همه چیز درباره واکسن آنفلوآنزا

علیرضا کاردار- روزنامه خراسان/با فرارسیدن پاییز و آغاز فصل سرما، موج جدیدی از بیماری‌ها هم به راه می‌افتد. یکی از این بیماری‌ها آنفلوآنزاست. بیماری که مبتلا شدن به آن دردسرهای زیادی برای فرد دارد و می‌تواند چند روزی او را از کار و زندگی بیندازد. حضور بچه‌ها در مدرسه هم احتمال انتقال این بیماری از بچه‌ها به دیگر اعضای خانواده را بیشتر می‌کند. در این بین ممکن است آنفلوآنزا برای سالمندان یا افرادی با سیستم ایمنی ضعیف خطرناک هم باشد؛ برای همین لازم است برای پیشگیری از آن آماده باشیم که یکی از مهم‌ترین راه‌ها در این زمینه تزریق واکسن است که در این مطلب به آن پرداخته‏ایم.

  چرا در پاییز و زمستان بیشتر مریض می‌شویم؟

این‌که چرا در پاییز و زمستان بیشتر بیمار می‌شویم، چند دلیل دارد. اول آن‌که ویروس‌های عامل این عفونت‌ها در برخی موارد در شرایط سرما دوام و پایداری بیشتری در محیط دارند تا در گرما. از سوی دیگر زمستان به‌معنای حضور بیشتر افراد در محیط‌های بسته است. ️به خاطر بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، میزان تجمع‌ها بیشتر می‌شود و احتمال انتقال بیماری در فصل سرد سال هم افزایش می‌یابد. تماس نزدیک باعث می‌شود ویروس فرصت بهتر و راحت‌تری برای انتقال داشته باشد. همچنین معمولا در پاییز و زمستان به دلیل سرمای هوا سعی می‌کنیم محل کار و زندگی خود در فضاهای بسته را تا حد امکان عایق‌بندی کنیم و بدین ترتیب امکان جریان هوا و تهویه کامل آن دشوار می‌شود. به همین دلیل هم اگر ویروسی به‌واسطه ابتلای یک نفر وارد این محیط شود، فرصت بهتری برای انتقال میان افراد مختلف دارد. همچنین سرما برای برخی افراد، به‌خصوص کسانی که زمینه مشکلات سیستم دفاعی بدن را دارند، به‌معنای کاهش ضریب مقاومت بدن است و در بعضی افراد سیستم دفاعی ضعیف می‌شود و توان مبارزه با ویروس‌های مهاجم را از دست می‌دهد.

  چگونه از آنفلوآنزا پیشگیری کنیم؟

اگر به یاد داشته باشید، زمانی که همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ آغاز شد، رفتارهای مراقبتی شدیدی از سوی مردم و نظام بهداشتی برای مهار آن به کار گرفته شد. به همین دلیل همزمان با تاخت و تاز کرونا، میزان ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از ویروس آنفلوآنزای فصلی به‌قدری کاهش یافت که عملا از بین رفته بود. یعنی اگر بتوانیم این مراقبت‌ها را برای فصل‌های آنفلوآنزا در هر سال به کار ببریم، با کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آن می‌توانیم جان تعداد زیادی از انسان‌ها را نجات دهیم. به جز رعایت بهداشت، واکسیناسیون موثرترین راه برای محافظت از این بیماری است. واکسن خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد و وسیله‌ای برای جلوگیری از عوارض بیماری است. ویروس آنفلوآنزا هر سال دستخوش تغییرات آنتی‌ژنی می‌شود. بنابراین واکسن‌های آنفلوآنزا هر ساله بر اساس ویروس‌های آنفلوآنزایی که در سال قبل شایع‌ترین بودند، تولید می‌شوند. در نظر داشته باشیم شایع‌ترین مشکلاتی که ممکن است به دنبال تزریق واکسن رخ دهد شامل درد، سوزش، قرمزی و سفتی ناحیه تزریق، تب، سردرد یا دردهای ماهیچه‌ای است. حدود۲ هفته پس از واکسیناسیون طول می‌کشد تا آنتی‌بادی در بدن ایجاد شود و بتواند در برابر ویروس آنفلوآنزا مقاومت کند. همچنین واکسیناسیون افراد شیرده بلامانع است.

تزریق واکسن ضروری است

پاسخ‌های دکتر سیدمرتضی لایق، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری به پرسش‌های ما درباره واکسن آنفلوآنزا

آیا تزریق واکسن آنفلوآنزا لازم است یا خیر؟

دکتر لایق: این یک واکسن ضروری است زیرا جلوی اپیدمی و پاندمی ویروس آنفلوآنزا در جامعه گرفته می‌شود. به خصوص که بعضی گروه‌ها اگر مبتلا شوند در معرض خطر جدی هستند. به عنوان مثال بیماران خاص اگر مبتلا شوند باعث شدت گرفتن بیماری‌شان می‌شود. بنابراین منطقی است که هرسال واکسن را دریافت کنند. بیماری آنفلوآنزا هر سال تغییراتی دارد، بنابراین واکسن یا ابتلای سال قبل به آنفلوآنزا، ارزشی ندارد و هر سال تزریق باید تکرار شود.

تزریق واکسن برای چه کسانی بیشتر توصیه می‌شود؟

دکتر لایق: گروه‌های با ریسک بالا مانند سالمندان بالای 65 سال، خانم‌های باردار و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای قلبی و ریوی در اولویت هستند. همچنین ضرورت تزریق در اطفال، کسانی که طحال‌شان را برداشته اند و بیماران خونی بیشتر از دیگران است.

زمان مناسب برای تزریق آن چه وقت است؟

دکتر لایق: با شروع فصل پاییز نوع جدید ویروس شیوع پیدا می‌کند. بنابراین بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا اوایل مهرماه است.

چه کسانی نباید این واکسن را تزریق کنند؟

دکتر لایق: واکسن آنفلوآنزا منع تزریق خاصی ندارد. این واکسن از نظر تولید چند نوع است. البته واکسن از نوع ویروس زنده ضعیف‌شده آن در بیماران باردار و افرادی که ضعف ایمنی دارند یا مجبورند آسپرین مصرف کنند، منع تزریق دارد. ولی انواع دیگر واکسن را که غیرفعال است، می‌شود تجویز کرد. مگر این که سابقه حساسیت به واکسن داشته باشند.

چه انواعی از این واکسن در ایران وجود دارد و کدام نوع آن توصیه می‌شود؟

دکتر لایق: در سال‌های قبل   واکسن ایرانی بود، همچنین واکسن‌های فرانسوی و هلندی هم وجود دارد. ترجیحا نوع هلندی در اولویت است.

در نهایت به یاد داشته باشیم بهترین واکسن؛ در دسترس‌ترین واکسن است.