترامپ روابط ویژه‌ای با ایالات متحده برقرار کردند. ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش اولین سفر خارجی خود را به عربستان سعودی انجام داد و در عین حال از محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در بحران قتل جمال خاشقجی حمایت کرد. این روابط در دوره اول ترامپ به شکوفایی رسید، اما تحولات بعدی در سیاست‌های خارجی این کشورها باعث شد تا آن‎ها به سمت برقراری روابط دیپلماتیک با ایران پیش بروند. اکنون با بازگشت ترامپ به قدرت، کشورهای خلیج‎فارس ممکن است با چالش‌هایی در این زمینه مواجه شوند. اگر ترامپ سیاست‌های «فشار حداکثری» را علیه ایران دوباره احیا کند، کشورهای عربی ممکن است تحت فشار بیشتری از سوی ایالات متحده قرار بگیرند تا در برابر ایران سخت‌گیرتر عمل کنند. این مسئله می‌تواند به تغییر رویکرد برخی از این کشورها در قبال تهران منجر شود، چرا که آن‎ها از قبل در تلاش بودند تا روابط خود با ایران را بهبود بخشند و از مداخلات نظامی کمتر استفاده کنند.علاوه بر این، عربستان سعودی و امارات متحده عربی طی سال‌های اخیر روابط خود با چین را گسترش داده‌اند، به‌ویژه در زمینه فناوری و تجارت. اگر ترامپ فشار بیشتری برای جدا شدن این کشورها از چین وارد کند، این مسئله می‌تواند یکی از چالش‌های عمده سیاست خارجی ترامپ در دوران دوم ریاست‌جمهوری‌اش باشد. بازگشت ترامپ به کاخ سفید می‌تواند منجر به تحولی اساسی در منطقه شود. در دوره اول ترامپ، تلاش‌هایی برای بهبود روابط اسرائیل و کشورهای عربی از جمله امارات و بحرین آغاز شد که به توافقات منجر گردید. اما در عین حال، ترامپ با چالش‌هایی مانند عدم عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل و ناآرامی‌های فزاینده در غزه مواجه بود. حال، با در نظر گرفتن تحولات جدید، ترامپ ممکن است سیاست‌های جدیدی را در قبال فلسطین، ایران و کشورهای عربی خلیج‎فارس در پیش گیرد. در حالی که بازگشت به سیاست‌های قدیمی و فشار بیشتر بر ایران محتمل است، باید دید که ترامپ چگونه با چالش‌های جدیدی مانند تغییرات در سیاست‌های خارجی کشورهای عربی و روابط پیچیده‌تر با چین و روسیه برخورد خواهد کرد. در نهایت، غرب آسیا در دوران دوم ریاست‌جمهوری ترامپ می‌تواند شاهد تغییرات عمده‌ای در روابط و استراتژی‌های منطقه‌ای باشد.