سد طالبان بر مسیر «دوستی»

شاید وقتی سال 79 دولت ایران با ترکمنستان برای احداث سد دوستی که 80 درصد آب ورودی آن از هریرود افغانستان تأمین می شود توافق کردند و بدون حضور یا تعیین یا ضمانت حقابه آن از سوی کشور افغانستان این سد 1.5 میلیارد مکعبی را احداث کردند و سال 1384 به بهره برداری رساندند، تصور نمی کردند روزی برسد که دولت افغانستان در بالادست این سد سه سد «سلما»، «کبکان» و «پاشدان» را روی هریرود احداث کند. شاید این مهلک ترین اشتباه دستگاه متولی آب و دیپلماسی کشور باشد که بدون تضمین حقابه بالادست سدی احداث کنند و آب 6 میلیون جمعیت را به آن وابسته کنند اما سال 95 دولت افغانستان به کمک هندوستان سد سلما را به بهره برداری رساند و حقابه سد دوستی کاهش جدی پیدا کرد ولی دستگاه دیپلماسی ایران بازهم قادر نشد مانع احداث سدهای بعدی شود و سدهای کبکان و پاشدان هم پا روی گلوی حقابه ایران از هریرود گذاشتند.

امروز بحران آب در کلان شهر مشهد و استان خراسان رضوی به نقطه جوش رسیده و همه کاسه چه کنم دست گرفته اند که از کجا آب مشهد را تأمین کنند؛ از آبخوان بی آب فرونشسته یا دریای عمان و هزار مسجد که هیچ کدام افق خوش‎بینانه ای در کوتاه مدت ندارند. اما بحران به این جا ختم نمی شود و سد دوستی که 1.5 میلیارد مترمکعب ظرفیت دارد و تا همین چند سال پیش حدود 65 درصد آب مشهد را تأمین می کرد الان تنها 5 درصد آب دارد و با تجهیزات خاص آب از این سد برداشت می شود زیرا کف‎گیر سد به ته مخزن رسیده است. و بنا بر اذعان مدیرعامل آبفای مشهد از ابتدای سال آبی تا پایان سال گذشته هیچ آبی از بالادست وارد سد دوستی نشده است.

و این پایان ماجرا نیست. زیرا دو روز پیش یعنی روز یک‎شنبه 9 اردیبهشت‎ماه رسانه های محلی افغانستان از آغاز فاز جدید احداث «پاشدان» در ولایت هرات و روی سد دوستی با حضور ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان و عبدالطیف منصور، سرپرست وزارت آب و انرژی طالبان،خبر دادند و این تیر آخر افغانستان به حقابه سد دوستی نخواهد بود. ساختمان این سد چند سالی مسکوت مانده بود اما اخیراً دولت افغانستان به فکر بهره برداری از این سد افتاده و دستگاه دیپلماسی ما نیز همچنان بدون تحرک است.

مدیرعامل آب منطقه ای استان نیز روز گذشته در گفت وگو با خبرنگار ما ضمن اظهار بی اطلاعی از این اقدام دولت افغانستان گفت: تا پایان سال گذشته ما آب ورودی به سد دوستی نداشتیم و بعد از دو سیل اخیر در بالادست حدود 40 میلیون مترمکعب آب وارد سد دوستی شد و با این اقدام دولت افغانستان حقابه سد دوستی به مخاطره خواهد افتاد و قطعاً آن را پیگیری خواهیم کرد.

نعمت نژاد با اشاره به این که دولت جمهوری اسلامی ایران هیچ توافقنامه ای در خصوص تأمین حقابه سد دوستی با کشور افغانستان ندارد ابراز امیدواری کرد موضوع احداث پاشدان از مجاری دیپلماسی و تهران پیگیری خواهد شد.