راهکارهای مغفول حل ناترازی برق

حسن افتخاری- روزنامه خراسان/این روزها شاهد قطع برنامه‌ریزی‌شده برق در سطح کشور هستیم و علت اصلی این مشکل، عدم تأمین سوخت کافی برای نیروگاه‌ها اعلام شده است. به نظر می‌رسد پرداختن به معضل ناترازی برق از این منظر و بیان عدم تامین سوخت کافی به عنوان علت قطع برق ما را به تکرار اشتباهات گذشته سوق می‌دهد. آیا اگر مشکل به این سادگی بود، راه حل آن به قدری پیچیده است که باید شاهد قطعی برق باشیم؟!
واقعیت این است که در حوزه انرژی، سال‌هاست که نه تنها به سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری و برنامه های توسعه، بلکه به نظرات کارشناسان و دلسوزان نیز توجه کافی نشده است. در کنار تلاش برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها، باید به سایر عوامل و ریشه‌های اصلی مشکل نیز توجه کنیم. در غیر این صورت، این تصور ایجاد می‌شود که تأمین سوخت کافی، به‌تنهایی مشکل تولید برق را حل خواهد کرد و ما می‌توانیم به مصرف بی‌رویه برق و دیگر حامل های انرژی ادامه دهیم.
بنابراین، ضروری است که در کنار تامین اعتبارات موردنیاز وزارت نفت برای تولید حداکثری گاز و دیگر فراورده های نفتی، به مقولات مهم دیگری نیز توجه ویژه‌ای داشته باشیم. یکی از این موضوعات مهم، کمک به وزارت نیرو در تدوین و تصویب مقررات حمایتی برای تنوع بخشی به روش‌های تولید برق است که سال‌ها از آن غفلت شده است. در حال حاضر، بیش از ۹۴ درصد برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود، در حالی که  سهم انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید در تولید برق در ایران کمتر از یک درصد است. این در حالی است که سهم انرژی های تجدیدپذیر در تولید برق دنیا به طور متوسط بیشتر از ۳۰ درصد است. با توجه به منابع سرشار خورشیدی و بادی کشور، باید تولید برق تجدیدپذیر را در اولویت قرار دهیم.
علاوه بر این، در نیروگاه‌های حرارتی نیز شاهد اتلاف انرژی هستیم. بسیاری از نیروگاه‌های قدیمی از راندمان مناسبی برخوردار نیستند و در نیروگاه‌های جدید نیز فرصت‌های بهبود قابل‌توجهی وجود دارد. به عنوان مثال در حال حاضر بیش از ۲۰ درصد برق کشور در نیروگاه های گازی تولید می شود که با تامین منابع مالی موردنیاز وزارت نیرو برای راه‌اندازی بخش سیکل ترکیبی این نیروگاه ها، می‌توانیم بدون نیاز به هیچ گونه سوخت اضافی، تولید برق کشور را بیش از ۱۰ درصد افزایش دهیم. این مهم نه تنها در نیروگاه‌های قدیمی و فرسوده بلکه در نیروگاه‌های جدید الاحداث مانند نیروگاه‌های ابن یمین و راشد در استان خراسان رضوی صادق است.
از سوی دیگر تجربه های جهانی نشان می دهد صرفا با افزایش عرضه نمی توان تقاضا را جبران کرد. بنابراین نباید از فرصت‌های بهبود در سمت مصرف غافل شویم. ورود به این حوزه مستلزم اجرای راهبردهای متنوعی است که شامل ارتقای راندمان تجهیزات مصرف کننده انرژی و تحول در فرهنگ مصرف می‌شود. تجربه موفق استان خراسان رضوی در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در اجرای پویش های مردمی سازی مصرف گاز و برق نشان می‌دهد که با مشارکت فعال مردم و رسانه‌ها، می‌توان به موفقیت‌های ارزنده‌ای دست یافت. کما این که در کشور ما نمونه های فراوانی از نتایج شگرف مشارکت مردم و مردمی سازی در امور وجود دارد.
در نهایت، با همت و همکاری همه‌جانبه و اعتماد به معجزه مردمی سازی واقعی و جلب مشارکت مردم می‌توانیم به راه‌حل‌های پایدار و مؤثری برای حل مشکلات ناترازی انرژی کشور دست یابیم. مهم عزم و اراده همگانی برای اقدام و عدم فرصت سوزی است.