زمانی که نفرین اثر می کند!!

بسیاری از افراد در مقابل گفتار و رفتارهای خوب دیگران خوشحال می شوند و واکنش های مثبتی از خود نشان می دهند و در مقابل گفتار و اعمال ناشایست دیگران ناراحت می شوند و گاهی زبان به دشنام و نفرین می گشایند. حال باید دید چرا انسانها اینگونه برخورد می کنند؟ آیا نفرین کردن آنها مۆثر واقع می شود؟ یا اصلاً چه زمانی آنها جایز هستند دیگران را نفرین کنند؟

درباره فلسفه نفرین می بایست به این نکته توجه شود که حس فطری انسان و واکنش درونی افراد، تمجید و سپاس از کارهای شایسته و تکذیب و پرخاش در برابر افعال ناشایست است. این، شیوه همیشگی افراد با هر مکتب و مرام و یا دین و آیین است که در حالت اعتدال، نوعی واکنش درونی را نسبت به افعال بیرونی در خود احساس می کنند.

بسیاری از گرفتاری های ما بی آن که متوجه باشیم به سبب آه و نفرین پدر و مادر یا دوست و رفیقی است که به او ظلم و ستم کرده ایم و او از روی ناراحتی به خداوند پناه برده و مجازات عمل را به خداوند واگذار کرده است.

اقسام دعا

به طور کلى ، دعا بر دو قسم است.

1ـ دعا به خیر

2ـ دعا به شر، که از آن به نفرین و لعنت تعبیر شده.

نفرین در لغت، به معنای دعای بد برای مرگ، ناکامی و بدبختی کسی یا چیزی است.(1) به معنای لعن، لعنت، ذم، تقبیح و نکوهش نیز آمده است.(2)

بنابراین پیش ارباب لغت، نفرین نوعی دعا است که به ضرر شخص دعا شونده باشد؛ به عبارت دیگر، دعا بر دو نوع است؛ مثبت که همان دعای معروف و شناخته شده است، و دعای منفی که نفرین باشد.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرگاه مردى مورد ظلم و ستم واقع شد و شروع کند به نفرین کردن بر ظالم و ستمکار خود، خداوند عزوجل به او مى گوید: همان طورى که تو به ظالم خود نفرین مى کنى ، کسى دیگر هم از دست ظلم و ستم تو نفرین مى کند. اگر مى خواهى، نفرینت را درباره ى ظالم تو بپذیرم و نفرین مظلومت را هم درباره ى تو، و اگر خواستى، نفرین هر دو شما را به تاءخیر بیندازم، تا شاید رحمت و عفو من شما را فرا گیرد!

در چه زمانى نفرین کنیم؟

گاهى برخى از انسان ها خود و افراد خانواده و یا جامعه شان را به علل و عواملى مورد لعنت و نفرین قرار مى دهند. اگر کمى منصف و واقع نگر باشیم، مى بینم که نفرین کردن در مرحله ى اول، کار بندگان صالح و شایسته ى خدا نیست، بلکه آنان همواره در این مرحله تمام سعى و تلاششان را براى هدایت و ارشاد افراد گمراه و لا ابالى مى نمودند و براى آنها دعا مى کردند، آن گاه اگر مى دیدند این گونه افراد دست از شرارت و اذیت و آزار بر نمى دارند و وجودشان منشاء ضرر و زیان براى افراد جامعه است، در مورد آنها لب به نفرین مى گشودند و نتیجه ى آن را به خدا واگذار مى کردند؛ و خداوند هم احکم الحاکمین (بهترین حکم کننده ) است.

نفرین در چه صورتى مۆ ثر واقع مى شود؟

1ـ نفرین هایى که معمولا مردم در طول عمر و مرگ یکدیگر مى کنند، اگر لفظى و سر زبانى باشد، اثرى ندارد، مگر اینکه گوینده ضمن لفظ ، قلبا هم از خدا بخواهد.

2ـ نفرین شده، استحقاق قهر و عذاب الهى را داشته باشد؛ به عنوان مثال، اگر کسى مظلوم واقع شده باشد و آن قدر ظالم را نفرین کند، که از مکافات ظلم او  بیشتر شود، این زیادى براى ظلم باقى مى ماند و در روز قیامت مطالبه مى کند. در واقع ، کسى که ظالم بود، مظلوم واقع مى شود.

از امام محمد باقر(علیه‌السلام) منقول است که فرمود: چون لعنت از دهان شخص بیرون بیاید، میان او و آن شخص که به او لعنت شده، تردد مى‌کند، و اگر آن شخص سزاوار لعن باشد، به او تعلق مى‌گیرد، و اگر نباشد، به صاحبش بر مى‌گردد.(3)

بهتر است قبل از دشنام و نفرین گمراهان ابتدا آنان را ارشاد و راهنمایی نماییم و برای عاقبت بخیر شدن اینگونه افراد در پیشگاه خداوند رحمان دعا کنیم در آخر اگر این گونه رفتارهای ما مۆثر واقع نشد مطمئن
شویم که آنها مستحق عذاب خداوند هستند، سپس آنها را به خداوند واگذار کنیم چون او بهترین حکم کنندگان است

حضرت صادق(علیه السلام) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا أُجِیبُ دَعْوَةَ مَظْلُومٍ دَعَانِی فِی مَظْلِمَةٍ ظُلِمَهَا وَ لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِثْلُ تِلْکَ الْمَظْلِمَة» (4) خداوند می‌فرماید: به عزّت و جلالم قسم که دعای مظلومی را که در موردی بر او ظلم شده، در صورتی که [خود چنان ظلمی را در حقّ دیگری انجام داده باشد و] مظلمه‌ای مثل آن برای دیگری بر او باشد، مستجاب نمی‌کنم.

عن الصادق جعفر بن محمد(علیه السلام) قال: إذا ظلم الرجل فظل یدعو على صاحبه قال الله عز وجل : إن ها هنا آخر یدعو علیک، یزعم أنک ظلمته ، فان شئت أجبتک وأجبت علیک ، وإن شئت أخرتکما فیوسعکما عفوی.(5)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرگاه مردى مورد ظلم و ستم واقع شد و شروع کند به نفرین کردن بر ظالم و ستمکار خود، خداوند عزوجل به او مى گوید: همان طورى که تو به ظالم خود نفرین مى کنى ، کسى دیگر هم از دست ظلم و ستم تو نفرین مى کند. اگر مى خواهى، نفرینت را درباره ى ظالم تو بپذیرم و نفرین مظلومت را هم درباره ى تو، و اگر خواستى، نفرین هر دو شما را به تاخیر بیندازم، تا شاید رحمت و عفو من شما را فرا گیرد!

کلام آخر:

با توجه به آنچه ذکر شد بهتر است قبل از دشنام و نفرین گمراهان ابتدا آنان را ارشاد و راهنمایی نماییم و برای عاقبت بخیر شدن اینگونه افراد در پیشگاه خداوند رحمان دعا کنیم در آخر اگر این گونه رفتارهای ما مۆثر واقع نشد مطمئن شویم که آنها مستحق عذاب خداوند هستند، سپس آنها را به خداوند واگذار کنیم چون او بهترین حکم کنندگان است.

پی نوشت ها:

1ـ فرهنگ بزرگ سخن، حسن انوری، ج 8، ص 7888.

2ـ لغت نامه دهخدا، ج 43، ص 660.

3ـ اصول کافى، ترجمه کمره ای، ج5، ص341.

4ـ بحار الانوار، ج 75، ص 312، ح 20؛ وسائل الشیعه، ج 16، ص 50، ح 20950.

5ـ وسائل الشیعه، ج 7، ص 146.