ایران از سرآمدان زیست فناوری جهان

صادق غفوریان_روزنامه خراسان/
اگر کشور در برخی حوزه ها دچار چالش های بعضا جدی است، اما در بخش هایی نیز حرف های بزرگ برای گفتن دارد. به طور مشخص کشور در عرصه های تولید علم، نانو، پزشکی، هسته ای و ده ها حوزه دیگر، صاحب حرف و جایگاه در دنیاست؛ اما آن‎چه بهانه نگاشتن گزارش امروز شده است، گفت وگوی ما با دکتر مصطفی قانعی‌، دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی است که روز گذشته در این گفت وگو اعلام کرد: هم‎اکنون ما در آسیا بین رتبه ۴ و ۵ و در جهان هم در جایگاه ۱۲ یا ۱۳ هستیم که این موقعیت برای کشور با توجه به مشکلاتی که به ویژه در بخش های تبادل مالی دارد، مطلوب به شمار می آید.
 محصولات زیست فناوری چیست؟
شاید بسیاری از ما ندانیم که وقتی می گویند زیست فناوری، مقصود چیست؟ در پاسخ باید گفت،«به‌کارگیری دانش‌های پزشکی و زیستی و اثر متقابل آن در فناوری‌های ساخت بشر را زیست فناوری می گویند. در واقع زیست فناوری با استفاده از علم بیولوژی به ما کمک می‌کند تا مشکلات زیستی را برطرف و محصولات گیاهی و جانوری بهبودیافته و مفید تولید کنیم. در این علم از موجودات زنده (ارگانیسم‌ها) یا فرایندهای زیستی برای تولید، تغییر و یا اصلاح فراورده‌ها، بهبود نژاد گیاهان و جانوران و همین‌طور تولید میکروارگانیسم‌های خاص استفاده می‌شود. به طور مثال داروهای نوترکیب و غیرشیمیایی در طبقه زیست فناوری ها محسوب می شوند.
صادرات به ۱۷ کشور
​​​​​​​دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی درباره فعالیت های حوزه زیست فناوری ایران می گوید: بیشترین صادرات حوزه سلامت مربوط به دانش‌بنیان‌ها و در حوزه زیست فناوری است؛ به این دلیل که در میان کشورهای منطقه، تنها ایران زیرساخت‌های تولید داروهای زیست فناوری را دارد. ایران توانسته است در حوزه زیست فناوری به ۱۷ کشور صادرات داشته باشد. به گفته وی، آمار صادرات رسمی زیست فناوری حداکثر ۲۰۰ میلیون دلار است؛ اما صادرات غیررسمی رقم بیشتری را شامل می‌شود. به عبارتی بررسی صادرات غیررسمی در ۵ تا ۶ سال اخیر نشان می دهد که این رقم حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان می‌شود. 
انقلاب آینده علمی
اما آن چه در حوزه زیست فناوری باید بدانیم، این است که زیست فناورها، رقم زنندگان آینده علمی جهان هستند. در این زمینه دکتر امید توکلی، سرپرست بخش بیوتکنولوژی دارویی و محیطی دانشگاه تهران، می گوید: رشته زیست فناوری در آینده با حضور و پرورش متخصصان، جایگاه بهتری در کشور دارد و می تواند با دیگر کشورهای فعال در این حوزه رقابت کند. وی همچنین با اشاره به مراحل برنامه‌ریزی درباره چگونگی تحقیق، مطالعه و رسیدن به محصول دانش بنیان در حوزه بیوتکنولوژی، گفت: این رشته می‌تواند در آینده انقلاب عظیمی در حوزه‌های علمی مختلف ایجاد کند. مصطفی قانعی، دبیرستاد هم معتقد است: حوزه زیست فناوری به قدری در جهان تاثیر داشته که می توان گفت بیشترین بخش حوزه های تحقیق و توسعه در این حوزه بوده و دلیل آن ورود رشته های مختلف به این حوزه بوده است. ما کمتر حوزه ای را سراغ داریم که تا این حد بین رشته ای عمل کرده باشد.
ضرورت حمایت از شرکت های دانش بنیان زیست فناوری
قانعی به بیان چالش‌های شرکت‌های داخلی در مواجهه با رقبای خارجی اشاره کرد و یادآور شد: لازم است شرکت‌های دانش‌بنیان مورد حمایت قرار گیرند تا بتوانند بازار داخلی را به عنوان اولین بازار خود در اختیار داشته باشند. این رویکرد به رشد این شرکت‌ها کمک خواهد کرد.