کره را با کی درام بشناسیم یا کودتا؟

مصطفی صابری- روزنامه خراسان/وقتی رئیس جمهور کره جنوبی با یک نطق غافلگیرانه در کشور اعلام حکومت نظامی کرد، توجه مردم دنیا به این کشور جلب شد. کشوری که طی سال ها علاوه بر صنایع بزرگ و شرکت های بین المللی اش در حوزه لوازم الکترونیک، در زمینه خودروسازی هم دنیا را متحیر کرده و در کنار این ها با موسیقی و درام های عاشقانه اش هم در دنیای تولیدات فرهنگی گوی سبقت را از همه ربوده است. ما اگر کره را از دریچه صنایع و سریال ها بشناسیم با کشوری پیشرفته و آرام مواجه ایم. دوگانه کره شمالی و جنوبی هم طی سال های اخیر این حس را تقویت کرده است. اما حتی صنعت فیلم سازی این کشور هم با تولید آثاری چون «انگل» تصویر تازه ای از جامعه طبقاتی این کشور که در مواردی تا آستانه انفجار رفته، ارائه کرده است. چالش احزاب کشور بر سر لایحه بودجه و اعتراضات گسترده مردمی که منجر به حکومت نظامی شد بیشتر از هر زمانی دنیا را با یک کره جنوبی واقعی آشنا کرد. به بهانه این اتفاق مروری داریم بر تاریخ و فرهنگ کره جنوبی تا شاید در التهابات بعدی کمتر غافلگیر شویم.
شبه جزیره ای پرتلاطم
شرق آسیا سرزمین اسرارآمیزی است؛ سنت هایی چندهزارساله، دنیای غریب و البته فاصله این کشورها با خاورمیانه و اروپا هم در این جدا ماندن و خاص شدن بی تاثیر نبوده. به طور مثال ژاپن  رابا آن حکومت پیچیده که امپراتور داشته اما توسط شورای شوگان ها اداره می شده و لحظه لحظه زندگی مردمانش آیین و مناسک است ، با کشور دیگری در دنیا مقایسه کنید که سنت های فرهنگی پیچیده چنان در آن شکل نگرفته است. کشوری چون ژاپن که برای هر رفتار ساده ای مثل سلام و خداحافظ و ... یک سلسله رسوم دارد در سطح بالاتر هم مناسباتش متفاوت خواهد بود با کشوری که در مسیر انواع نزاع ها بین قدرت های بزرگ بوده است. کره هم از جنس ژاپن است و تلاطم های فراوان تغییراتی در آن ایجاد کرده اما فرهنگش را آنچنان دگرگون نکرده است. شاید قدمت کره به شکل امروزی به بعد از جنگ جهانی برگردد اما ریشه های کشور چیزی فراتر از یک بازه کوتاه چند دهه ای است و برای همین نباید از کنار کره ساده گذشت. کشوری با این قدمت و تمدن را نمی توان به سادگی با تماشای چند سریال امروزی شناخت و در نهایت قضاوت کرد که سبک زندگی مردمش متاثر از آرامش کشور است.
 سلسله هایی چون گوگوریو و چوسان 
برای شناخت بهتر و واقعی تر کره باید به گذشته های دورتر برویم. کره بعد از جنگ جهانی دوم به شکل دو کشور متفاوت از هم درآمد. اما پیش از آن عموماً کشوری متحد بود که با نام سلسله ها شناخته می شد که سلسله چوسان با عمری حدود ۵۲۰ سال شاخص ترین آن هاست. ۱۹۱۰ آغاز تسلط ژاپن بر کره بود. ژاپنی که در مقتدرانه و عجیب ترین روزگار خود بود. دوره ای مملو از سرکوب فرهنگ کره ای و تلاش برای استیلای فرهنگ ژاپنی در این کشور که با مقاومت مردم و نخبگان همراه بود. جنگ جهانی دوم و پیامدهای تلخش یک فرصت تاریخی خاص را پیش روی کره قرار داد. بعد از این جنگ بود که کره به دو بخش تقسیم شد. کره شمالی و جنوبی. ۱۹۴۵ میلادی آغاز تقسیم کره بود؛ تنها سه سال بعد از تاسیس کره جنوبی در ۱۴ نوامبر ۱۹۴۸ سینگمان ری که از او به‌عنوان یکی از ضد کمونیست‌ترین سیاستمداران این کشور نام برده می‌شود، در کره جنوبی حکومت نظامی اعلام کرد. او این کار را در واکنش به شورش‌های کمونیستی در جزیره ججو که به کشته شدن هزاران نفر انجامید، صورت داد. دولت ضمن اعلام حکومت نظامی ارتش و نیروهای امنیتی را وارد عمل کرد و باعث شد یکی از خونین‌ترین سرکوب‌های تاریخ کره جنوبی رقم بخورد. اما التهاب اصلی از ۱۹۵۰ میلادی رسید؛ یعنی آغاز جنگ دو کره. سه سال بعد جنگ در ظاهر پایان یافت اما همیشه تنش های زیاد بین دو کره وجود دارد.
 سرکوب ها از راه می رسند 
کره جنوبی هنوز با کشوری مثل پاکستان که چند سال یک بار با یک کودتای جدی مواجه می شود، فاصله زیادی دارد؛ اما این طور هم نیست که بعد از پایان جنگ دو کره به کل آرامش را تجربه کرده باشد؛ برای همین است که تعجب مردم دنیا و حتی نسل جدید این کشور از حکومت نظامی این کشور اشتباه است. سال ۱۹۶۰ میلادی دیکتاتوری رئیس‌جمهور باعث شد اعتراضات دانشجویی علیه او شکل بگیرد. این اعتراضات به‌ویژه در مخالفت با تقلب انتخاباتی صورت گرفت و نظامیان در سرکوبی خونین تلاش کردند صدای معترضان را خاموش کنند. رئیس‌جمهور هم در آوریل سال ۱۹۶۰ به بهانه برقراری نظم در کشور حکومت نظامی اعلام کرد. با این حال سینگمان ری در نهایت مجبور شد از قدرت کنار برود.  
 آغاز روزهای کودتایی کره
بعد از چند حکومت نظامی و سرکوب جدی، یک سال بعد از برکناری سینگمان ری، اولین کودتایی که کره مدرن تجربه کرد رخ داد که تا ۱۹۷۹ ادامه داشت و منجر به حضور نظامیان در قدرت شد. ماجرا از این قرار بود که در سال ۱۹۶۱، یک افسر ارتش کره جنوبی به نام پارک چونگ هی، هزاران سرباز خود را به سمت سئول هدایت کرد تا قدرت را به دست بگیرند. این آغاز ۱۸ سال حکومت نظامی پارک چونگ هی در کره جنوبی بود. او در آن سال‌ها بارها حکومت نظامی اعلام کرد تا بتواند به اهداف خود دست یابد. تغییر قانون اساسی باعث شد اختیارات رئیس‌جمهور به شکل قابل‌توجهی افزایش یابد. طی این سال ها هرچند دموکراسی، آزادی مطبوعات و ... بر این کشور حاکم نبود؛ اما صنایع کم وبیش مسیرشان را با قدرت ادامه دادند. هرچند ۱۹۷۹ قدرت منتقل شد اما دموکراسی بر کره حاکم نشد چرا که بازهم قدرت با یک کودتا منتقل شد. دومین کودتا در تاریخ کره جنوبی در ۱۹۷۹ رقم خورد؛ جایی که ژنرال چون دو هوان در کودتایی که به آن «خزنده» هم می‌گویند، توانست قدرت را به دست بگیرد. در این روند البته ابتدا پارک چونگ هی ترور شد و پس از آن چوی کیو هاه از حزب لیبرال و ضد کمونیست قدرت را به دست گرفت اما او هم با یک کودتای نظامی از قدرت خلع شد و حکومت نظامی در سراسر کشور اعلام شد. در نهایت چون دو هوان قدرت را به دست گرفت. او که هشت سال قدرت را در این کشور به دست داشت، در آن سال‌ها با سرکوب فراوان تلاش داشت مخالفان خود را کنار بزند. از ۱۹۸۰ میلادی مردم کره به ویژه جنبش های دانشجویی این کشور اعتراض به وضع موجود را آغاز کردند تا این که در سال ۱۹۸۷میلادی کره رنگ اصلاحات سیاسی و انتخابات را دید و کم کم شبیه شد به آنچه ما امروز از آن سراغ داریم و تصور می کردیم همیشه بوده. 
 اصلاحات سیاسی از جنبه فرهنگی به بار نشست؟
هرچند پویایی اقتصادی کره جنوبی و صنایع در این کشور وضعیت ممتازی دارد اما هنوز کارگران زیادی در کره هستند که سهم اندکی از صنایع پول ساز کشورشان دارند و به رغم زحمت فراوان در فقر به سر می برند. طی یک دهه اخیر توجه ادبیات و سینمای کره به این موضوع جلب شده؛ اما هنوزهم دنیای سریال سازی در کره جنوبی که مخاطب جهانی و وسیعی دارد تصویری سانتی مانتال از کره به دنیا مخابره می کند. چالش بعد کره بعد از این همه اصلاحات ابعاد فرهنگی است؛ کره که برای کشورهای زیادی محصول فرهنگی تولید می کند، گروه های موسیقی بعضا انگلیسی زبان دارد و در حفظ فرهنگ خودی برای نسل جدیدش از ژاپن بسیار عقب تر است. حجم بالای عمل های زیبایی غیر ضروری به ویژه در مردان، کره را در رتبه بالای این موضوع در جهان قرار داده است. رویای مهاجرت از دیگر چالش های این کشور است.‌
نکته
مصداقی از پیچیدگی های فرهنگی کره
صحبت کردن و نوشتن طی چند قرن به زبان چینی، چند دهه استعمار توسط ژاپن، فرهنگی قدیمی اما کشوری نوپا بودن، همسایگی با کشوری فقیر چون کره شمالی که چیزی برای از دست دادن ندارد و به رغم اشتراکات فرهنگی زیاد دشمنی شدیدی با کره جنوبی دارد و البته رویاهایی برای ساختن کشوری صنعتی، قدرتمند و بانفوذ زمینه پیچیدگی های فرهنگی بر جامعه و حاکمیت کره را فراهم کرده است. یک جنبه دیگر این شگفتی های متعدد در کره ماجرای زبان مکالمه و محاوره با نوشتن آن هاست. همان طور که می دانید شیوه زندگی ما تا حد زیادی متاثر از زبانی است که به آن صحبت می کنیم و با آن می خوانیم؛ اما کره از معدود کشورهایی است که زبان محاوره و نوشتنش در یک فرایند تاریخی به شکل امروزی در نیامده و تا حدی دستوری بوده است. ماجرا از این قرار است که مردم کره‌جنوبی، در گذشته با این که به زبان کره‌ای صحبت می‌کردند، به زبان چینی می‌خواندند و می‌نوشتند. به مرور تعداد زیادی از افراد در یادگیری این حروف و کاراکترهای سخت چینی با مشکل روبه‌رو شدند و از آن جا که فشارهای اجتماعی و فقر، مجالی برای تلاش در این زمینه نمی‌گذاشت، قشر متوسط و فقیر جامعه بیسواد باقی می‌ماندند اما پادشاهی از سلسله «جو سئون»، تصمیم گرفت تا حروف الفبای مخصوص کره‌ای را بنویسد و در دسترس مردم قرار دهد. با این که تعداد زیادی از مخالفان در این مسیر سنگ‌اندازی کردند ولی بالاخره کره‌ای ها هم صاحب حروف الفبایی شدند که یادگیری آنها ساده و مختص خودشان بود و تعداد آنها هم زیاد نبود پس مردم می‌توانستند این حروف را به سرعت یاد بگیرند و به خواندن و نوشتن بپردازند. حداقل اعلامیه‌های مربوط به شیوع بیماری‌های خطرناک را بخوانند و از خطر در امان بمانند. گفته شده که حروف الفبای کره‌ای، علمی‌ترین حروف الفبای جهان است چون برای تدوین آن، زحمت زیادی کشیده شده است، این زبان هرگونه صدایی را که انسان ایجاد می‌کند، دربر می‌گیرد و با وجود دقت زیادش، یادگیری آن بسیار آسان است.