سقوط بشار اسد در سوریه نقطه عطفی مهم به شمار می‌رود که منجر به بروز چندین آینده احتمالی برای این کشور و منطقه می‌شود. تحلیلگران در حال بررسی پیامدهای این تغییر ناگهانی هستند که هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را به همراه دارد.
سعید غفاری- روزنامه خراسان/سقوط بشار اسد در سوریه نقطه عطفی مهم به شمار می‌رود که منجر به بروز چندین آینده احتمالی برای این کشور و منطقه می‌شود. تحلیلگران در حال بررسی پیامدهای این تغییر ناگهانی هستند که هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را به همراه دارد.
پیامدهای فوری
۱- خلأ قدرت و حکومت‌داری: سقوط ناگهانی دولت اسد، سوریه را در وضعیت حساسی قرار داده است که در آن گروه‌های مختلف مخالف برای کنترل بر دمشق رقابت می‌کنند. تحلیلگران بر این باورند که خطر ایجاد یک خلأ قدرت بی‌نظم وجود دارد و این سوال مطرح است که آیا این گروه‌ها می‌توانند به سرعت حکومتی را در دمشق برقرار کنند و آیا پس از دستیابی به هدف اصلی خود، یعنی برکناری اسد، قادر به حفظ وحدت خواهند بود؟/۲- پویایی های منطقه‌ای: سقوط اسد به‌طور قابل توجهی چشم‌انداز ژئوپولیتیکی را تغییر می‌دهد. انتظار می‌رود ترکیه نفوذ خود را در شمال سوریه افزایش دهد و ضمن حمایت از گروه‌های مخالف سنی ، ائتلاف‌ها را در منطقه بازسازی کند. از سوی دیگر، ایران و روسیه با کاهش نقش خود مواجه خواهند شد، زیرا سرمایه‌گذاری‌های آن ها در حکومت اسد تضعیف شده و این امر منجر به گمانه‌زنی‌هایی درباره استراتژی‌های آینده آن ها در خاورمیانه خواهد شد./
️۳- تهدید جهادی‌ها: احتمال افزایش قدرت گروه‌های جهادی، به ویژه هیئت تحریر شام، نگرانی‌های جدی را به وجود می‌آورد. با وجود ادعای آن ها مبنی بر اعتدال، نگرانی‌ها درباره تلاش این گروه برای تحمیل قوانین سختگیرانه در بخش‌هایی از سوریه وجود دارد که یادآور مدل‌های حکومتی افراطی قبلی است. این سناریو نگرانی‌هایی درباره حقوق بشر و امنیت منطقه‌ای ایجاد می‌کند.
سناریوهای بلندمدت
۱- تجزیه در برابر وحدت: برخی پیش‌بینی ها احتمال بالایی برای تجزیه سوریه بر اساس خطوط قومی و مذهبی را نشان می دهد که تلاش‌ها برای آشتی ملی را پیچیده‌تر می‌کند. فقدان یک دولت واحد می‌تواند منجر به بی‌ثباتی و درگیری‌های طولانی‌مدت بین گروه‌های مختلف شود. با این حال، امیدهایی برای ایجاد یک ساختار حکومتی دموکراتیک‌تر وجود دارد اگر نیروهای مخالف بتوانند به طور مؤثر همکاری کرده و حمایت بین‌المللی را کسب کنند./۲- بحران انسانی و بازسازی: وضعیت انسانی در سوریه همچنان وخیم است، میلیون‌ها نفر آوارهاند و زیرساخت‌های حیاتی تخریب شده است. بازسازی آینده نیازمند سرمایه‌گذاری و همکاری بین‌المللی قابل توجهی خواهد بود، اما تحریم‌های موجود و عدم اعتماد بین گروه‌ها می‌تواند این تلاش‌ها را محدود کند. بازگشت پناهندگان وابسته به بهبود شرایط امنیتی خواهد بود./۳-مداخله بین‌المللی: نقش قدرت‌های بین المللی در شکل‌دهی به آینده سوریه بسیار مهم خواهد بود. ایالات متحده ممکن است بخواهد نفوذ خود را با حمایت از یک دولت انتقالی که ثبات و صلح را ترویج کند، دوباره به دست آورد. اثربخشی تعاملات بین‌المللی بستگی به توانایی در مدیریت پویایی های محلی پیچیده و جاه‌طلبی‌های ژئوپولیتیکی خارجی دارد.پیامدهای سقوط اسد با عدم قطعیت و پتانسیل ناپایداری مشخص می‌شود. اگرچه فرصت‌هایی برای تغییر مثبت وجود دارد، از جمله امکان ایجاد یک مدل حکومتی فراگیرتر، اما خطرات قابل توجهی نیز باقی مانده است. مسیر آینده سوریه تا حد زیادی بستگی به نحوه آشتی گروه‌های داخلی با اختلافات خود و نحوه تعامل قدرت‌های خارجی با این چشم‌انداز در حال تحول دارد.
نکته مهمی که باید مستقل بررسی شود، نقش و طراحی رژیم اسرائیل است که در یادداشتی دیگر به آن می پردازم.
دیدگاه ها