مصائب «پروانه»‌ای روی گردن!

فائزه مهاجر- روزنامه خراسان/تیروئید غده‌‌ای پروانه‌ای شکل است که در جلوی قاعده گردن قرار دارد. این غده بخشی از سیستم غدد درون‌ریز است و هورمون‌هایی را آزاد می‌کند که بر متابولیسم بدن، رشد مغز، عملکرد گوارش، متعادل کردن خلق‌و‌خو و سلامت استخوان‌ها تاثیر می‌گذارد. اگر غده تیروئید کمتر یا بیشتر از حد معمول هورمون ترشح کند باعث بروز مشکلاتی در سلامت می‌شود چون بدن برای عملکرد صحیح به این هورمون‌ها وابسته است. به همین دلیل باید درمان بیماری‌های ناشی از پرکاری و کم‌کاری آن را جدی بگیریم و درباره تفاوت‌های آن بدانیم.
  بیماری‌های غده تیروئید
انواع مختلفی از بیماری‌های غده تیروئید وجود دارد که هر کدام بر تولید هورمون‌های حیاتی توسط این غده تاثیر می‌گذارد و باعث کم‌کاری (زمانی‌که تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند) و پرکاری تیروئید (زمانی‌که تیروئید بیشتر از حد معمول هورمون تولید می‌کند) می‌شود. علاوه بر این مشکلاتی نظیر تومور و سرطان تیروئید هم بر میزان ترشح هورمون‌ها تاثیر می‌گذارد و باعث بیماری‌های مرتبط می‌شود.
کم‌کاری تیروئید| بسته به این‌که غده تیروئید تحت تاثیر چه عواملی در بدن شما کم‌کار شود و یا کمتر از نیاز بدن هورمون ترشح کند، علایم مختلفی می‌تواند ظهور کند. اما علایم کم‌کاری تیروئید به صورت کلی شامل این موارد می‌شود: خستگی، تحمل نکردن دمای سرد، افزایش وزن، مشکلات گوارشی مانند یبوست، خشکی پوست، تغییر صدا.
پرکاری تیروئید| در مورد پرکاری تیروئید هم علایم مشخصی وجود دارد که شامل این موارد است: تپش قلب، خستگی، لرزش، اضطراب، اختلالات خواب، کاهش وزن، تحمل نکردن دمای گرم، عرق کردن، تشنگی بیش از حد.
فرد مبتلا به بیماری‌های تیروئید ممکن است بلافاصله بعد از ابتلا به بیماری تمامی علایم ذکر شده را تجربه نکند اما علایمی که بعد از بروز آن‌ها باید حتما با پزشک مشورت کرد این‌ها هستند: خستگی، کاهش یا افزایش وزن بدون تغییر رژیم غذایی و ورزش، افزایش یا کاهش ضربان قلب به صورت محسوس، افزایش حساسیت به دما.
  تفاوت بیماری در زنان و مردان
احتمال ابتلا به بیماری‌های تیروئید در زنان بسیار بیشتر از مردان است که می‌تواند عوارض مختلفی بر سلامت داشته باشد و بر دوران باروری و قاعدگی تاثیر بگذارد. علایم بیماری در زنان معمولا شبیه علایم دوران یائسگی است و بسته به این‌که تیروئید کم‌کار یا پرکار باشد می‌تواند تغییر کند اما علایمی که بر سلامت جنسی تاثیر می‌گذارد هم در تیروئید کم‌کار و هم در تیروئید پرکار بروز می‌کند. بیماری تیروئید در مردان معمولا بر هورمون‌های جنسی تاثیر منفی می‌گذارد و باعث کاهش میل جنسی، بزرگ شدن سینه‌ها، ریزش مو و ناباروری می‌شود.
  علت پرکاری و کم‌کاری چیست؟
بیماری‌های کم‌کاری و پرکاری تیروئید عوامل مختلفی را شامل می‌شود. از علل کم‌کاری تیروئید می‌توان به این موارد اشاره کرد: بیماری هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است که به تیروئید حمله می‌کند، التهاب تیروئید، برداشتن قسمتی یا همه تیروئید از طریق جراحی، پرتو درمانی، عوارض برخی داروهای اختلال دوقطبی، قلبی و سرطان، کمبود ید و اختلال غده هیپوفیز. درباره علل پرکاری تیروئید هم مطالعات زیادی انجام شده است که به بخشی از آن می‌پردازیم: بیماری گریوز، ندول‌های تیروئید بیش‌فعال، ید بیش از حد در بدن، استفاده بیش از حد از داروهای هورمونی و تومورهای غیرسرطانی غده هیپوفیز.
  استرس و بیماری‌های تیروئید
بیماری تیروئید یک بیماری قابل درمان است به شرط آن‌که طولانی نشود و برای درمان اقدام شود. درمان بیماری‌های تیروئید در مجموع بسیار مهم است چون درمان نشدن باعث تهدید سلامت عمومی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌و‌عروقی یا سیستم عصبی مرکزی و آسیب اعصاب محیطی می‌شود. مدیریت سطح استرس همزمان با دوره درمان صرف نظر از کم‌کاری و پرکاری تیروئید، بسیار حیاتی است چون هورمون استرس، کورتیزول، می‌تواند با عملکرد تیروئید تداخل کند و منجر به بدتر شدن علایم بیماری شود. بنابراین یادگیری روش‌های کنترل استرس و خودیاری ضروری است. برای درمان بیماری‌های تیروئید گزینه‌های مختلفی وجود دارد که شامل دارو و درمان‌های طبیعی می‌شود. متخصصان برای درمان‌ ضمن بازیابی سطح تیروئید، علایم را کاهش می‌دهند. در صورت وجود تومور یا توده سرطانی هم کاهش اندازه آن بخشی از برنامه درمان است. داروهای کم‌کاری تیروئید با افزایش میزان تولید هورمون به اصلاح غده کم‌کار کمک می‌کنند. داروهای پرکاری تیروئید اثر معکوس دارند و هدف‌شان کاهش هورمون‌های تیروئید است. تمامی داروهای بیماری‌های تیروئید باید پس از تجویز و تحت نظر پزشک مصرف شود.