راز بلوای شام

علــی ســجاد زاده_روزنامه خراسان/ عفونتی کــه درمــان نشــود، روزی دوباره عود خواهــد کرد و آســیب خــود را خواهــد زد.ایــن حکایت تروریست هایی است که تحت نام شیک "معارضه" ۴ سال و ۸ ماه است که در ادلب جمع شده و حالا دوباره چرک این عفونت تا حماه رســیده اســت. وضعیت روی زمین هم بســیار وخیم است. احتمالا به زودی جبهه درعا هم روشن خواهد شد. پس از آن جنگ هســته های مخفی در دمشــق و نقاط دیگر برای فتح شهری شروع میشود و بحرانی بسیار عمیق پیشروی ما خواهد بود.اما داســتان ادلب از کجا شــروع شــد؟ از سال ۲۰۱۷ که میان ایران، ترکیه و روســیه به عنوان کشــورهای ضامن فرمت آستانه، ۴ منطقه امن بدون درگیری در سوریه تشکیل شد.در سال ۲۰۱۸ با کمک مقاومت، ارتش سوریه ۳ منطقه را تحت کنترل خود در آورد اما منطقه چهارم در شمال غرب مشتمل بر بخش هایی از استان های ادلب، الذقیه، حماه و حلب، وفق توافق آتش بس مارس ۲۰۲۰ در دست معارضه باقی ماند.از آن زمان بدین سو، نظر مقاومت بر فراگیری یک صلح ملی در سوریه به همراه حفظ فشار نظامی بر تروریست ها بود.اما با گذشت زمان، حاکمیت و به خصوص ارتش سوریه تقابل خود را نســبت به این موضوع از دســت داد.برای خود دلیل هم داشتند: 
۱ ارتش ۹ سال در داخل با انواع و اقسام گروههای معارض درگیر شــده و اســتعداد آن بســیار تحلیل رفته امــا همزمان تهدیدات نظامی کلاســیک )رژیــم + ایاالت متحده( بســیار معتبر است. 
۲ اقتصاد سوریه طی یک دهه جنگ بسیار ضعیف شده و نظام تحریمهای سزار نیز ضربه سنگینی بر توانمندیهای معروف آن زده است. جنگ و جنگیدن پول می خواهد که نداشتند. 
۳ مردم نیازمند ریکاوری روانی هستند. در مسیر پیگیری جدیتر رویکرد بازیابی اقتصادی سوریه از ســوی دولت، به مرور زمان ملاحظاتی درباره حضور نظامی نیروهــای ایرانــی شــکل گرفت.
فروکش کــردن تــب و تاب عملیاتهای نظامی در سوریه از سوی اتاق عملیات مشترک محور، طبعا منجر به کاهش کمیت و کیفیت نیروها می گردید.

قصه پرغصه شب عملیات ردع العدوان

 آنچه در ۱۰ روز گذشــته در ســوریه رخ داده به انــدازه بحران ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ پیچیده و به میزان جنگ ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ جدی و حیاتی اســت طرف مقابل با سح غربــی، آموزش اوکراینی، اطلاعات ترکیه ای، جنگ شناختی اماراتی و پول گروه قدرتمندی از کشورها به صف شده تا اینبار کار را برای دولت اسد تمام کند. سقوط پی درپی شــهرها در عرض ۱۰ روز هم نشــان از آن دارد که این هدف چندان دور از دسترس نیســت. به ویژه با ســقوط حماه به عنوان شــهری که دروازه حمص و خط ساحلی ســوریه اســت. جالب اینکه نقاطی در این ۱۰ روزه ســقوط کرده که در کل ۱۰ سال آغازین جنگ ســقوط نکرده بود.پنجشــنبه شــب نیــز جنگنده هــای رژیم صهیونیســتی گذرگاه مرزی ســوریه و لبنان، الشریط، واقع در القصیر را بمباران کردند. این مســئله نشــان میدهد که ً همدســتی کاملی در تهاجم علیه ســوریه وجــود دارد و فعال نقش رژیم صهیونیستی، ممانعت از ورود نیروهای مقاومت به میدان اســت.دیروز جمعه نیز اردوغان نقــاب از نفاق خود برداشــت وگفت:"ما به بشــار اســد فراخــوان داده بودیم که بیایید آینده سوریه را با هم تعیین کنیم متأسفانه در این مورد پاســخ مثبتی دریافت نکردیــم. مخالفین به پیشــروی خود ادامه میدهند، هدف پس از ادلب، حماه و حمص، دمشــق است و امیدوار است این مسیر بدون حادثه ادامه یابد".اما به همان ۱۰ روز گذشته برگردیم.کانال اشاره نوشت:طی چند مرحله و در فاصله زمانی های متعدد به ارتش سوریه و به طور مشخص صالح عبدا .. و لشکر ۲ و تشکیلات امن عسکری هشدارهای لازم درباره تحرکات معارضه در ادلب داده شده بود.

اما از آن جا که طی این سال نیز تحرکات و درگیریها رخ داده بود، عادی انگاری شده توجه در خط تماس به کر مطلوب به هشدارها نشد. آخرین هشــدار ثبت شده به طرف سوری ساعت ۱۲ شب قبل از آغاز عملیات ابلاغ شده است. از حلب تا خط تماس با معارضه در محور غربی، سه خط تعبیه شده بود و مســئولیت خط اول در دست ارتش بوده است.اما به راحتی و بدون مقاومت خاصی عقب نشستند.هرچند که جمینگ سنگین و ورود گسترده کوادکوپترها در سرعت این پیشــروی موثر بوده اما این اتفاق در محورهــای دیگر هم رخ داده است.فرماندهان محور وقتی چنین رفتاری را از ارتش دیدند، بــه نیروهای فاطمیــون و... دســتور دادنــد که آنها نیز مقاومت نکرده و با ضرب آهنگ ارتش، عقب بنشــینند تا جانشان حفظ گردد. 

جمهوری اسلامی قرار نیست جای دیگران بجنگد

 یکی از اصــول رفتاری تهــران در حوزه عمل محــور مقاومت اینچنین است: حمایت سرسختانه جمهوری اسلامی زمانی بروز مییابد که نیروهای میزبان خود نیز مقاومت سرسختانه نشان دهندو وقتی لشکر ۲ (در معنای اخص) به لطیف ترین شکل ممکن خطوط را پشت ســر هم تخلیه میکند، لزومی ندارد که نیروهای مقاومت به جای آنان بجنگند.مردم مناطق اشغال شــده، خود برای حفظ یا بازپسگیری سرزمینهای اشغال شده خود باید شب نخوابی بکشند، خون دل بخورند، زحمت بکشــند؛بار وظایف دیگــران روی دوش تهــران قرار نخواهد گرفت. چه این که طی ۱۳ سال و ۸ ماه و ۲ هفته و ۳ روزی که جنگ داخلی در سوریه آغاز شده، بارها نزد فرماندهان میدانی تجربه شده که وقتی مناطق بازپسگیری شده توسط غیرسوریها به منظور تثبیت به سوریها سپرده میشود، در برخی اوقات بــه راحتی واپــس میدهند.

انتظــارات و نگرشمان نســبت به میــدان بایســتی همخوان بــا واقعیــات باشــد. جمهوری اسلامی قرار نیست جای دیگران بجنگد. قرار است دیگران را به حرکت حــق دعوت کرده تا آنها "خودشــان" علیه نظام ظالم اقدام کنند. نــه آن که ما بــه جای آنها مســتقیم اقدام کنیم یا به جای آنها هزینه بدهیم. زمان میبرد؟ بله حوصله میخواهد؟ بله.صدور انقلاب یعنی تولید تحول در قلوب که منجر به عمل خودشان بشود. یعنی یک فرایند، یک پروسه. در گذر زمان و نه در یک مقطع تعریف می شود. طبعا زمانی که جنبش ها یا کشــورها در نهایت توان خود به میدان میآیند، تهران نیز در نهایت توان خود به یاری آنها خواهد شــتافت. چه این که وقتی از ایران دعوت به مقابله علیه تروریسم در شام کردند، خواستشــان واقعی بود و تهران نیز پاسخی واقعی داد. موهایی سپید خواهد شد تا مناطق از دست رفته، دوباره باز پس گرفته شــود. اما این ها مهم نیســت. هر سرزمینی که باشد، میتوان دوباره بر آن مسلط شد. مهمتر از زمین، قلوب حوزه نفوذ اســت که نباید در تصرف اغیار قــرار گیرد. زمانی که تحریرالشــام قلوب افراد را در خطوط اول تا ســوم گرفت، خطوط اول تا سوم را هم گرفت. 

با عینک ۲۰۱۱ نمیتوان تحولات ۲۰۲۴ را نگریست 

بیانیه های جولانی را ببینید. ملت عراق را خطاب میکند و دو کشور را "بلد الشقیقین" مینامد برای اکراد "الحق الکامل فی العیــش بکرامه و حریــه" قائل اســت.به نیروهای خود دســتور میدهد که مراعات غیرنظامیان را داشته باشند. افرادش در خیابانها به مردم هدیه میدهند.جولانی هم فهمیده که دعوای اصلی در قلوب مردم است!مهم نیست که حاکم مردم که هست. مهم این است که قلب مردم با که است؟که در حال اول الملک لایبقی و در حال دوم الملک لا تزول. تروریسم جدید جولانی، با تزویر آمیخته شده است. ضعف شدید دولت سوریه نیز به یاری معارضه آمده است.تا قبل از سقوط حلب، مردم در ۲۴ ساعت فقط ۲ ساعت برق داشتند.چند روز قبل در جامع الروضه به حلبی ها گفتند وضعیت خدمات عمومی در ادلب را ببینید!  شما برق ۲۴ ساعته نمیخواهید مگر؟ادلب، الگوی توسعه در فضای پسا اسد معرفی میشود. با عینک ۲۰۱۱ نمیتوان تحولات ۲۰۲۴ را نگریست که اگر چنین بود، باید گریست!جولانی خودش اصلا بچه فیالت مزه در دمشق است. لهجه شامی را خیلی ســلیس تر از خیلی ها حرف میزند. استراتژی جدید تیم او در پیشروی این دستاوردها را برای تحریر الشــام به ارمغان آورده است. جنگ ترکیبی، تمرکز بر مدیــا، مدیریت حرفهای صحنــه جنگ و تمرکــز بر نبرد ادراکی است که ردع العدوان را متمایز از قبل کرده است. کما این که فرمانده میدانی اش، احمــد الدالالتی به مردم حلب گفته بود که ما با جنگ به حلب نرسیدیم؛ قلوب شما پذیرای مــا بود.همین هــم بود.واقعیت این نبــرد با آن چه که از قبل میدانســتیم، متفاوت است.واقعیت سوریه نیز متفاوت شده است.اوایل ســالهای ۲۰۱۱ به بعد دوران رونق اقتصادی سوریه بود.پول بود.سرمایه بود.نفت بود. امروز چه هست؟ســرهنگ ارتــش با حقــوق ماهی ۵۰ هزار لیر عصرها نگهبان فروشگاه است.آن هم در حالی که حداقل حقوق برای داشتن یک زندگی معمولی در سوریه از ۷.۸ میلیون لیر تازه شــروع میشــود؛ آن هم اگر اجاره خانه نداشته باشی!آن وقت فکر میکنیم و انتظار داریم این ارتشــی برود بجنگد و جلوی یگانهای تا بن دندان مسلح تحریر مقاومــت ورزد؟ ایــن را بگذارید در کنار اســتراتژی تهران که مفید نمیداند که به جای دیگران بجنگد.به هیچ وجه مقصود سخن این نیســت که نباید در منطقه اقدامی کرد!مقصود این است که تصمیم گیریها ساده نیستند. پرونده ها چند لایه هســتند. موضوعات سیاست خارجی همیشــه پیچیــده هستند. ســاده انگاری صرفا بــه تحلیل سطحی میانجامد. 

۳ سناریوی محتمل برای آینده سوریه 

اکنون باید دید مسلحین بعد از سیطره احتمالی بر حمص با تصرف غرب آن، قصیر و بسط نفوذ در قلمون به محاصره سواحل سوریه اقدام خواهند کرد و سپس به سمت دمشق می رونــد یا قبــل از آن به ســمت پایتخت حرکــت خواهند کرد. در چنین وضعیتی، باز پسگیری این شهرها در سایه فروپاشــی خطوط دفاعی ارتش سوریه و افتادن تجهیزات گسترده نظامی به دست گروه های مهاجم و کمبود شدید جنگ افزار بســیار مشــکل خواهد بــود. کانال نــگاه دیگر نوشت: اینجا سه سناریو محتمل است: نخست حرکت به سمت دمشق و تصرف آن و خروج بشار اسد رئیس جمهور سوریه از کشور.سناریوی دوم کودتای نظامی در دمشق و توقف حمله مخالفان و شکل گیری گفت وگو میان دو طرف. این هم به احتمال زیاد محصول معامله بازیگران خارجی خواهد بود. سناریوی سوم نیز توافق بازیگران منطقه ای و بین المللی برای توقف حمله در دروازه های دمشق و شروع گفت وگوها برای ترســیم آینده سیاسی ســوریه و تشکیل نظامی جدید.