نقش ویتامین دی در مدیریت دیابت نوع ۲

بیماری دیابت یکی از علل اصلی مرگ زودرس و پیامدهای شدید مانند نارسایی کلیه و قطع عضو و سایر موارد محسوب می‌شود همچنین دیابت نوع ۲، بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت را شامل شده است که با اختلال عملکرد سلول‌های بتا پانکراس و حساسیت به انسولین شناسایی می‌شود و به نظر می‌رسد که ویتامین دی از طریق مکانیسم‌های مختلف ویژگی ضد دیابتی را اعمال می‌کند البته برخی از نتایج تحقیقات از نقش آن در هموستازی گلوکز حمایت و برخی دیگر نتایج متناقضی ارائه کردند.

به تازگی، اثرات محافظتی ویتامین دی بر سلول‌های بتا پانکراس، با تمرکز بر مزایای ویتامین دی بر کنترل قند خون و دیابت بررسی شد زیرا نقش ویتامین دی در متابولیسم کلسیم شناخته شده و مشخص است و محققان می‌دانند که کمبود ویتامین دی منجر به اختلال در رشد استخوان می‌شود اما نقش آن در بهبود حساسیت به انسولین و عملکرد سلول‌های بتا، کمتر شناخته شده است.

نتایج تحقیقات مختلف

تحقیقات مختلف، نتایجی در مورد کارایی ویتامین دی ارائه کردند برخی دریافتند که کافی بودن ویتامین دی به کاهش آسیب‌شناسی سلولی مرتبط با مقاومت به انسولین کمک می‌کند. این تاثیر با حفظ حداقل سطوح رادیکال‌ها و گونه‌های فعال، کاهش سیتوکین‌های پیش التهابی، افزایش سیتوکین‌های ضد التهابی و تسهیل سیگنال‌دهی طبیعی کلسیم حاصل می‌شود.

تحقیقات دیگری، اثرات مکمل ویتامین دی را بر سطح هموگلوبین HbA۱c گزارش کردند همچنین تحقیقی کاهش سطح HbA۱c را پس از تجویز ویتامین دی مشخص کرد. کارآزمایی دیگری نیز  نشان داد که HbA۱c با مصرف ترکیبی ویتامین دی و کلسیم به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما ویتامین دی تنها چنین تاثیری به همراه ندارد. تحقیقی بهبود سطح HbA۱c و گلوکز خون ناشتا را پس از تزریق ویتامین دی با دوز بالا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، گزارش کرد.

علاوه بر این، نتایج تحقیقی نشان داد مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی می‌توانند از افزایش قند خون و مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز پیشگیری کنند. همچنین اثر قابل‌توجه مکمل ویتامین دی بر قند خون ناشتا نشان داده شد. در مطالعه دیگری مکمل ویتامین دی تاثیر کمی بر سطح قند خون ناشتا داشت. در حالی که چند کارآزمایی بالینی هیچ بهبودی را در مقاومت به انسولین با مکمل ویتامین دی گزارش نکردند، برخی دیگر کاهش قابل‌توجهی را شاهد بودند.

شایان‌ذکر است که این اختلافات ناشی از محدودیت‌های روش‌شناختی و عوامل فردی، مانند تغییرات ژنتیکی، پاسخ‌دهی و سطوح پایه ویتامین دی است زیرا ویتامین دی تاثیرات خاصی بر روی جمعیت‌های مختلف، مانند کودکان، بزرگسالان و افراد مسن می‌گذارد و به‌عنوان مثال، در کارآزمایی بالینی مشخص شد که مکمل ویتامین دی به‌طور قابل توجهی سطح HbA۱c و قند خون ناشتا را در افراد مسن مبتلا به پیش دیابت کاهش می‌دهد.

تاثیر ویتامین دی بر خطر عوارض دیابت و بیماری‌های قلبی

تاثیرات این ویتامین بر خطر عوارض دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی بحث‌برانگیز است. نتایج کارآزمایی تصادفی کنترل شده نشان داد که درمان با ویتامین دی در طول ۵سال هیچ مزایای محافظتی قابل توجهی در برابر موارد قلبی عروقی نداشت. در مقابل، تحقیقات مکانیسمی، نقش اساسی ویتامین دی را در بازسازی و حفاظت عروقی برجسته کردند. همچنین کارآزمایی با شرکت بزرگسالان سالخورده نشان داد که مکمل ویتامین دی منجر به کاهش قابل توجه موراد مربوط به نارسایی قلبی می‌شود اما هیچ تفاوتی در بروز سکته مغزی یا انفارکتوس میوکارد گزارش نشده است.

تاثیر ویتامین دی بر عوارض بارداری

دیابت شایع‌ترین عارضه طبی در دوران حاملگی است و بر پایه شواهد موجود ویتامین دی در ترشح و عملکرد انسولین نقش کلیدی دارد. با توجه به اینکه کمبود ویتامین دی در زنان سنین باروری و زنان باردار از شیوع بالایی برخوردار است، به نظر می رسد غربالگری از نظر کمبود ویتامین دی در زنانی که تصمیم به بارداری در آینده نزدیک دارند ضروری است، تا در صورت نیاز مداخلات لازم و مکمل یاری در مورد آنان صورت گیرد.

نتایج تحقیقی نشان داد که بعضی عوارض بارداری ازجمله فشار خون بارداری و پارگی کیسه آب در خانم‌های باردار با کمبود ویتامین دی ارتباط دارند. لذا برنامه‌ریزی جهت بررسی سطح ویتامین دی مادران قبل از بارداری و اصلاح آن در بارداری ضروری است.

شناسایی زودهنگام دیابت نوع ۲ با کمک هوش مصنوعی

محققان به تازگی دریافتند پیش‌بینی دیابت نوع ۲ که از کمبود استفاده از انسولین سلولی یا اختلال ترشح ناشی می‌شود بسیار مهم است، زیرا امکان پیشگیری از عوارض یا تاخیر در شروع بیماری را فراهم خواهد کرد. پیش‌بینی بروز بیماری‌ها با استفاده از یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی می‌تواند هزینه‌های آن را تا حد زیادی کاهش دهد و با استفاده از این روش‌ها می‌توان از برنامه‌های کاربردی مبتنی بر وب برای ایجاد انگیزه در پزشکان و بیماران در پیش‌بینی دیابت استفاده کرد.