پرواز تاریخی سیمرغ

صادق غفوریان- روزنامه خراسان/حالا فاصله خبرها و دستاوردهای فضایی ایران کم شده و زود به زود در جریان افتخارات دانشمندان فضایی کشورمان از رسانه ها قرار می گیریم. در تازه ترین فعالیت فضایی ایران، صبح روز گذشته ماهواره «فخر یک» ارتش جمهوری اسلامی ایران با پرتابگر ماهواره‌بر سیمرغ وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح به فضا پرتاب شد و پس از قرار گرفتن در مدار، نخستین سیگنال را به ایستگاه‌های زمینی ارسال کرد. در این پرتاب، ماهواره‌بر سیمرغ که یک ماهواره‌بر سوخت مایع دو مرحله‌ای است توانست با تزریق موفق ماهواره فخر ۱ و بلوک انتقال مداری سامان ۱ با وزن مجموع ۳۰۰ کیلوگرم رکورد جدیدی را در کشور رقم بزند.
تاریخ سازی ماهواره بر ایرانی سیمرغ
اما آن چه روز گذشته در حوزه فضایی ایران رخ داد، برگ جدیدی در این صنعت است که ماهواره بر ایرانی توانسته رکورد وزنی محموله ها را جابه جا کند. ماهواره‌بر سیمرغ، ماهواره‌بر با سوخت مایع دومرحله‌ای است که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح طراحی و ساخته شده است و در هشتمین پرتاب خود توانست با تزریق موفق چندگانه بلوک انتقال مداری سامان۱ و دو محموله تحقیقاتی دیگر با مجموع وزن حدود ۳۰۰ کیلوگرم، رکورد جدیدی در وزن محموله‌های قابل پرتاب کشور رقم بزند.
در این پرتاب، ماهوارۀ مخابراتی «فخر ۱» ارتش به‌همراه سامانه بلوک انتقال مداری «سامان ۱» توسط ماهواره‌بر سیمرغ در مدار ۴۱۰ کیلومتری قرار گرفت. این ماهواره که ساخت متخصصان صنایع الکترونیک وزارت دفاع است، روز گذشته پس از تزریق به مدار، نخستین سیگنال را به ایستگاه‌های زمینی ارسال کرد.
۱۵ سال با پیشرفت سیمرغ ایرانی  
ماهواره بر سیمرغ، نامی که ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ در تاریخ فضایی ایران متولد شد، در آن زمان تنها یک موتور چهار قسمتی بود و با بیش از ۶ هزار قطعه کوچک و بزرگ ساخته شده بود و گرچه سرعت اولیه آن صفر بود، اما گازهای خروجی از این موتور با سرعتی بالغ بر ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ متر بر ثانیه حرکت می‌کردند. متخصصان و دانشمندان ایرانی هشت سال زمان صرف کردند تا سیمرغ را به مرحله پرتاب برسانند. سرانجام در صبح پنجم مرداد ۱۳۹۶، سیمرغ برای نخستین بار پرواز میان ابرها را با یک ماهواره شش‌ضلعی ۱۰۰ کیلویی تجربه کرد. در سال ۱۳۹۷، سیمرغ ۲۶ متری بار دیگر به آسمان رفت.  ۲۰ بهمن ۱۳۹۸، سیمرغ مسافری دیگر به نام ماهواره ظفر را به مدار ۵۳۰ کیلومتری زمین فرستاد. اما در سال ۱۴۰۰، سیمرغ رکورد جدیدی را به ثبت رساند. در این مأموریت، سرعت این ماهواره‌بر به ۷۳۵۰ متر بر ثانیه رسید و برای نخستین بار، عملکرد ۵۰۰ ثانیه‌ای موتور مرحله دوم آن در شرایط خلأ و فضا مورد آزمایش قرار گرفت. در هشتم بهمن ۱۴۰۲، سیمرغ مسافران بیشتری را به همراه داشت. سه ماهواره مهدا، کیهان و هاتف، همراهان این ماهواره‌بر بودند و به مدار ۱۳۰۰ کیلومتری زمین منتقل شدند. سرانجام، در ۱۶ آذر ۱۴۰۳، سیمرغ بار دیگر موفق به ثبت رکوردی تاریخی شد. این بار، سنگین‌ترین محموله تحقیقاتی ایران به وزن ۳۰۰ کیلوگرم را به فضا برد و برگ زرین دیگری را در تاریخ صنعت فضایی کشور رقم زد.
پیشرفت سامانه بلوک انتقال مداری ایران
همان طور که اشاره شد، آن چه روز گذشته در این صنعت توسط دانشمندان ایرانی رقم خورد، پیشرفتی دیگر  از تزریق «بلوک انتقال مداری سامان یک» در مدار توسط ماهواره بر ایرانی سیمرغ است. سامانه بلوک انتقال مداری، سامانه واسطی برای قراردادن ماهواره‌ها در مدارهای بالا است که با هدف کاهش هزینه و اجتناب از ساخت حامل‌های غول‌پیکر و مصرف سوخت بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و اکنون ایران با پرتاب «بلوک انتقال مداری سامان» به این دانش فنی فضایی دست یافته است. حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی و سرپرست پژوهشگاه فضایی در همین زمینه گفت: برنامه توسعه بلوک انتقال مداری در پژوهشگاه فضایی در مسیر توسعه فناوری ارتباطات مخابراتی به منظور دستیابی به ماهواره مخابراتی مدار ژئو تعریف شد. هدف از این امر افزایش ارتفاع مداری ماهواره از مدار ایستایی به مدار عملیاتی و در نتیجه تسریع و تسهیل فرایند حصول نقطه مداری همگام با زمین است.
در مسیر گام های بلند فضایی
 این دستاورد بزرگ نه‌تنها در راستای پیشرفت علمی و فناوری کشور است، بلکه می‌تواند به ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی در حوزه فضایی و کسب‌وکارهای نوآورانه نیز منجر شود. صنعت فضایی یکی از حوزه‌های اقتصادی است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند تأثیرات زیادی بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور داشته باشد؛ از جمله اشتغال‌زایی، توسعه فناوری‌های نوین و تقویت قابلیت‌های تحقیقاتی. همچنین، این بلوک انتقال مداری به‌عنوان یک ابزار مهم در برنامه‌های بلندمدت ایران برای توسعه فضا و استفاده از قابلیت‌های فضایی در جهت بهبود کیفیت زندگی و اقتصاد کشور، نقش حیاتی ایفا خواهد کرد.