در سال‌های اخیر، افزایش فشارهای اجتماعی و ناآگاهی بعضی والدین منجر به گرایش کودکان به عمل‌های زیبایی و آرایشی شده است. این موضوع به یکی از مباحث مهم و پیچیده در روان‌شناسی کودک تبدیل شده که از منظر روان‌شناختی، تأثیرات منفی قابل‌توجهی بر رشد روانی و عاطفی کودکان خواهد داشت.
به‌تازگی ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شده که دختربچه‌ای با حضور در یک کلینیک زیبایی می‌گوید: «می‌خوام تتو بزنم با تینت. کمرنگ باشه و یک کمی هم پررنگ!» او بعد از پایان این عمل زیبایی در حالی‌که لب‌هایش کاملا قرمز شده، می‌گوید: «به آرزوم رسیدم. آرزوم این بود که لب‌هام رو قرمز کنم». در ادامه به بررسی علل و عوامل‌مؤثر بر تمایل کودکان به این‌گونه رفتارها، آثار مخرب آن بر ساختار روانی کودکان و همچنین نقش والدین در مدیریت این معضل خواهیم پرداخت.
پیامدهای روانی ناشی از درگیری ذهنی کودکان به عمل‌های‌زیبایی
کودکانی که دچار اضطراب، افسردگی، مشکلات خودباوری و نارضایتی از بدن خود هستند، ممکن است به عمل‌های زیبایی و آرایشی به عنوان راه‌حلی فریبنده برای بهبود وضعیت خود، رو آورند. درگیری ذهنی کودکان و تمایل آن‌ها به این‌گونه عمل‌ها می‌تواند پیامدهای منفی روان شناختی جدی را برای آن‌ها به همراه داشته باشد که به‌طور مستقیم بر رشد روانی، اجتماعی و عاطفی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. برخی از این پیامدهای منفی عبارتند از:
1 کاهش عزت‌نفس| تمرکز بیش از حد بر ظاهر می‌تواند باعث شود کودکان احساس کنند تنها زمانی ارزشمند هستند که ظاهر خاصی داشته باشند. این نگرش به کاهش عزت‌نفس منجر می‌شود زیرا کودکان دایم در تلاش برای مطابقت با استانداردهای غیرواقعی زیبایی خواهند بود.
2 افزایش اضطراب و افسردگی| اضطراب و افسردگی می‌تواند از نتایج مستقیم فشارهای اجتماعی برای داشتن ظاهر بی عیب و نقص باشد. کودکان ممکن است به دلیل ناتوانی در رسیدن به این استانداردها دچار احساس ناکامی و نارضایتی شوند که این امر می‌تواند منجر به اضطراب و افسردگی شود.
3 ابتلا به اختلالات خوردن| تمایل به تغییر ظاهر ممکن است به رفتارهای ناسالمی مانند اختلالات خوردن(نظیر بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی) منجر شود. این اختلالات معمولاً در تلاش برای کاهش وزن یا تغییر شکل بدن بروز می‌کنند و عوارض جسمی و روانی جدی به دنبال دارند.
4 مشکلات در روابط اجتماعی| کودکانی که بیش از حد بر ظاهر خود تمرکز می‌کنند، ممکن است در برقراری روابط سالم با دیگران دچار مشکل شوند. آن‌ها ممکن است به جای ارتباط عمیق و صادقانه، به دنبال تأیید ظاهری باشند که این موضوع می‌تواند به روابط سطحی و ناپایدار منجر شود.
5 خطرات ناشی از عمل‌های جراحی| تمایل به عمل‌های زیبایی ممکن است کودک را به انجام عمل‌های جراحی غیرضروری سوق دهد. این عمل‌ها، به‌ویژه در سنین پایین، ممکن است با خطرات جسمی و عوارض جانبی مانند عفونت، درد و مشکلات طولانی‌مدت همراه باشد. ناکامی در دستیابی به نتایج مورد انتظار می‌تواند ناامیدی و تشدید مشکلات روانی را به دنبال داشته باشد.
6 اختلال در رشد هویت شخصی| کودکان بیش از حد مشغول ظاهر خود ممکن است در توسعه هویت شخصی و واقعی خود دچار مشکل شوند. به جای کشف علایق، مهارت‌ها و استعدادهای واقعی، این کودکان تنها به دنبال تغییر ظاهر و جلب توجه دیگران خواهند بود.
7 خودشیفتگی و کمال‌گرایی| تمرکز زیاد بر ظاهر می‌تواند به گرایش به خودشیفتگی و کمال‌گرایی منجر شود. این کودکان ممکن است دچار احساس برتری نسبت به دیگران یا نارضایتی دایمی از خود شوند که این می‌تواند به روابط ناسالم و تنش‌های اجتماعی بینجامد.
8 تضعیف ارزش‌های درونی| با تمرکز بر زیبایی‌های ظاهری، کودکان ممکن است ارزش‌های درونی نظیر اخلاق، همدلی، صداقت و توانایی‌های شخصی را کم‌اهمیت تلقی کنند. این موضوع می‌تواند بر رشد شخصیتی و اجتماعی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
نقش و وظایف والدین در این زمینه
نقش و وظایف والدین در حمایت از کودکان و جلوگیری از تأثیرات منفی گرایش به ظاهر و عمل‌های زیبایی بسیار حائز اهمیت است. والدین می‌توانند با اتخاذ رویکردهای مثبت و آگاهانه، به فرزندان خود کمک کنند تا خودپذیری و عزت نفس‌بیشتری داشته باشند و تحت تأثیر فشارهای اجتماعی و رسانه‌ای قرار نگیرند. برخی از مهم‌ترین وظایف والدین در این زمینه عبارتند از:
1الگو بودن برای کودکان| والدین باید به عنوان الگوهای مثبتی برای فرزندانشان عمل کنند. این امر شامل پذیرش و احترام به بدن خود و اجتناب از اظهار نظرهای منفی درباره ظاهرشان می‌شود. والدین باید نشان دهند که ظاهر تنها یکی از جنبه‌های هویت فرد است و نباید از عمل‌های زیبایی و آرایش به عنوان راه‌حل‌های سریع برای مسائل روانی یا اجتماعی استفاده کنند.
2 تقویت عزت‌نفس کودک| والدین نقش مهمی در تقویت عزت‌نفس و خودپذیری در کودکان خود دارند. آن‌ها باید به جای تمرکز بر ظاهر، بر ویژگی‌های درونی و مهارت‌های فردی کودکان تأکید کنند. به کودکان بیاموزند که ارزش انسان‌ها فراتر از ظاهر است و در توانایی‌ها، شخصیت و رفتار آن‌ها نهفته است.
3 ایجاد محیط حمایتی و امن| کودکان نیاز دارند تا در محیطی بزرگ شوند که در آن بدون توجه به ظاهرشان، مورد محبت و احترام قرار گیرند. والدین باید فضایی فراهم کنند که کودک بتواند احساسات و نگرانی‌های خود را بدون نگرانی از قضاوت، با آن‌ها در میان بگذارد.
4 آموزش آگاهی انتقادی| والدین باید به کودکان خود بیاموزند که با دیدی انتقادی به تصاویر و پیام‌هایی که در رسانه‌ها مشاهده می‌کنند، نگاه کنند. آن‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا تفاوت بین واقعیت و تصاویری را که از طریق رسانه‌ها نمایش داده می‌شود، درک کنند و بفهمند که بسیاری از این تصاویر واقعیت را منعکس نمی‌کنند و اغلب از تکنیک‌های ویرایش استفاده می‌کنند.
دیدگاه ها